Deel dit artikel
-

Marktplaatsen: op hoop van zegen

Met de malaise in de b-to-c-sector verplaatste de aandacht van investeerders zich naar business-to-business. Nummer één buzzword het afgelopen jaar: 'marktplaats'.

Op een marktplaats slaan verschillende partijen in een bepaalde branche de handen ineen om hun dienstverlening te stroomlijnen. De vorm die marktplaatsen aannemen is die van een website, waarop de deelnemers branchenieuws en -informatie kunnen vinden en daadwerkelijk transacties afsluiten. Er zijn drie hoofdtypen te onderscheiden: de 'buyers-side', de 'sellers-side' en de 'fair-side'.

De 'buyers-side' marktplaats doet zich vooral voor op een markt die gekenmerkt wordt door een groot aantal leveranciers en weinig kopers. Bekend voorbeeld is Covisint, de samenwerking tussen de Grote Drie uit Detroit: autofabrikanten General Motors, Ford en Daimler-Chrysler. Ook in de vliegtuigindustrie worden diverse plannen gesmeed. Het voordeel van het op deze manier samenwerken met de concurrentie is evident: door gezamenlijke inkoop kan er belangrijk bespaard worden.

Tegenhanger de 'sellers-side'-marktplaats is er vooral op gericht om voor de deelnemende leveranciers een grotere markt aan te boren. Leveranciers kunnen zonder problemen in meerdere marktplaatsen meedoen, en het aanbod van gerelateerde producten en diensten zal hen helpen een bredere doelgroep te bereiken. Door de efficiency van het verkoopproces en de lagere marketingkosten is er ook voor hen te besparen. Kleinere leveranciers hebben overigens weinig keus: om met de grote jongens te concurreren moeten zij wel samenwerken.

De 'fair-side' of neutrale marktplaats is het type dat volgens onderzoeksbureau Forrester uiteindelijk zal overblijven. Door geleidelijke vermenging van de twee andere typen zal het oorspronkelijk karakter verloren gaan, en zullen de oprichters hun belang bij het bezit van de site verliezen. Deze wordt dan naar de beurs gebracht om als zelfstandige onderneming verder te bestaan.

De persberichten van aangekondigde marktplaatsen vliegen ons om de oren; de ene belooft nog meer potentieel dan de andere. Wie zich nu afvraagt hoe we het al die tijd zonder hebben kunnen stellen, wacht een teleurstelling: het aantal operationele sites is in Nederland nog steeds op de vingers van ÈÈn hand te tellen. Zona Research heeft voor zijn 'B-to-b Markets Directory 2000' 882 marktplaatsen over de hele wereld bij elkaar kunnen harken, waarvan veruit het grootste deel is gericht op en gelokaliseerd in de Verenigde Staten.

Terwijl men zich in Europa nog naar hartelust overgeeft aan het bouwen van luchtkastelen, pakken zich aan de overkant van de grote plas donkere wolken samen. Onderzoeken door overheidsorganen naar de marktmacht van de handelsplatforms drukken het enthousiasme van de investeerders daar al danig. Beursgenoteerde marktplaatsen zagen dat in het afgelopen jaar terug in hun scherp dalende koersen. Bovendien voorspellen diverse deskundigen dat veruit de meeste samenwerkingsverbanden de langdurige planningsfase van deze projecten niet zullen overleven. In de komende jaren zullen we dan ook een flink aantal veelbelovende partijen een vroegtijdige dood zien sterven. Senior analist Jaap Favier van Forrester voorspelt een stabiele situatie in 2004 met een aantal van rond de 50 grote marktplaatsen over de hele wereld. "Waarom 50, en geen 20 of 80? Heel eenvoudig: er zijn 16 takken van industrie te onderscheiden, en in een gezonde marktsituatie zijn er in elke tak drie á vier grote spelers."

Wie in elk geval wel varen bij alle opborrelende plannen en er nu al geld aan verdienen, ongeacht het eindresultaat, zijn de 'enablers', de ICT-bedrijven die dergelijke platforms bouwen. Met name Oracle doet in dit verband regelmatig van zich spreken, en ook SAP timmert stevig aan de weg. Als de voorspelde shake out doorzet, zullen zij na deze vette jaren ook weer wat gewicht moeten inleveren.

één van de bedreigingen voor de groei van de b-to-b-marktplaatsen komt uit onverwachte hoek. Verschillende nationale en internationale overheden beloeren de samenwerkingsplannen met argusogen. In de Verenigde Staten, waar de groei onder de marktplaatsen al een hoogtepunt heeft bereikt, is het standpunt van de autoriteiten het meest uitgekristalliseerd. Daar heeft Joel Klein, assistent procureur-generaal en bij het Ministerie van Justitie belast met antitrustzaken, al gespierde taal gebezigd. Na Microsoft, Visa, Mastercard, American Airlines, Lockheed Martin, WorldCom en Sprint richt hij nu zijn pijlen op de concentraties van in- en verkopers. Hij vat het begrip 'inkoopkartel' dermate ruim op, dat zelfs consumentensites als LetsBuyIt hun leven niet meer zeker zijn. Dat Klein weet waar hij over praat blijkt uit het belang dat hij hecht aan internationale samenwerking van Amerikaanse en Europese antitrust-organen. Eerder genoemde Covisint wordt momenteel door de Federal Trade Commission onderzocht. Deze commissie legde recentelijk een warme belangstelling voor e-commercebedrijven aan de dag. Zonder de toestemming van de FTC en het departement van Klein kan Covisint niet van start gaan.

Concentratie, het verkrijgen van marktmacht, is een voorwaarde om te overleven. Maar het is ook een reden om aanmeldingsplichtig te zijn bij de bevoegde instanties. In Europa 'mocht' MyAircraft.com, een joint-venture voor vliegtuigonderdelen, opgezet door Honeywell International, United Technologies en i2 Technologies, het spits afbijten. MyAircraft is niet de grootste of de belangrijkste marktplaats voor de vliegtuigindustrie, maar toevallig wel de eerste die aan de meldingscriteria van de Europese Commissie voldeed, en daarom momenteel voorwerp van een onderzoek. Eurocommissaris Mario Monti reageerde gestoken op deze 'wake up-call'; hij heeft inmiddels Europese wetgeving aangekondigd die de b-to-bmarkt moet gaan reguleren.

Bij ons denkt de Nederlandse Mededingingsautoriteit het met de al beschikbare wetten prima af te kunnen. Woordvoerder Jan van Diepen: "Deze marktplaatsen zijn voor ons ondernemingen als alle andere, en we zullen ze met dezelfde criteria beoordelen. Tenminste, zodra hun handelen voldoende invloed heeft op de Nederlandse marktsituatie om binnen onze competentie te vallen." Gezien het internationale karakter van de meeste marktplaatsen ziet het ernaar uit dat de ambtenaren van de NMa zich nog geen al te grote zorgen hoeven maken.

De effectiviteit van de besluiten en nieuwe regels zal afhangen van het inzicht dat de beleidsmakers hebben in het functioneren van complexe internationale markten. In dit stadium is over de gevolgen van de samenwerkingsverbanden die momenteel ontstaan nog weinig te zeggen.

Deel dit bericht

Plaats een reactie

Uw e-mailadres wordt niet op de site getoond