Live streaming met Periscope en Meerkat! Mag dat?

Met Meerkat en Periscope kan iedereen met een smartphone eenvoudig en snel een livestream opzetten. Allemaal nog vrij onschuldig, maar het zal niet lang duren voordat de gebruikers de randen gaan opzoeken van wat mogelijk is, of liever, wat toelaatbaar is. Enkele juridische implicaties van deze nieuwe vorm van sociale media.

Moreel besef ligt bij de burger

Livestreamen kon al een tijd, maar niet eerder was dit gekoppeld aan massamedia, zoals Twitter. Het bereik is hiermee explosief gegroeid, en de opkomst van deze nieuwe apps zal dus een enorme impact hebben.

De burgerjournalistiek neemt door de opkomst van Meerkat en Periscope een hoge vlucht.

Niet eerder kon je op afstand bij bijvoorbeeld congressen aan de andere kant van de wereld zijn. Toch heeft deze vorm van sociale media ook een grote keerzijde, nu iedereen alles rücksichtslos op internet kan plaatsen. Niet iedereen stelt er prijs op − op ieder willekeurig moment en op iedere locatie – live gebroadcast te worden. Dit geldt vanzelfsprekend al sinds het bestaan van sociale media, maar neemt met deze livevorm een hoge(re) vlucht. Aangezien er geen censuur is, doet de keuze voor wat wel en niet wordt gestreamed dus een beroep op het moreel besef van de filmer. De verantwoordelijkheid ligt bij de burger.

Schending van het auteursrecht

Het is nu eenvoudiger dan ooit om bijvoorbeeld een concert live te streamen. Los van het feit dat dit de ware belevenis natuurlijk niet evenaart, is dit niet zomaar geoorloofd. Niet alleen schend je hiermee het auteursrecht op de muziek en het naburig recht van de artiest die optreedt, ook maak je waarschijnlijk inbreuk op de algemene voorwaarden die vaak door poppodia worden gesteld. Ook zij geven vaak expliciet op hun entreebewijzen aan dat het niet is toegestaan video-opnamen te maken en te versturen. Ook een universiteit mag het maken van opnames en volgen van colleges via livestreams verbieden. Niet alleen omdat zij eenvoudigweg via huisregels kunnen opstellen dat het verplicht is om colleges fysiek bij te wonen. Maar ook bijvoorbeeld omdat er auteursrecht rust op het mondeling gegeven college.

Blurren tijdens het filmen

Niet alleen het auteursrecht, ook het privacyrecht komt bij gebruik van dergelijke media om de hoek kijken. Want mag je, als je je vrienden filmt, ook direct allerlei omstanders filmen en live streamen? In principe is het geoorloofd om mensen in de openbare ruimte te filmen en die beelden openbaar te maken, tenzij iemand een redelijk belang heeft om publicatie tegen te gaan, en dat belang zwaarder weegt dan het belang van de vrijheid van meningsuiting en de informatievrijheid. Zou het in de toekomst mogelijk zijn, net zoals Google dat doet, de gezichten van omstanders al tijdens het filmen te blurren?

Algemene voorwaarden

Meerkat en Periscope geven in hun kleine lettertjes aan dat zij een licentie hebben op de filmpjes. Ze kunnen dit bijvoorbeeld gebruiken voor reclamedoeleinden, beelden kunnen worden doorverkocht en er kan een sublicentie aan andere bedrijven worden verleend. De verantwoordelijkheid voor de content zelf wordt echter bij de filmer gelegd; door het plaatsen van materiaal, geef je als gebruiker in feite de garantie dat alles wat je live streamt, legaal is. Mocht bijvoorbeeld Meerkat schade lijden doordat jij een fout filmpje hebt geplaatst, dan kun jij hier verantwoordelijk voor worden gesteld.

Met apps zoals Meerkat en Periscope, komt niet alleen het auteursrecht, maar ook het privacyrecht om de hoek kijken.

Vanuit diverse juridische invalshoeken is het dus interessant om te zien hoe het gebruik van deze media zich verder ontwikkelen. Doordat Meerkat en Periscope pas enkele weken in gebruik zijn, is er op dit moment nog geen jurisprudentie beschikbaar. Die zal echter op termijn zeker volgen.

Dit artikel is een weergave van de live-uitzending op Periscope door Kennedy Van der Laan. Meer informatie vind je op: KVdL Update: ‘Meerkat! Mag dat?’

*) Dit artikel is geschreven in samenwerking met Nicole Wolters Ruckert en is tevens gepubliceerd op de website van Kennedy Van der Laan.