Shirky: regels voor ‘user generated’?

Web 2.0 toont een voortdurende strijd tegen misbruik van de mogelijkheden. Wordt het niet tijd voor gebruiksregels, vervat in een licentie? ‘Internetdenker Clay Shirky wierp dit op tijdens zijn ‘keynote’ voor Picnic08 in Amsterdam.

Een GPL of General Public License, zoals in zwang is voor gebruik van open software; dat lijkt Clay Shirky een mogelijk probaat middel om te komen tot enige publieke regulering van open samenwerking zoals in web 2.0 publicaties. Hij zette er het wederom massaal opgekomen publiek van Picnic08 mee aan het denken.

Want Shirky, met ‘Here comes Everybody’ toch beschouwd als een protagonist van de kracht van vrije collectieve samenwerking, ziet toch een nadeel van de open samenwerking: "Er wordt voortdurend strijd gevoerd hoe misbruik moet worden voorkomen. Dat is nog niet opgelost."

Shirky blijkt losgekomen te zijn van de bijna Marxistische prediking van de louter geneugten van het ‘web 2.0’ kracht, en biedt voor één van de grootste zwakheden (misbruik) direct ook iets van een oplossing.

Shirky prees Richard Stallman die 20 jaar terug met de GPL een middel bedacht om open software, hoe vrij ook ontwikkeld, aan rechten om te delen te binden. Die zijn mild, maar ze zijn er wel, en voorkomen zo goed en zo kwaad als dat kan, het misbruik. Dat levert ook veel discussie op, zoals nog steeds doorgaat over de vorig jaar tot stand gekomen derde versie GPLv3.

Shirky opent de discussie voor gebruiksregels voor collectieve actie zonder een uitkomst te voorspellen. Hij ziet wel mooie voorbeelden. Zo is in de staat Vermont in een juridische erkenning van een virtuele organisatie wet geworden. Dan kan zo’n groep bijvoorbeeld naar een bank om te lenen, iets dat volgens Shirky nu helaas onmogelijk is. En Engeland kent sinds 2005 een CIC of Community Interest Company voor organisaties met sociale doelen. (Dit is overigens niet virtueel, maar gaat meer richting stichtingen.)

Eigen regels bedenken

Op het web zelf ontstaan regels voor samenwerking. Shirky noemde twee voorbeelden van Flickr: de groep Black and White Maniacs. het begint met: "Post ONE photo, then immediately comment on the PREVIOUS TWO photos (to the right of your photo) and include "Black+White Maniacs" with your comment. Wait until two more photos have been posted before posting again…"

En op HDR (High Dynamic Range) is het commentaar zo georganiseerd dat een plaatje snel een heel ‘seminar’ aan lesstof biedt.

Mooi vindt Shirky ook het zelfbestuur van The Bronze Beta, een forum over Buffy the Vampire Slayer. Time Warner verkocht de succesvolle titel aan UPN met de toevoeging dat ze ook dat forum moesten bijhouden. UPN vond dat als filmbedrijf van nul waarde. De groep ging door op zichzelf, en stelde gemeenschapsregels op. Die zijn overigens nogal strikt, zoals met: "Users are not allow to utilize colors in their posts without express written permission of the web hosts."

Wikipedia en Facebook

En dan natuurlijk Wikipedia. Shirky plaatst zich in de discussie over Wikipedia zondermeer bij de voorstanders. Maar hij ziet de worstelingen. Shirky toonde twee voorbeelden: de pagina van Galileo met rechtsboven het slotje. Dat staat voor ‘semi-protectie’ om anonieme bijdragen en veranderingen te weren. Volgens Shirky is dit geen zwakte van Wikipedia, maar is er al 500 jaar discussie over de wetenschap van Galileo, vooral door toedoen van de Rooms-Katholieke kerk.

Zijn tweede voorbeeld was het Pluto, sinds enkele jaren geen planeet meer, en onderhevig aan grote discussie. Het gevolg: meer dan 5.000 bijdragen aan het lemma door ruim 2.200 gebruikers. De confrontatie brengt hier het beste naar boven. "Het is geen 80-20 regel zoals in de normale economie, geen optimalisatiesysteem, maar een ecosysteem."

De kracht van deze methoden is onmiskenbaar, ook al worden deelnemers aan activiteiten niet in dienst genomen van een organisatie maar nemen ze deel in ‘spontane werkverdeling en spontane motivatieverdeling’. Zo zijn volgens Shirky de grootste sociale groepen ter wereld aan het ontstaan via internet, groter dan welk bedrijf ook. En ze dwingen formele organisaties op de knieën, zoals studenten de bank HSBC via Facebook.

Deze groepsvorming verdient erkenning en waardering, niet alleen informeel maar ook formeel. Voor die ecosystemen moet dus, vindt Shirky, een hechtere basis ontstaan met expliciete samen erkende regels. Een uitdaging waar de internetgemeenschap zich voor gesteld ziet.