Verbod geoblocking en de gevolgen voor cross border e-commerce

Als het aan de Europese Commissie ligt mogen webwinkeliers geen consumenten meer uit andere EU-landen weren. Het hanteren van andere prijzen, verzend- en betaalopties behoort straks eveneens tot het verleden. Dat is in het kort de strekking van de recente voorstellen die binnenkort aan het Europese Parlement worden voorgelegd.

Het feit dat Europeanen nu nog maar mondjesmaat over de grens winkelen is volgens de Europese Commissie voor een deel te wijten aan de drempels die webshops opleggen. In een set aan plannen die moeten leiden tot een ‘Digital Single Market’ is daarom een aparte verordening opgenomen die specifiek over e-commerce gaat. Daarmee wordt geoblocking grotendeels aan banden gelegd. Iemand de toegang weigeren op basis van een (IP adres)locatie mag dan bijvoorbeeld niet meer. Gebeurt dat dan? Uit onderzoek van de commissie blijkt van wel. Vier op de tien online retailers weert het winkelend publiek uit andere EU-lidstaten. De meeste van hen houden de deur wel open, maar nemen geen betalingen aan of leveren niet in die landen. Niet altijd is dat omdat ze niet willen, soms mogen ze het niet van leveranciers.

Shop like a local-pricipe

Kijk je naar het relatief korte en heldere voorstel dan zijn drie speerpunten erg relevant, zegt Tomas Weermeijer die als advocaat is verbonden aan SOLV. “Het gaat in de kern om het ‘shop like a local’-principe. Een Pool moet bij een Nederlandse webwinkel kunnen winkelen zoals een Nederlander.” Concreet betekent dit iedere EU-burger toegang moet krijgen. Blokkeren is niet langer toegestaan. “Maar die Pool mag ook niet automatisch worden doorgestuurd naar de Poolse uitvoering van de site. Zalando.de mag bijvoorbeeld niet direct routeren naar Zalando.nl. Een popup met daarin de vraag of je niet liever de lokale site opent mag wel. Maar, zegt het voorstel ook, het moet voor de bezoeker makkelijk zijn om weer terug te keren.”

Een webwinkel mag iemand niet zonder gerechtvaardigde reden benadelen, legt Weermeijer uit. Het gaat er dus om toegang te bieden, maar ook dat de omstandigheden voor iedereen gelijk zijn. “Als een Nederlander voor een binnenlandse bezorging kan kiezen, moet een Italiaanse bezoeker die keuze ook krijgen.” Dat betekent niet dat iedere Nederlandse verkoper straks verplicht is zijn pakketten naar alle Europese landen te verschepen. “Maar de Italiaan moet wel de mogelijkheid krijgen zijn product op een Nederlands adres te laten afleveren.”

Dezelfde logica gaat op voor de geboden betaalopties. “Kunnen Nederlanders met een creditcard betalen, dan mag iemand uit het buitenland op diezelfde betaalmogelijkheid rekenen.” Dat lijkt wat lastig met typisch lokale opties. iDeal werkt immers alleen als iemand een rekening heeft bij een Nederlandse bank. “In dat geval is iemand daar inderdaad alleen mee geholpen als diegene een Nederlandse rekening heeft.”

Een digital single market

De Europese Commissie streeft al langer naar een “Digital Single Market”, een markt waarin digitale landsgrenzen volledig zijn verdwenen. “Zo gezien snap ik wel dat de Commissie dit voorstelt”, zegt Weermeijer. “Men voorziet niet een enorme impuls in grensoverschrijdende handel, maatregelen als deze kunnen dan helpen. Het lijkt erop dat Europa die grenzen hoe dan ook wil neerhalen. Of iemand er dan gebruik van maakt wordt later wel bekeken.” Of de voorstellen zo effectief zijn dat die de grensoverschrijdende e-commerce een heuse impuls geven, durft hij wel te betwijfelen. “Dat consumenten niet in het buitenland winkelen lijkt vooral te maken te hebben met de vertrouwdheid van binnenlandse spelers.”

Zoals het aangehaalde onderzoek aantoont hebben retailers vaak te maken met regels van leveranciers. Zo hebben bedrijven alleen in bepaalde landen het recht een merk te voeren of te distribueren. Zijn zulke afspraken dan straks verboden? Het mededingingsrecht maakt onderscheid tussen actieve en passieve verkoop, legt de SOLV-jurist uit. Contractueel mag je bepalen dat actieve verkoop – het maken reclame bijvoorbeeld – niet is toegestaan. Maar als distributeur mag je een (online) retailer niet verbieden om aan consumenten te verkopen die zich op eigen houtje melden. “Je perkt dan in feite de concurrentie in.”

Weermeijer verwacht dat het voorgestelde verbod op geoblocking relatief snel gaat gelden. “Het voorstel is niet heel omvangrijk en bovendien past het voor de EU in een bredere en erg belangrijke ontwikkeling. Het gaat erom dat de digitale markt echt één wordt. Dit is weer een kleine stap in die richting.” Naar alle waarschijnlijkheid volgt dit jaar het definitieve plan, daarna krijgen bedrijven wat tijd om zich voor te bereiden. “Ik heb het idee dat bedrijven hier nu al op inspelen. Het aantal voorbeelden van geoblocking zie ik afnemen.”