AI-poëzie: de robots komen

Kan een robot poëzie maken? Om die vraag te beantwoorden ging ik aan de slag met Copy.AI. Recent debuteerde ik met een poëziebundel over technologie, getiteld Dit Algoritme Deugt Niet. Ik was benieuwd of een AI ook goede poëzie zou kunnen maken. Dit leerde ik van mijn experiment met AI-poëzie.

Ik werk al een poos voor technologiebedrijven en put inspiratie uit mijn werk. Technologie lost namelijk niet al onze problemen op, maar creëert soms zelf juist nieuwe problemen. Die technologische, dystopische thematiek herken je misschien van Netflix-serie Black Mirror. In Dit Algoritme Deugt Niet probeer ik alledaagse online ongemakken te beschrijven, zoals hoe gênant influencer-marketing kan zijn en hoe platformbedrijven de arbeidsmarkt kapot maken. Ook wil ik de lezer laten stilstaan bij de vraag waar technologie ophoudt en menselijkheid begint.

Hoe maak je dat schemergebied tussen mens en machine concreet? Door een robot nieuwe poëzie te laten maken. Ik ben al tijden onder de indruk van de nieuwste vorm van kunstmatige intelligentie. Deze AI (GPT-3) schreef een aflevering van mijn favoriete podcast; ik had pas na een kwartier door dat ik naar een aflevering luisterde die door computers gemaakt was. Ik besloot het experiment aan te gaan met dezelfde GPT-3 AI. 

Copy.AI maakt GTP-3 toegankelijk

Niet iedereen kan zomaar gebruikmaken van GPT-3. Gelukkig zijn er API’s zoals Copy.AI die deze AI toegankelijk maken. Ik ging aan de slag met de gratis software om AI-poëzie te maken.

Copy.AI helpt je vooral bij het schrijven van marketingteksten als persberichten of Facebook-advertenties, dus mist een knop voor AI-poëzie. Het systeem werkt eenvoudig en intuïtief: je vult een oorspronkelijke tekst in en er rolt een variatie op deze tekst uit het systeem. 

Les 1: AI-poëzie – of anderszins kunstzinnige teksten – maak je door het systeem te vragen een zin te herschrijven. Dat werpt de vraag op: is poëzie niet iets anders dan normale zinnen die herschreven zijn?

Een voorbeeld ter illustratie 

Welke output levert Copy.AI? Een voorbeeld ter illustratie. Dit Algoritme Deugt Niet begint met een gedicht over clickbait en dat men zoveel mogelijk volgers wil verzamelen om daar een verdienmodel van te maken. Ik gebruikte de titel van het gedicht (‘Ik weet wat je hier doet’) en de volgende regels als input:

“Bekijk het uitgelekt fragment waarin 

Jort Kelder bekent dat hij frequent 

niet in bitcoin maar in dit gedicht belegt”

De output van het systeem vind je hieronder. De eerste variatie is niet erg spannend, deze zin is minder poëtisch en wijkt amper af van het origineel. Maar Wat Er Toen Gebeurde Zal Je Verbazen! Bij de tweede output ontstaat er een verhaal waarin Klaas Dijkhoff figureert (?!). 

Les 2: GPT-3 werkt blijkbaar met semantische codes. Jort Kelder en Klaas Dijkhoff zijn waarschijnlijk delen van eenzelfde woordweb. Zou Kelders beste vriend en Dijkhoffs partijgenoot Mark Rutte een andere node in dit netwerk zijn? De database moet erg slim, actueel en omvangrijk zijn: Nederland is een relatief beperkte markt, maar er is genoeg data gebruikt om Kelder en Dijkhoff in een rijtje met soortgelijke of inwisselbare woorden te zetten.

Geautomatiseerde likes

De 30 gedichten uit Dit Algoritme Deugt Niet liet ik bewerken door Copy.AI; deze AI-poëzie en het originele werk deelde ik via Instagram. Er is een grote gemeenschap van poëzie-liefhebbers op Instagram, die elkaar vinden dankzij hashtags als #instagedicht en #dichtersvaninsta. Zo kwam ik al snel in contact met mijn doelgroep. Hoera, social media.

Experiment: wie scoort er beter, de robot of ik? Dat wisselt, zo blijkt. Dat kan te maken hebben met de opmaak: mijn eigen werk post ik als compleet gedicht van minstens veertien regels en is dus minder helder en overzichtelijk. Dat zorgt vast voor minder interactie. Maar ook als ik een gedicht ‘opknip’ in verschillende afbeeldingen (12 likes), scoor ik niet altijd beter dan de AI-poëzie die daarop geïnspireerd is (11 en 15 likes). 

Les 3: het ‘grote publiek’ (ofwel: de volgers van de hastag #dichtersvaninsta) waarderen uitingen van een AI niet minder dan mijn creatie. Mens scoort niet altijd beter dan machine.

Een grap die (niet) mislukt is 

P.C. Hooftprijs-winnaar Gerrit Krol pionierde 50 jaar geleden al met een soortgelijke manier van dichten. De Shell-programmeur noemde de output van zijn (weliswaar primitievere) AI een ‘grap die mislukt is’. Bertram Mourits, Neerlandicus, stelt dat Krols experiment aantoont dat poëzie gekenmerkt wordt door ambiguïteit, humor en het inzetten van onpoëtisch materiaal. “Wanneer je de onzekerheid uitbant, kun je nooit meer poëzie krijgen, dát is de les van APPI.” 

Onderstaand stuk AI-poëzie biedt, weliswaar onbedoeld, wel ruimte voor die dubbelzinnigheid. Wat Krols primitievere AI niet lukte, lukt GTP-3 wel. De regels houden het midden tussen absurdistisch beelden (je bent een bushalte), onwaarschijnlijke situaties (een besneeuwde woestijn) en een plek die je je wel kan voorstellen: een bushalte die maar één keer per jaar gebruikt wordt. De sneeuw op zo’n hete plek als een woestijn onderstreept hoe eenzaam (want: koud) het er moet zijn, maar is ook tamelijk paradoxaal. De tekst is ambigu, het verbeeldt iets anders dan wat het is. 

Les 4: als we de eis volgen dat poëzie ambigu moet zijn en ruimte moet overlaten voor twijfel, dan mag je bovenstaande uiting volwaardige poëzie noemen. Eerlijk gezegd vind ik het geschetste beeld meer zeggingskracht hebben dan de input, mijn werk.

GPT-3 is geen klein bier.

Het werken met het algoritme van Copy.AI wijst me erop dat ik zelf niet meer nodig ben, precies zoals ik in mijn gedichten probeer te verwoorden. Hoe interessant dat als abstract concept ook is, het is allesbehalve geruststellend om te ervaren dat je niet meer nodig bent. GPT-3 is geen klein bier. De robots komen. 

Over de auteur: Aaron Mirck is auteur en spreker. Meer info op zijn website.   

Op de hoogte blijven van het laatste nieuws binnen je vakgebied? Volg Emerce dan ook op social: LinkedIn, Twitter en Facebook.