Nieuwe Europese Richtlijn Consumentenrechten voor on- en offline retailers

Het voorstel voor de nieuwe Richtlijn betreffende Consumentenrechten [1] is goedgekeurd door het Europees Parlement. Alleen de Raad van de Europese Unie moet het nu nog goedkeuren, wat elk moment kan gebeuren. Wat betekent dit voor retailer en consument?

Na goedkeuring wordt de Richtlijn gepubliceerd, en twintig dagen daarna wordt de Richtlijn van kracht. De lidstaten hebben dan nog twee jaar de tijd om hun nationale wetgeving aan te passen. De Richtlijn Consumentenrechten vervangt de Colportagerichtlijn, de Richtlijn Verkoop op Afstand, de Richtlijn Oneerlijke Bedingen en de Richtlijn Consumentenkoop.

Alleen van toepassing op consumententransacties
De Richtlijn Consumentenrechten is van toepassing op overeenkomsten met consumenten die gesloten zijn op afstand (bijv. online of telefonisch) en op offline overeenkomsten, zowel in als buiten de winkel (bijv. aan de deur). Er geldt echter ook een aantal beperkingen van het toepassingsgebied. Zo is de Richtlijn Consumentenrechten in beginsel alleen van toepassing op overeenkomsten tussen handelaren en consumenten. ‘Gemengde overeenkomsten’, dat wil zeggen overeenkomsten waarbij niet uitsluitend ten behoeve van privédoeleinden wordt gecontracteerd, maar ook (deels) voor bedrijfs- of beroepsactiviteiten, vallen buiten de Richtlijn. Een voorbeeld is de aanschaf van een auto door een arts, die de auto tevens voor privé-gebruik koopt.

Er valt ook een aantal specifieke overeenkomsten buiten het bereik van de Richtlijn Consumentenrechten. Een belangrijke uitsluiting is die voor financiële diensten: daarop is de Richtlijn niet van toepassing.

Vijf belangrijke bepalingen voor online en offline retailers

1. Informatieplicht
Voorafgaand aan de sluiting van de overeenkomst dient een handelaar bepaalde informatie te verstrekken aan een consument, zoals:

• de voornaamste kenmerken van het product;
• het geografische adres en de identiteit van de handelaar, met name zijn handelsnaam;
• de prijs inclusief BTW en (indien van toepassing) alle extra vervoers- of leveringskosten;
• de eventuele minimumduur van de verplichtingen van de consument.

Hoe uitgebreid deze informatie moet zijn, hangt af van het medium en het product. Deze informatie hoeft niet te worden verstrekt voor zover deze informatie al duidelijk is uit de context. Wanneer dat in de praktijk het geval zal zijn, kan soms lastig te beoordelen zijn.

2. Herroepingsrecht
Bij koop op afstand of koop buiten een verkoopruimte heeft de consument gedurende veertien kalenderdagen het recht de overeenkomstzonder opgave van redenen te herroepen. Een kennisgeving aan de verkoper of dienstverlener is al voldoende. De handelaar is tevens verplicht om een standaardformulier voor herroeping ter beschikking te stellen aan de consument.

3. Standaard garantie van 2 jaar
Op grond van de nieuwe Richtlijn is een handelaar gedurende een periode van twee jaar aansprakelijk jegens consumenten wanneer de door hem geleverde goederen of diensten niet in overeenstemming zijn met de overeenkomst.

In het Nederlandse recht wordt nu nog uitgegaan van de ‘gerechtvaardigde verwachtingen’ die een consument van een zaak mocht hebben. Als een koper een langere gebruiksduur mocht verwachten, dan kan hij de handelaar gedurende die langere tijd aanspreken indien de zaak niet aan die verwachtingen voldoet. Andersom geldt bij zaken met een korte verwachte gebruiksduur, dat consumenten niet na jaren nog bij een handelaar kunnen aankloppen.

Op grond van de Richtlijn Consumentenrechten krijgt een consument straks dus altijd een garantie van 2 jaar, maar daar staat tegenover dat de consument wel binnen 2 maanden zijn klacht bij de verkoper moet indienen. Dat is een verslechtering van de positie van de consument ten opzichte van het bestaande Nederlandse recht, op grond waarvan de koper de verkoper binnen een “redelijke termijn” dient te informeren over de non-conformiteit, waarbij een termijn van twee maanden in ieder geval tijdig is.

4. Transactiekosten
Door de Richtlijn Consumentenrechten wordt het doorbelasten van kosten voor een bepaalde betalingswijze beperkt in die zin dat er nooit méér kosten aan de consument in rekening mogen worden gebracht dan de kosten die de handelaar daadwerkelijk maakt. De kosten die een creditcardmaatschappij voor een betalingsmethode in rekening brengt aan handelaars, mogen de handelaars dus nog steeds doorberekenen aan de consument. De handelaars mogen echter geen extra kosten meer in rekening brengen.

5. Algemene voorwaarden
De Nederlandse zwarte en grijze lijst van onredelijke algemene voorwaarden worden vervangen door een Europese zwarte en grijze lijst, die elkaar grotendeels (maar niet geheel) overlappen. Met name de zwarte lijst (dus bedingen die onder alle omstandigheden als oneerlijk worden beschouwd) lijkt beperkter dan de Nederlandse zwarte lijst. Dit zou een verruiming van de mogelijkheden betekenen voor handelaars, en een beperking van consumentenbescherming ten opzicht van het huidige Nederlandse niveau.

Onder de nieuwe Richtlijn is nog onzeker hoe handelaars de consument precies moeten en mogen informeren over hun algemene voorwaarden. Het ziet er echter naar uit dat er in de toekomst voor handelaren ruimere mogelijkheden zijn om aan de informatieplicht bij algemene voorwaarden te voldoen.