De slag om de betalende videokijker

Met de komst van Apple TV Plus en Disney Plus heeft Netflix het rijk niet meer alleen. De strijd tussen betaalde videodiensten is in alle hevigheid losgebarsten. Studio’s trekken hun series terug voor hun eigen platforms en traditionele zenders zullen voor content mogelijk diep in de buidel moeten tasten. Met gevolgen voor vele belanghebbenden.

Wie weet wordt er ooit nog aan gerefereerd, zoals aan de lancering van de eerste iPhone: de presentatie van Apples antwoord op Netflix. Apple had behoorlijk zwaar geschut ingezet voor de aankondiging van Apple TV Plus: Steven Spielberg, de regisseur van E.T. en Jurassic Park, talkshowkoningin Ophrah Winfrey, Friends-actrice Jennifer Aniston, maar ook mindere (film)goden als Reese Witherspoon en Sofia Coppola betraden het toneel. “Waarom ik met Apple wil samenwerken? Hun iPhones zitten in meer dan een miljard binnenzakken”, jubelde Winfrey. Apple-baas Tim Cook werd er emotioneel van.

Apple TV Plus komt in de herfst uit. Volgens The Hollywood Reporter heeft de maker al een miljard dollar uitgegeven aan een kleine twintig eigen series. Redelijk bescheiden vergeleken met Netflix, dat in 2018 twaalf miljard dollar uitgaf aan content. De ambities zijn er echter niet minder om. Aanvankelijk werd er rekening mee gehouden dat Apple zich bij de start zou beperken tot de Amerikaanse markt, maar de dienst wordt meteen in honderd landen gelanceerd, waaronder Nederland.

Wel is veel nog onduidelijk: de prijs bijvoorbeeld (waarschijnlijk 10 dollar per maand) en of de dienst naast iOS en macOS ook via Windows of Android beschikbaar zal zijn. Om meer bereik te creëren zal Apple TV Plus in elk geval werken op smart-tv’s van andere fabrikanten, zoals Samsung, LG en Sony. Zelfs op concurrerende tv-kastjes, zoals de Roku en Amazons Fire TV.

Groeien
Apples TV Plus komt allerminst uit de lucht vallen. Met tegenvallende iPhone-verkopen is het bedrijf in toenemende mate aangewezen op inkomsten uit online diensten. Een derde van de omzet komt van de iPhone, maar Apple haalde in 2018 al veertien procent uit diensten. Daarom werd naast de tv-dienst in maart ook het nieuwe Arcade met exclusieve games aangekondigd en een soort Blendle voor onbeperkte toegang tot tijdschriften (Apple News Plus).

Ooit was er het plan om een goedkoop zenderpakket aan te bieden, waarmee Apple de concurrentie aan wilde gaan met de kabelbedrijven. Door tegenwerking van de grote netwerken (CBS, NBC en ABC) is van die ambities niet zoveel terechtgekomen, al kunnen consumenten zich via Apple TV op videodiensten van derden abonneren, zoals HBO, ShowTime en Starz. Amazon heeft een soortgelijke dienst en verdient naar verluidt aardig wat geld met commissies.

Internettelevisie (in het jargon Over The Top) heeft volgens experts de toekomst. De platforms hebben belangrijke technische voordelen boven traditionele distributeurs, zoals Ziggo en Caiway. Er kan een aanzienlijk hogere beeldkwaliteit worden aangeboden, tot zelfs 8K. Ondersteuning voor nieuwe technische standaarden als HDR10+ is makkelijk te implementeren. Maar belangrijker: partijen als Apple, Amazon en Disney beschikken over zeer gedetailleerde gebruikersgegevens waar adverteerders hun voordeel mee kunnen doen. Weliswaar is het aanbod nu nog advertentievrij, maar dat hoeft niet zo te blijven. Daarnaast kunnen de gegevens worden gebruikt voor gepersonaliseerde aanbevelingen, zoals Netflix die al langer biedt.

De totale markt voor online video wordt geschat op 22,6 miljard dollar, oplopend naar 30,6 miljard in 2022, volgens PricewaterhouseCoopers. Maar het is wel een markt waar alleen zwaargewichten kunnen overleven. Dat Netflix een van die zwaargewichten is geworden, heeft het bedrijf grotendeels te danken aan zijn pioniersrol: ooit verstuurde het dvd’tjes per post. De introductie van exclusieve content heeft voor de doorbraak gezorgd, maar heeft ook geleid tot flink stijgende kosten. Steeds vaker leent Netflix vele miljarden om eigen producties te kunnen financieren. En met toenemende concurrentie staat nu al vast dat Netflix in de nabije toekomst niet heel snel meer zal kunnen groeien.

Disney
De belangrijkste dreiging voor Netflix kwam tot nu toe van Amazon. De retailer introduceerde zijn platform Prime Video in eerste instantie als lokkertje voor zijn Prime-abonnementen. Daarna werd fors ingezet op exclusieve content. De grote klapper was het contract dat Amazon enkele jaren geleden sloot met de makers van het Britse Top Gear voor naar verluidt 35,8 miljoen pond. Najaar 2017 betaalde Amazon 250 miljoen dollar voor de rechten van de boekenserie In de ban van de ring, het grootste bedrag ooit uitgegeven aan tv-rechten. Amazon hoopt die investering terug te verdienen via de verkoop van boeken en andere gerelateerde producten. Die combinatie van content en e-commerce is wat Amazon vooralsnog uniek maakt.

Een nieuw gevaar komt echter van Disney, dat in november in de Verenigde Staten Disney Plus lanceert, en vanaf volgend jaar ook in Europa zijn diensten wil aanbieden. Er komen aparte secties voor Disney-animaties, Pixar, Star Wars, Marvel en National Geographic. En naast klassieke tekenfilms, zoals Bambi, The Jungle Book en Aladdin, zullen ook alle dertig seizoenen van The Simpsons bij Disney te zien zijn. Net als Netflix gaat Disney bovendien eigen producties maken, te beginnen met tien originele films en 25 originele series.

De komst van het kanaal heeft mogelijk vergaande gevolgen. Om exclusieve content te kunnen bieden, heeft Disney al producties teruggetrokken bij distributeurs, in Nederland bij Ziggo en KPN. Daarnaast is het bedrijf van plan om de Amerikaanse streamingdienst Hulu naar meer landen te brengen. Dat kan het doen na de overname van het belang van 21st Century Fox. Disney gaat eveneens een bundel aanbieden met Disney Plus, Hulu en sportkanaal ESPN Plus.

Maar er zijn meer kapers op de kust. NBCUniversal is eveneens in de race voor een eigen streamingdienst, al wordt die niet voor 2020 verwacht. En ook Warner Brothers zet dit najaar een online streamingdienst in de markt. Hierdoor gaan bij Netflix en andere online videodiensten series van Warner, New Line Media, HBO, TNT, TBS, Looney Tunes, Adult Swim, Cartoon Network en Hanna Barbera uit het aanbod verdwijnen.

Rug toekeren
Die exclusiviteit kan een probleem zijn voor veel belanghebbenden, ook voor traditionele lineaire zenders. Zij kunnen wellicht moeilijker aan series of films komen of zullen daar een hogere prijs voor moeten betalen. De concurrentiekracht van Netflix is zelfs al zo groot dat de videodienst van het Franse Canal Plus er niet tegenop kan. CanalPlay besloot vorig jaar na drie jaar te stoppen. In Nederland stopt Film1 met zijn lineair aanbod.

Dat dit geen makkelijke markt is, zelfs niet voor vermogende partijen, blijkt ook uit het feit dat Google de productie van twee series voor zijn betaalde dienst YouTube Premium heeft stopgezet wegens de hoge kosten. De producties zouden Google ‘vele miljarden’ hebben gekost, terwijl men dat geld liever investeert in muziek en gaming. Of in interactieve video’s waarbij de kijker bepaalt hoe het verhaal zich verder ontwikkelt. Daarvoor heeft de Google-dochter inmiddels een aparte afdeling opgetuigd. Succes is niet gegarandeerd.

Traditionele omroepen moeten zich ook om andere redenen zorgen maken. Consumenten keren zich in toenemende mate af van conventionele zenders. Uit een peiling door Skoep Nieuws blijkt dat 33 procent van de Nederlandse respondenten Netflix boven kabeltelevisie verkiest. Met name het grote aantal reclameblokken op de tv-zenders is een doorn in het oog. Uit onderzoek van Telecompaper blijkt verder dat negen procent van de Nederlandse huishoudens binnen twee jaar het tv-abonnement op wil zeggen. Van deze groep wil bijna de helft, vier procent, dit al komend jaar doen.

Maar de traditionele spelers zitten uiteraard niet stil. In Engeland zijn het de BBC en de commerciële iTV die een gezamenlijke dienst BritBox hebben opgezet, uiteraard met eigen materiaal. Vergelijkbare initiatieven vinden we in Frankrijk (Salto) en Duitsland (7tv).

De drie grootste Nederlandse omroepen RTL, Talpa en NPO, hebben hun krachten enkele jaren geleden al gebundeld in NLZIET. Dit platform biedt naast livestreams ook programma’s, films en series die tot een jaar kunnen worden teruggekeken.

Hoeveel klanten NLZIET heeft, wil directeur Niels Baas niet zeggen. Wel dat het platform vooral kijkers aantrekt die geen vaste tv-aansluiting meer hebben. De organisatie is in gesprek met andere tv-aanbieders om meer zenders toe te voegen.

Grote gevolgen
Baas maakt er geen geheim van dat hij NLZIET graag verder zou willen uitbouwen. De versnippering van het Nederlandse aanbod over verschillende platformen leidt volgens hem tot een zwakkere concurrentiepositie van het Nederlandse aanbod. Zeker nu de concurrentie in alle hevigheid losbarst.

De Telegraaf onthulde onlangs al dat de zorgen over Videoland bij eigenaar RTL toenemen. Videoland maakte weliswaar indruk met de series Mocro Maffia en Judas, maar ondanks een forse toestroom aan proefabonnees, is het aantal trouwe klanten niet gestegen. De interne doelstelling van twee miljoen abonnees is nog ver weg.

Op dit moment biedt NLZIET ook geen originele content, terwijl dit binnen de industrie juist als een belangrijke stimulans voor het werven van abonnees wordt gezien. Voor verdere groei wordt voorzichtig gedacht aan een lager geprijsde variant met reclame.

De grote vraag is natuurlijk hoe serieus Apple en Disney gaan investeren in internationale content, iets dat in sommige landen (zoals Frankrijk) ook wettelijk verplicht is. Baas maakt zich daarover weinig zorgen: “Ik denk niet dat een Apple of Netflix ons op korte termijn grootschalig gaat beconcurreren met Nederlandstalige content. Dat zal voorlopig wel onze belangrijkste propositie blijven.”

Wel denkt Baas dat de opkomst van de platformen grote gevolgen gaan hebben. Hij wijst op het beginscherm van Apple TV, waarop de icoontjes staan van diverse videodiensten. Zo gaan we in de toekomst televisiekijken, denkt Baas. Je kiest geen zenders meer, maar selecteert je favoriete platform. “Die platforms hebben straks geen distributeurs als KPN en Ziggo meer nodig. Om kijkers vast te houden, investeren deze partijen dan ook zelf in content, denk aan de Formule 1-races. Liberty Global, het moederbedrijf van Ziggo, heeft niet voor niets SBS Belgium overgenomen.”

Netflix in Nederland
Netflix is een dominante speler op de markt voor online videodiensten in Nederland. Twaalf procent van alles dat consumenten betalen aan tv- en videodiensten gaat al naar de Amerikaanse zender, zo laat onderzoek van Telecompaper zien. Qua omzet laat deze aanbieder van video-on-demand (VoD) alleen Ziggo en KPN voor zich. Deze drie partijen zijn samen goed voor 85 procent van de totale omzet. De overige vijftien procent wordt verdeeld onder ruim 25 aanbieders, waaronder Delta, Film1, Eurosport Player, Pathé Thuis, Tele2, Videoland en T-Mobile.

Netflix versus Videoland
In 39 procent van alle Nederlandse huishoudens is Netflix aanwezig, en negen procent van de Nederlandse huishoudens beschikt over Videoland. Het gebruik van deze videodiensten is echter aan het veranderen. Bij Netflix is een duidelijke verschuiving in het gebruik zichtbaar van series naar films. Bij Videoland is juist sprake van een tegenovergestelde trend: de RTL-dochter wordt steeds meer gebruikt voor het kijken naar series in plaats van films. In het laatste kwartaal van 2018 gebruikte 55 procent Netflix voornamelijk om te kijken naar series. Een jaar eerder was dit nog 61 procent.

Balans
Wereldwijd hebben videodiensten al meer abonnees (613 miljoen) dan kabel (556 miljoen). Netflix is met 139 miljoen betalende abonnees veruit marktleider. Van de 8,8 miljoen nieuwe Netflix-klanten komen er 1,5 miljoen uit de Verenigde Staten en 7,3 miljoen uit landen buiten de VS.
Amazon Prime Video had volgens gelekte documenten in 2018 ‘slechts’ 26 miljoen actieve kijkers. Het merendeel van de honderd miljoen Prime-leden maakt dus geen gebruik van de gratis videodienst.

Het relatief bescheiden Hulu moet het doen met 25 miljoen kijkers. Wel kent de dienst een groei van 48 procent. Het nog te lanceren zusterplatform Disney Plus hoopt tegen 2014 zelfs 90 miljoen kijkers te hebben. Onderzoeksbureau Digital TV Research houdt het voorlopig echter op 75 miljoen.

* Dit artikel verscheen eerder in het meinummer van Emerce magazine (#171).