De metaversumhype piekt te vroeg

Sinds Mark Zuckerberg het metaversum aankondigde als de toekomst van Facebook en het internet, een combinatie van de fysieke en de virtuele wereld, is het onderwerp niet meer uit de publiciteit geweest. Het ene bedrijf na het andere kondigt plannen aan. Maar het lijkt er sterk op dat de hype te vroeg piekt.

Ineens is alles dat voorheen AR of VR heet, of immersive tech, onderdeel van het metaversum. Amazon en de Chinese techgigant Tencent zouden hun eigen metaverse willen opzetten. Ook online gameplatform Roblox heeft ambitieuze plannen met 3D-ervaringen waar gebruikers samenkomen om te leren, werken, spelen en zelfs te winkelen.

Het Nederlandse bedrijf Odyssey, dat een zogenaamde stack ontwikkelt voor het metaversum, heeft 4 miljoen euro venture capital opgehaald bij fondsen en particuliere investeerders.

Microsoft wil met het een dezer dagen aankondigde Mesh eveneens een concrete stap zetten. Vanaf volgend jaar moet het mogelijk zijn om als een virtuele avatar in een vergadering aanwezig te zijn, bijvoorbeeld via het bestaande collaboratieplatform Teams.

Mark Zuckerberg vertelde er echter ook bij dat het nog wel eens vijftien jaar kan duren voordat de technologie er echt rijp voor is. Om daarmee de hooggespannen verwachtingen gelijk weer te blussen.

Waar dit allemaal aan doet denken is de elektronische supersnelweg die vicepresident Al Gore in 1993 voor ogen had, een gedroomd netwerk van glasvezelverbindingen voor de verspreiding van entertainment, medische beelden en onderwijs op afstand. Grote IT en telecombedrijven als AT&T schaarden zich massaal achter de plannen. Het idee werkte zo aanstekelijk dat een jaar later in Nederland het Nationaal Actieplan Elektronische Snelwegen werd gelanceerd. Ruim twee jaar lang bleef de elektronische supersnelweg de kranten domineren. Daarna waaide de hype weer over.

Concreet gebeurde er namelijk niets. In 1993 moest het World Wide Web nog uit zijn ei kruipen en was het internet alleen bereikbaar via de trage telefoonverbindingen. Een kleine dertig jaar later hebben we iets wat je dankzij breedbandinternet de elektronische snelweg kunt noemen. Maar grote delen van internet zijn wereldwijd nog trage secundaire wegen. In de meeste landen is nog amper glasvezel beschikbaar.

Mark Zuckerberg ziet het metaversum als de opvolger van het mobiele internet. In plaats van te kijken naar content zit je er middenin.

Toegegeven: we zijn een eind gevorderd sinds de jaren tachtig, toen de eerste VR-helmen met veel te dikke kabels verschenen. Tegenwoordige VR-brillen zijn al een stuk lichter. Huidige virtuele werelden zijn realistischer dan die van Second Life dat in 2003 het levenslicht zag.

Dat gamebedrijven als Epic Games zich op deze markt storten is allerminst verrassend: het spel Fortnite fungeert steeds vaker als platform voor virtuele evenementen. Ariane Grande en Travis Scott traden bijvoorbeeld al virtueel eens op, terwijl miljoenen mensen toekeken als virtuele personages. Maar dat is entertainment, waarbij je je een aantal uren onderdompelt in een virtuele ervaring.

Natuurlijk zijn er toepassingen waar virtuele realiteit te pas komt: je kunt musea of exotische plekken in de wereld op afstand verkennen. En wellicht is een vergadering realistischer en minder vermoeiend als je ook echt om je heen kunt kijken.

Maar de mislukking van Second Life heeft aangetoond dat er geen massale behoefte is aan een permanente virtuele omgeving, waarin we onze bankzaken bespreken met een avatar, een virtueel biertje tappen in een virtueel café of door een virtuele winkelstraat lopen.

Dat heeft niets te maken met de stand van de techniek, maar met basale behoeften. Facetimen heeft bellen niet vervangen, video is geen vervanger van het geschreven woord en chat heeft e-mail niet verdrongen. Het tweedimensionale internet zal over vijftien jaar ook nog gewoon bestaan.

Foto Shutterstock