Je naam op Google? Poets hem weg!

Google heeft een website gelanceerd waarop Europeanen een verzoek kunnen indienen om resultaten uit de zoekmachine te laten verwijderen. Dit is het gevolg van de uitspraak van het Europese Hof van Justitie dat de zoekmotor onjuiste of gedateerde informatie op verzoek van een belanghebbende niet langer in de zoekresultaten mag opnemen.

Men moet zich wel eerst digitaal legitimeren voordat Google een verzoek in behandeling neemt, en Google zal iedere keer een afweging maken, zodat niet alle verzoeken worden ingewilligd. Zelf formuleert Google het als volgt: ‘Bij de beoordeling van uw verzoek zullen we kijken naar de vraag en of de resultaten verouderde informatie over u bevatten, evenals de vraag of er een openbaar belang is bij de informatie.”

Om de grote stroom van verzoeken te verwerken richt Google een team met medewerkers op. Een zevenkoppige commissie, met bestuursvoorzitter Eric Schmidt en bedrijfsadvocaat David Drummond, gaat ethische kwesties onderzoeken. Anderen die adviseren zijn Luciano Floridi van het Oxford Internet Institute, Jimmy Wales, oprichter van Wikipedia, Jose Luis Piñar, voormalig directeur van de Spaanse privacywaakhond, en Frank La Rue, een expert op het gebied van vrijheid van meningsuiting bij de Verenigde Naties.

Het zogenoemde Google arrest heeft betrekking op de aankondiging van de openbare verkoop van het woonhuis van een Spaanse burger. Die aankondiging werd in een dagblad gepubliceerd, op last van het ministerie van Arbeid en Sociale Zaken. De aankondiging zelf mag gewoon in het archief blijven staan. Maar de burger wil niet langer publiekelijk worden geconfronteerd met deze aankondiging, omdat die niet langer relevant is.

Het arrest geeft burgers stevig gereedschap in handen om hun ‘recht om vergeten te worden’ te effectueren, maar kan ook leiden tot censuur. Volgens Christien Wildeman, gespecialiseerd in mediarecht en advocaat bij Kennedy Van der Laan, getuigt de uitspraak van privacy-tunnelvisie. ‘Naar mijn mening heeft Het Hof van Justitie een visieloze, ondoordachte, slecht gemotiveerde en onduidelijke uitspraak gedaan. Zonder oog voor het internationale, grensoverschrijdende karakter van het internet, denkt het Hof van Justitie een hek om het Europese internet te kunnen zetten. Door met oogkleppen de Europese privacy-richtlijn – als ware die onaantastbaar en onvergankelijk – op de Google-casus toe te passen, gaat het Hof volledig voorbij aan de betekenis van zijn uitspraak in internationaal perspectief en in het licht van de informatievrijheid.’

Het Hof van Justitie komt zonder omwegen tot de slotsom dat de verwerking van persoonsgegevens door een zoekmachine onverenigbaar met de privacy-richtlijn kan zijn ‘omdat zij ontoereikend, niet ter zake dienend of bovenmatig zijn voor de doeleinden van de verwerking, omdat zij niet zijn bijgewerkt of omdat zij langer worden bewaard dan noodzakelijk is, tenzij de bewaring ervan is vereist wegens historische, statistische of wetenschappelijke doeleinden’. De betreffende persoon heeft in dat geval recht op verwijdering van de koppeling in de zoekresultaten.

De consequentie van deze uitspraak is volgens Wildeman dat nu in 28 Europese jurisdicties door zoekmachines en nationale rechters moet worden uitgevogeld wat de betekenis is van ‘ontoereikend’, ‘niet ter zake dienend’, ‘bovenmatig’ en ‘langer dan noodzakelijk’ ‘Rechtszekerheid voor alle betrokkenen lijkt ver te zoeken. Dat staat nog los van de vraag hoe zoekmachines de verwijderingsverzoeken territoriaal gezien zullen behandelen. Mogelijk krijgt het Europese internet Chinese trekjes en moeten we voor ongecensureerde informatie naar het buitenland.’

Advocaat Otto Volgenant, die voor uitgevers, omroepen, journalisten en internetbedrijven werkt, ziet echter ook voordelen. Het archief van de kranten wint automatisch aan gewicht. ‘Google heeft niet langer het monopolie op de informatievoorziening. En journalisten kunnen weer – meer dan nu – met hun ambacht van professionele zoeker een meerwaarde genereren.’