De Digital Services Act, TikTok en de bescherming van kinderen

De bescherming van minderjarigen is binnen de Digital Services Act een topprioriteit, zoals opnieuw blijkt uit Europees onderzoek naar TikTok. Ook voor de veiligheid van minderjarigen op sociale media, apps en het internet in het algemeen geldt: wacht niet af, maar ga actief aan de slag binnen je eigen organisatie.

Toeval of niet? Twee dagen nadat de uitbreiding van de Wet digitale diensten (Digital Services Act, of DSA) in werking trad, maakte de Europese Commissie bekend hun tweede DSA-onderzoek te starten en wel naar TikTok. Als blijkt dat TikTok de regels overtreedt, dreigt wederom een flinke boete voor het bedrijf. Hetzelfde lot hangt sinds de uitbreiding van de DSA afgelopen februari alle digitale aanbieders boven het hoofd. De bescherming van minderjarigen is voor de DSA namelijk een topprioriteit.

Nu de uitbreiding van de DSA is ingegaan, geldt de wet voor alle onlinemarktplaatsen, sociale netwerken, zoekmachines, cloudaanbieders, online reis- en accommodatieplatforms, internetproviders en platforms om content te delen, zoals videoplatforms. Naast het verbod op illegale content, omvat de DSA nog tal van andere verplichtingen. Zo moeten online aanbieders duidelijk maken wanneer bepaalde content reclame is en wie de afzender is van die reclame. Verder is het verboden om nog langer advertenties te personaliseren op grond van bijvoorbeeld geloofsovertuiging of seksuele geaardheid.

Minderjarigen zijn straks bovendien extra beschermd tegen gepersonaliseerde advertenties. Dat moet ervoor zorgen dat ze geen ongepaste reclame te zien krijgen. Ook moeten gebruiksvoorwaarden begrijpelijk zijn voor kinderen als ervan uitgegaan kan worden dat er kinderen actief zijn in die online omgeving.

Bescherming van minderjarigen is topprioriteit voor de DSA

“De bescherming van minderjarigen is zelfs een topprioriteit voor de DSA”, zegt EU-commissaris Thierry Breton. Dat TikTok als platform dat miljoenen kinderen en tieners bereikt meteen aan een onderzoek zou worden onderworpen, viel dan ook wel een beetje te verwachten. De video-app heeft immers vorig jaar al eens een boete van 345 miljoen euro gekregen voor het schenden van de privacy van kinderen in de Europese Unie en moest binnen drie maanden aanpassingen doorvoeren.

Volgens de Europese Commissie is het onderzoek vooral gericht op het ontwerp van de systemen van TikTok. Daaronder vallen algoritmes die mogelijk gedragsverslavingen stimuleren. Ook onderzoekt Brussel of TikTok transparant genoeg is over potentiële online risico’s. Als voorbeeld werd genoemd dat de verspreiding van overdreven schoonheidsidealen kan leiden tot anorexia. Als uit het nieuwe DSA-onderzoek blijkt dat TikTok de regels niet naleeft, dan kan de boete oplopen tot maximaal zes procent van de jaarlijkse omzet.

TikTok zegt er alles aan te doen om jonge mensen veilig te houden. “TikTok is een pionier op het gebied van veiligheidsmaatregelen om tieners te beschermen en kinderen van onder de dertien van de app te houden”, zegt een woordvoerder tegen persbureau Reuters, “Dit zijn problemen waar de hele industrie grip op probeert te krijgen”.

Dat het beschermen van minderjarigen een aandachtspunt is waar de hele industrie grip op wil krijgen, klopt volgens mij als een bus. Maar zeggen dat je er grip op wilt krijgen en er ook daadwerkelijk naar handelen zijn twee verschillende dingen. Het is namelijk geen gemakkelijk proces. Het ligt voor de hand dat video’s en advertenties voor auto’s of alcohol in op kinderen gerichte video’s ongepast zijn. Maar wist je dat bijvoorbeeld YouTubers zelfs geen reclame meer voor chocolade, snoep en alcohol mogen maken? Naast de DSA zijn er voor dit platform al strengere regels in de maak en in het Verenigd Koninkrijk zelfs al actief. Verder mogen er ook geen unboxing-video’s met kinderspeelgoed worden gemaakt als die producten zijn gesponsord.

De impact van reclame op kinderen

Dat kindveiligheid een topprioriteit van de DSA is geworden, komt wellicht mede door de uitkomsten van een onderzoeksrapport van UNICEF (pdf). Het rapport, dat werd gepubliceerd toen de DSA werd geschreven, maakt pijnlijk duidelijk wat de impact van reclame is op overtuigingen, denkwijzen en gedragingen van jonge individuen en gemeenschappen. Volgens het rapport kunnen stereotypen in reclame – in termen van geslacht, ras, etniciteit, cultuur, handicap, gezinsstructuur en vele andere facetten van de identiteit – schadelijk zijn, en het zelfvertrouwen en zelfs de geestelijke gezondheid van kinderen aantasten.

Wel moet gezegd worden dat het schadelijke effect per leeftijd verschillend is. De generaties die zelf geen kind meer zijn – generatie X (geboren tussen 1965 en 1976) en millennials (geboren tussen 1980 en 2000) – vonden advertenties en videocontent die niet op elkaar aansluiten en stereotypering schadelijker dan de jongere generatie Z (geboren tussen 1995 en 2010). Desalniettemin tonen de cijfers uit dit onderzoek aan dat merken en marketeers nu stappen moeten ondernemen om samen een veilige, geschikte, relevante en positieve video-omgeving te creëren.

KidSafe-certificaat

Gelukkig zijn er al initiatieven als het KidSafe-certificaat, een internationaal, onafhankelijk veiligheidskeurmerk dat exclusief wordt toegekend aan kindvriendelijke websites en technologieën. Hiermee kunnen consumenten op websites en bij reclame-uitingen in één oogopslag zien of bedrijven persoonsgegevens zorgvuldig en veilig gebruiken voor reclamedoeleinden.

Dus wil je als adverteerder er zeker van zijn dat kinderen enkel in een veilige en betrouwbare omgeving met je merk in contact komen? Dan kun je dit gemakkelijker regelen dan je misschien had verwacht. En kijkend naar de plannen van de Europese Unie en de lokale toezichthouders is het verstandig om dit niet voor je uit te blijven schuiven, maar direct op te pakken.

Neem een voorbeeld aan Spin Master dat als leider in kinderamusement het beschermen van zijn doelgroep als topprioriteit bestempelde en ervoor koos om enkel nog met partners en technologieën te gaan samenwerken die de veiligheid en privacy van kinderen kunnen garanderen. Die partners hebben onder andere het KidSafe-certificaat toegekend gekregen.

Over de auteur: Nick Beentjes is Managing Director bij Channel Factory.