Een kijkje in de verre toekomst van technologie

Moderator Anouk Vleugels (redacteur bij TNW) neemt met Genevieve Bell (professor aan de Australian National University) gedurende TNW2020 een kijkje richting de toekomst en hoe zich technologieën zullen ontwikkelen.

Als tijdsperiode hanteert Genevieve hiervoor graag 15 jaar in plaats van bijvoorbeeld 50 jaar. Dit vooral om het ook overzienbaarder te maken. Daarbij heeft zij nog benadrukt dat de toekomst is geen abstract fenomeen is. We bouwen allemaal elke dag mee aan de toekomst. De dingen waar mensen over het algemeen veel waarde aan hechten zullen ook langzamer veranderen schetst zij. De technologie zal in eerste plaats ingezet worden om meer praktische issues in de toekomst op te lossen. 

Bron: TNW (2020).

De routekaart van kunstmatige intelligentie 

Als men het heeft over nieuwe technologieën, en dan voornamelijk kunstmatige intelligentie of ook Artificial Intelligence is het goed het terug te gaan naar de oorsprong van het begrip. Het werd gecodificeerd op een conferentie in de Amerikaanse zomer van 1956. Het werd samengevat als de pogingen om ‘machines taal te laten gebruiken, abstracties en concepten te vormen, het soort problemen op te lossen dat nu voorbehouden is aan mensen, en zichzelf verbeteren’. Genevieve schetst dat kunstmatige intelligentie in 15 jaar vooral meer tot uiting zal komen in meer bredere geïntegreerde systemen. Dus geen simpele laptop of mobiel meer, maar complexere systemen. In deze context waarschuwde zij dat de komst van big data de samenleving niet noodzakelijkerwijs democratischer of rechtvaardiger zou maken, tenzij we bewust sociale structuren herontwerpen en regeringen ervoor zorgen dat mensen zowel als burgers alsook als consumenten worden behandeld. “Elke nieuwe technologie houdt zich vast aan dezelfde ongelijkheid als de vorige en versterkt ze vaak, tenzij je ervoor kiest om in te grijpen”, zei ze. 

The future is already here – it’s just not evenly distributed

Zij citeerde sciencefictionschrijver William Gibson, die in 2003 gedurende een interview met de The Economist zei: “The future is already here – it’s just not evenly distributed.” Naar het Nederlands vertaald: de toekomst is er al – ze is gewoon niet gelijkmatig verdeeld. Genevieve beschrijft de uitspraak van Gibson als een geweldige provocatie. De toekomst is niet een ander land waar je zomaar in kunt landen of het zomaar betreden. In het heden zijn er overal stukjes van de toekomst, we moeten er gewoon naar zoeken.

Bron: Larissa Hjorth (2003).

Een collega van Genevieve had bovenstaande foto in 2003 genomen op een treinperron in Tokio. Als men naar foto kijkt zonder context info zou het ook hedendaags kunnen zijn geschoten. Zo starten de personages op de foto richting hun smartphone, waren toen al locatie-gebaseerde technologieën aangeboden in Tokio, waarvan wederom dating diensten profiteren. Deze telefoons hadden wel nog geen camera’s. Met andere woorden: in 2003 zag men al technologische elementen uit het hedendaagse terug.  

Een messy toekomst? 

Genevieve zei dat de toekomst chaotisch zou zijn en dat de toename van data, robots en beslissingen die door algoritmen zonder menselijke tussenkomst worden genomen, nieuwe uitdagingen zou creëren en dat regeringen bewuste keuzes moeten maken over het soort toekomst dat we willen. In deze samenhang benadrukt zij dat het essentieel is om zich in te spannen voor een ethische AI: een meer verantwoorde, veilige en duurzame AI. Omdat AI-applicaties vooral werken met data sets richten zich de grootste uitdagingen vooral op vragen over data: wie is eigenaar van de data, hoe worden ze verzameld en hoe worden ze gebruikt zijn voorbeeldvragen en belangrijk om bij stil te staan. GDPR is bijvoorbeeld een initiatief om de omgang met data transparanter te maken en de burger ook te voorzien m.b.t. meer rechten met betrekking tot de data. Dezelfde kritische vragen zou men ook kunnen stellen bij het ontwikkelen van nieuwe technologieën: wie stimuleert de ontwikkeling van technologie, wie bouwt het in welke belangen en zo voort. 

Een initiatief om orde in de chaos te krijgen

Hoe dat in de praktijk uit zou kunnen zien? De algoritme-leidraad van Aotearoa Nieuw-Zeeland is een voor voorbeeld een toewijding van de overheid om ervoor te zorgen dat Nieuw-Zeelanders vertrouwen hebben in de manier waarop ter plekke algoritmen gebruiken. De leidraad is een van de vele manieren waarop de overheid transparantie en verantwoording toont naar de gebruikers toe.

De liefde en de vrees voor artificial intelligence

Waar komt deze tegenstelligheid vandaan? Het heeft historische maar ook letterlijke implicaties en is vooral gekoppeld aan de menselijke angst: de angst voor verandering, hoe wordt er gewerkt en gedacht met nieuwe technologieën. Daarnaast is het ook cultureel bepaald, zo is er bijvoorbeeld een verschil tussen de westers en Aziatische kijk naar nieuwe technologieën. Zo heerst in Azië bijvoorbeeld een doorgaans positiever beeld met betrekking tot nieuwe technologieën en worden robots bijvoorbeeld als betere boeddhisten dan mensen beschreven.

Inspiratiebronnen voor de meest realistische toekomstscenario’s

Volgens Genevieve geeft voor de Westers wereld de film Blade Runner uit 1982 een vrij realistisch toekomstbeeld, waar de reclamewereld en consumptiemaatschappij een centrale rol in heeft en waar wordt benadrukt wat mensen menselijk maakt en wat niet, dan ook vooral vanuit een filosofisch perspectief. Wel komen in Blade Runner ook dystopische kanttekeningen van de toekomst aan bod, toch wordt er ook aandacht geschonken aan positieve menselijke aspecten zoals het belang van de familie en de liefde. Daarnaast beveelt zij ook de serie Doctor Who van Douglas Adams aan, waar duidelijk wordt gemaakt niet alles zal perfect werken, ook in de toekomst. Ook de prachtige tekeningen van Arthur Radebaugh uit de jaren vijftig (Closer than we Think) geven een indrukwekkend beeld over de toekomstige voorspellingen. 

Over de auteur: Alexander Lamprecht is lecturer digital media op de Amsterdam University of Applied Sciences.