Exit to community

Wat als start-ups niet het geijkte pad van venture capital tot overname of beursgang zouden bewandelen, maar het eigendom onderweg overgaat naar de mensen die het meest op het bedrijf vertrouwen? Zoals gebruikers, werknemers, klanten of een combinatie ervan.

Een groeiend netwerk van ondernemers, organisatoren en investeerders onderzoekt het idee van Exit to Community (E2C). Waarbij een gemeenschap het bedrijf volledig in bezit krijgt of een meerderheidsaandeel heeft, zodat er voldoende invloed kan worden uitgeoefend.

Voor een socialmediabedrijf kan dit betekenen dat gebruikers een betekenisvolle stem hebben in hoe hun privégegevens wel of niet worden gebruikt. En voor een gig-platform dat de gig-medewerkers hun werkomstandigheden mede bepalen, evenals wat er wordt gedaan met de winst die zij produceren. Dat kan helpen de enorme aansprakelijkheidscrises te voorkomen waarmee nu de meest succesvolle venture-backed start-ups worden geconfronteerd, meent assistent mediaprofessor Nathan Schneider, een van de aanjagers van het gedachtengoed.

De grote lijn is om te zorgen dat de online economie niet wordt geoptimaliseerd voor groei en kortermijnwinst voor enkelen, maar wordt geoptimaliseerd voor allen. Onder andere door rijkdom meer te spreiden. Een systeemverandering die van onderaf zal moeten komen.

Wat overigens niet betekent dat bedrijven hoeven in te leveren op wat ze doen. Integendeel, mede-eigenaarschap kan bijvoorbeeld de kwaliteit ten goede komen. Zo is beeldbank Stocksy in handen van beeldkunstenaars, die daarmee niet alleen een zegje hebben over het reilen en zeilen van het platform en zich betrokken voelen; zij kunnen ook op 50 tot 75 procent van de licentie-inkomsten rekenen. Waardoor ze hun werk met meer aandacht kunnen doen. Wat opgeteld voor geïnspireerde beelden zorgt, zo luidt de gedachte.

Volgens Schneider kan het er ook voor zorgen dat ‘zombie start-ups’ – die zich ergens bevinden tussen exit-rijp en mislukking – een andere uitweg geboden krijgen.

Het maakt E2C een moderne kijk op een oude constructie, coöperaties kennen we immers al bijzonder lang. Interessant is dat deze visie goed past in het huidige tijdsbeeld. Waarin enerzijds technologiebedrijven zich steeds verder in ons leven nestelen en machtiger worden. En anderzijds het kapitalisme steeds sterker onder vuur komt te liggen, en er al een groeiend aantal coöperaties ontstaat voor zaken als energie en sociale zekerheid. Het zou maar zo in een stroomversnelling kunnen komen.

* Dit artikel verscheen eerder in het meinummer van Emerce magazine (#177).