Smart Home: businesskansen in de slimme woning

Domotica heeft zijn potentie nooit waar kunnen maken. Opvolger Smart Home lijkt echter kansrijker. Zo nestelen internetreuzen als Google en Amazon zich al in onze woning met hun slimme luidsprekers. Waar derden handig op inspelen. Wat betekent dit businesswise?

In 1989 opende in Rosmalen het Huis van de Toekomst van de in april overleden toekomstgoeroe Chriet Titulaer. Enkele van de aldaar uitgestalde Wondere Wereld-innovaties deden reeds bij de opening ietwat achterhaald aan: de beeldtelefoon en een personal computer met een ingebouwde telefax en een ISDN-aansluiting, een CD-i-speler, een goudkleurige compactdiscspeler en een chip die recepten kon voorlezen, bijzonder futuristisch was het allemaal niet.

Toen in 1995 het door architect Cees Dam ontworpen huis (bouwkosten: ruim tien miljoen gulden) werd gesloten, bleek bovendien de belangrijkste innovatie over het hoofd te zijn gezien: het internet. Ook al kwam dat toen nog binnen via een flinterdun telefoonlijntje.

Voor het overgrote deel bleef het Huis van de Toekomst dan ook vooral toekomstmuziek. Dat wil zeggen: in het afgelopen decennium werden we weliswaar doodgegooid met het begrip domotica, maar de systemen voor automatische aansturing van pakweg mengkranen, verwarming, verlichting en airconditioning leken toch vooral weggelegd voor handige knutselaars of installatiebedrijven, niet voor het grote publiek.

Wat helpt, is dat steeds meer huishoudelijke apparaten voorzien worden van draadloos internet. Neemt niet weg dat er een belangrijk struikelblok is. Tenzij die apparaten van dezelfde fabrikant zijn, kunnen zij namelijk nog altijd niet goed met elkaar communiceren. Vergeleken met de allesomvattende domoticaplannen lijkt de ambitie bijgesteld onder de noemer Smart Home. Daarbij gaat het over het algemeen om apparaten die met een app of via spraak zijn aan te sturen. Wat opvalt, is dat het vooral de grote internetreuzen zijn – voorlopig met name Google en Amazon – die proberen een graantje mee te pikken van deze groeimarkt.

Verdienmodel
Momenteel is vooral de opkomst zichtbaar van slimme spraakgestuurde luidsprekers die als hub fungeren. Ze kunnen allerlei apparaten aansturen (voor zover die compatibel zijn), informatie op internet opzoeken en je favoriete muziek afspelen. Op de achtergrond ervan speelt kunstmatige intelligentie een belangrijke rol. Die moet ervoor zorgen dat de voorkeuren en profielen van gebruikers goed herkend worden. De keuze voor een luidspreker lijkt een logische: nog maar weinig digitale muzieksystemen hebben dergelijke intelligentie aan boord.

Maar er is nog een reden dat de Smart Hub terrein wint. Een veelheid aan technische standaarden als Z-Wave en Zigbee hebben de markt tot nu toe namelijk niet echt geholpen. Menig bedrijf – Apple voorop met zijn HomeKit – hoopt dat de markt voor zijn oplossing kiest. Hubs bieden het voordeel dat ze meerdere draadloze domoticastandaarden ondersteunen.

Ere wie ere toekomt: Amazon heeft deze markt pas echt opengebroken met de in 2014 geïntroduceerde Echo-luidspreker. Misschien wel het succesvolste product van het bedrijf sinds zijn (lees)tablets. De doorbraak kwam mede doordat Amazon zijn systeem openstelde voor andere fabrikanten, zoals Philips (Hue-lampen) en Nest (thermostaten, rookmelders en camera’s). Ook heeft Amazon licenties verstrekt voor het gebruik van Alexa in andere apparaten.

Speelgoedfabrikant Mattel lanceerde begin dit jaar nog de Aristotle, een slimme luidspreker met persoonlijke assistent, gericht op gebruik door ouders en kinderen. En ook het Chinese Lenovo mocht voor zijn Echo-kloon de spraakassistent Alexa lenen. Zelfs een airconditioner van General Electric heeft de slimme assistent aan boord. De verwachting is dat er binnen vijf jaar maar liefst honderd miljoen Alexa-connected apparaten zullen zijn.

RBC Capital vermoedt dat Alexa alleen al tien miljard dollar aan omzet voor Amazon kan genereren. Indirect. Want er kunnen ook bestellingen mee worden gedaan in de webwinkel van de online retailer. Daar ligt dan ook het verdienmodel dat Amazon al eerder ontwikkelde voor zijn tablets en televisies.

Homey
Bij Google en Microsoft is vooral de integratie met zoeksystemen (Google en Bing) belangrijk om omzet te genereren. Als gebruikers via hun systemen bijvoorbeeld een vakantie boeken, ontvangen ze daarvoor een commissie.

Google bracht vorig jaar om die reden de Google Home op de markt, ook een luidspreker waarmee je diverse apparaten in huis kunt activeren. Dit jaar hebben enkele tientallen fabrikanten – onder meer Anova, Geeni en Logitech Harmony – besloten om Home te ondersteunen. Die daarmee in één klap veel meer potentie krijgt.

Microsoft heeft Google nog niet gevolgd met eigen luidsprekersystemen, maar de van Windows 10 bekende Cortana-technologie zal dit jaar al wel worden verwerkt in slimme luidsprekers van Harman Kardon. Inmiddels heeft ook Apple zich op deze ontluikende markt gestort met de nog te verschijnen HomePod. Voor het Amerikaanse bedrijf was het maar een kleine stap. Siri zit al in Apple TV, Apple Watch en belangrijker: CarPlay, het entertainmentsysteem voor de auto. Reeds beschikbaar is de GENIE-speaker van DreamWave, die werkt via de iPhone.

Ook in Europa is men wakker geworden. Orange (France Telecom) en Deutsche Telekom werken samen aan Djingo, die eveneens komt in de vorm van een luidspreker die je overal in huis kunt plaatsen. Gebruikers moeten het commando ‘Ok, Djingo’ gebruiken om de assistent te activeren. Met de Orange Livebutton kun je daarbij snel boodschappen bestellen.

Samsung op zijn beurt kiest vooralsnog voor een andere route en richt zich met zijn Connect-technologie vooral op het gebruik van een app. Daarmee kunnen alle zogenoemde SmartThings-apparaten van Samsung en producten van derden, waaronder Philips Hue, worden aangestuurd. Met de introductie van spraakhulpje Bixby – voor het eerst opgedoken in de Samsung Galaxy S8 – zou echter ook Samsung de strategie van Google en anderen kunnen gaan volgen.

Nederland doet ondertussen mee met de Homey. Oprichters Stefan Witkamp en Emile Nijssen waren er minstens even snel bij als Amazon en hebben vorig jaar nog ruim een miljoen euro opgehaald voor hun lichtgevende bol, die net als Echo gesproken commando’s opvolgt. Doordat Homey een open platform is, kan nieuwe functionaliteit eenvoudig worden toegevoegd in de vorm van apps. Het product wordt langzamerhand in Europa en daarbuiten uitgerold.

Onmisbaar
Hoe groot deze markt precies gaat worden, is lastig te voorspellen, maar enkele cijfers geven de potentie ervan wel aan: Siri verwerkt nu al zo’n twee miljard opdrachten per week. Twintig procent van alle zoeksessies via Google op Android is al spraakgestuurd. Morgan Stanley schatte het aantal verkochte Echo-luidsprekers eind vorig jaar op elf miljoen, waarvan vierhonderdduizend aan Duitsland en driehonderdduizend aan Engeland zouden zijn geleverd. In 2020 moeten er volgens experts 7,3 miljard spraakgestuurde assistenten in gebruik zijn.

Uiteraard hoeven dat niet allemaal luidsprekers te zijn. Sommige startups zien meer brood in een slimme spiegel. Op een persconferentie van IFA in Lissabon toonde het Berlijnse bedrijf Dirror dit voorjaar zijn eerste compacte model. Je kunt er het huis mee aansturen (lees: licht, geluid en muziek), maar er bijvoorbeeld ook een jurk mee bestellen. Zonder gebruik van een spraakassistent overigens. De prijs moet voor de grote doorbraak zorgen; de spiegel gaat uiteindelijk minder dan vijfhonderd euro kosten, evenveel als een premium smartphone.

Startup Duo uit New York heeft eveneens een slimme spiegel ontwikkeld, maar dan met zijn eigen persoonlijke assistent Alfred. Die met 399 dollar eveneens zeer betaalbaar wordt. Ook Amazon heeft de smaak te pakken: het bracht onlangs de Echo Look op de markt, een slimme camera die op basis van kunstmatige intelligentie kledingadviezen kan geven. Via de Style Check-toepassing kan je kledingstukken vergelijken om te bepalen welke er het beste uitziet. En kan via het apparaat muziek en verlichting worden aangestuurd.

De grote vraag is of consumenten echt bereid zijn om te investeren in huisautomatisering. Gordijnen, koelkasten, wasmachines en radiatoren vervang je niet zomaar even. Marktvorser Gartner was begin dit jaar dan ook voorzichtig met zijn voorspellingen. Onmisbaar is deze technologie in hun ogen niet, eerder ‘aanvullend’.

Wel worden steeds meer huishoudelijke apparaten slimmer. Samsung wil in de toekomst al zijn apparaten – van wasdrogers tot wasmachines – voorzien van draadloos internet. Zodat mankementen tijdig worden gemeld en consumenten van een afstand een wasje kunnen laten draaien. Al zal de was er nog altijd wel handmatig in gestopt moeten worden.

Puzzel
Bijna achthonderdduizend Nederlandse huishoudens hebben inmiddels slimme apparaten voor beveiliging en veiligheid in huis. Vooral IP- en beveiligingscamera’s zijn populair. De grootste groeipotentie is echter voor slimme rook-, CO- en CO₂-melders, blijkt uit onderzoek van Multiscope onder 5500 Nederlanders. Nu ouderen langer thuis moeten blijven wonen, lijkt de vraag naar draadloze deurcontacten, sensoren en afstandsbedieningen, maar ook slimme sloten of brand- en inbraakalarmering, toe te nemen.

Partijen als KPN en Nuon proberen dan ook voet aan de grond te krijgen door beveiliging en veiligheid als een dienst aan te bieden. Zo biedt KPN met SmartLife Veilig een complete oplossing, inclusief contact met een alarmcentrale.

KPN Ventures heeft recentelijk ook nog geïnvesteerd in Nello, een Duitse startup die een slimme uitbreiding voor bestaande intercomsystemen heeft ontwikkeld. Met deze uitbreiding kunnen bewoners van appartementsgebouwen hun intercom aan hun wifi koppelen en daarmee op afstand, via een app, toegang tot hun appartementsgebouw geven aan familie, vrienden of dienstverleners, zoals pakjesbezorgers.

Een andere doorbraak komt van energiebedrijven die hun klanten meer inzicht willen verschaffen in hun energieverbruik. Het aantal slimme thermostaten in Nederland is het afgelopen jaar al gegroeid met 38 procent naar bijna negenhonderdduizend. In 2016 hing in acht procent van de huishoudens een slimme thermostaat. In 2017 is dit gegroeid naar elf procent, vooral doordat energiemaatschappijen actief de slimme thermostaat promoten en aanbieden bij een energiecontract. Twee op de drie huishoudens geven aan de slimme thermostaat bij het abonnement te hebben gekregen.

Nest wint hierbij terrein in Nederland en groeit van vier naar acht procent marktaandeel in 2017, maar moet Nefit (veertien procent) en Honeywell (elf procent) nog passeren. De marktleider is vooralsnog Toon van Eneco (met 38 procent). Slimme thermostaten zijn eerste stappen op weg naar nog slimmere systemen die onze woning zo zuinig mogelijk moeten maken. In de toekomst gaan consumenten met zonnepanelen zelf energie opwekken en stroom aan het net leveren. Daarvoor is nieuwe technologie vereist.

Die technologie verschijnt inmiddels aan de horizon. De gemeente Rotterdam, netbeheerder Stedin, Siemens Nederland, Lyv Smart Living en Omnetric hebben onlangs aangekondigd een experimenteel slim elektriciteitsnet te gaan aanleggen in Rotterdam. Bij twintigduizend aansluitingen kan vraag en aanbod van stroom dan slimmer op elkaar worden afgestemd. Waardoor het elektriciteitsverbruik minder grillig wordt en het energienet minder belast.

Een werkelijke Smart Home is dus een puzzel die uit vele stukjes bestaat. Amazon-topman Jeff Bezos twijfelt echter niet aan de toekomst ervan. Zijn Echo moet naast Amazon Prime, Amazon Marketplace en Amazon Web Services zelfs de ‘vierde pijler’ onder het bedrijf worden. Daarom heeft Amazon een speciaal fonds met honderd miljoen dollar opgericht om startups aan te trekken die slimme oplossingen voor Echo kunnen ontwikkelen. En staat de deur naar de toekomst meer dan ooit echt open.

* Dit artikel verscheen eerder in het juninummer van Emerce magazine (#159).

 Illustratie Monique Wijbrands (in opdracht van Emerce)