Amsterdams startup-ecosysteem: twee onderzoeken met verschillende scores

Het is lastig te ontkennen dat er iets gaande is in Amsterdam qua startups. Sterker nog, maar liefst twee recente onderzoeken naar startup-ecosystemen schatten Amsterdam hoog in. Goed nieuws voor Nederland, Amsterdam en Neelie Kroes c.s.. Het rare is alleen dat het ene rapport Amsterdam roemt op punten waar de ander juist kritisch is. Hoe bruikbaar zijn deze ecosysteemonderzoeken eigenlijk?

Volgens het onderzoek van Compass (hier te downloaden) staat Amsterdam op plek 19 in de wereldwijde ranking van startup-ecosystemen. Deze index rankt de ecosystemen op vijf belangrijke componenten:

• Performance
• Funding
• Market Reach
• Talent
• Startup Experience.

Het onderzoek is gebaseerd op data uit (openbare) databases (waaronder Crunchbase, AngelList en Dealroom), interviews met stakeholders (zoals ondernemers, investeerders en accelerators) en een enquête met circa 11.000 respondenten uit 40 ecosystemen. De uiteindelijk gepresenteerde selectie omvat 20 ecosystemen, waar Amsterdam dus op plaats 19 staat. Een plek in de middenmoot dus.

Startup ecosysteem ranking van Compass

De andere index is die van de European Digital City Index (EDCi) en is gefinancierd door de Europese Commissie. Het is een index die beschrijft hoe goed verschillende Europese steden digitaal ondernemerschap ondersteunen. De index is dus qua insteek maar ook qua scope iets anders dan het Global Startup Ecosystem rapport van Compass; de EDCi is alleen gericht op (hoofd-)steden in Europa. Hier scoort Amsterdam ook goed: plaats twee voor startups (en plaats drie voor scale-ups) van de 35 onderzochte steden, na Londen (en Stockholm).

De index bestaat uit 38 indicatoren verdeeld over tien thema’s die tot stand zijn gekomen op basis van gesprekken met startups en experts. Bronnen waaruit data zijn gehaald zijn bestaande datasets (met name publieke zoals van Eurostat en OECD), “innovatieve” bronnen (zoals van Github, Twitter en Linkedin profielen) en overige bronnen waaronder AngelList, EVCA en Kickstarter.

Het zijn knappe scores van Amsterdam. Maar toen ik beter ging kijken naar de scores op onderliggende indicatoren en de twee onderzoeken met elkaar probeerde te vergelijken, viel me op dat de kracht van Amsterdam in één rapport de zwakte is in het andere. In het Compass rapport wordt bijvoorbeeld gezegd:

‘Despite these promising developments, there is a long way to go. Amsterdam ranks last among top 20 in Funding. The lack of seed and growth capital impedes entrepreneurial success, especially with regards to later-stage startups.’

Het gebrek aan seed en groeikapitaal is dus nu nog een verbeterpunt. Volgens Compass dan, want het rapport van de EDCi zegt op dit punt over Amsterdam:

‘It scores strongly in our Index for capital, culture and connectedness.’

Capital is hier juist een sterk punt. Op het topic ‘access to finance’ doet Amsterdam het relatief goed met een derde plaats. Ook de onderliggende indicatoren (beschikbaarheid van early-stage, late-stage en crowdfunding capital) scoren stuk voor stuk rank 3 of 4 (zie onderstaande figuur).

Amsterdam rankt 3^e op het thema ‘Access to capital’ in de EDCi.

Kortom, wat volgens het ene rapport een aandachtspunt is, kan in een andere index juist (relatief aan peers) goed scoren. Het zou natuurlijk kunnen dat Amsterdam nog wat uitdagingen heeft op het gebied van (toegang tot) financiering, maar dat het ten opzichte van andere Europese steden goed scoort.

Dit is trouwens niet alleen voor Amsterdam het geval. Ook voor bijvoorbeeld Berlijn, dat juist relatief goed op ‘funding’ in de Compass index (rank 8 van de 20) en matig in de ECDi (rank 10 van de 35).

En dit geldt voor meerdere indicatoren. Niet alle indicatoren zijn direct vergelijkbaar, maar als we per stad bekijken of een indicator een positieve (de ranking van de indicator is beter dan de totale ranking van de stad) of juist negatieve bijdrage levert aan de ranking van de stad, ontstaat onderstaand overzicht:

In dit overzicht is de ranking van een indicator van een stad vergeleken met de totale ranking van die stad. Als de ranking van de indicator lager, dus beter, is dan de totale ranking dan is die cel groen gekleurd en anders rood. Hoe groter het verschil, hoe feller de kleur. Bijvoorbeeld, Amsterdam rankt overall #19 op de ranking van Compass en #2 op die van ECDi. De indicator ‘market reach’ (of ‘market’) scoort Amsterdam plaats 10 in de Compass ranking, beter dan de overall rank (#19). Deze cel is dus groen.

In de ECDi scoort Amsterdam op deze indicator juist slecht, rank #19, wat (veel) lager is dan de overall rank (#2). Daarom is deze cel rood. De gele cellen in deze tabel duiden op een ranking van de indicator die gelijk is aan de overall ranking van de stad. Gelijke kleuren per stad per indicator duiden op een consistente kijk van de beide indices.

Het valt dus op dat Amsterdam relatief erg goed scoort op market reach in de Compass index terwijl de ECDi deze indicator als relatief zwak inschat. Het verschil valt te verklaren als nader naar de onderliggende indicatoren wordt gekeken: Amsterdam/ Nederland heeft een kleine interne markt (ECDi) maar is erg gericht op het buitenland (Compass):

‘Due to the small size of the Dutch market, Amsterdam startups tend to think global from day 1, which explains an impressive #10 ranking in Market Reach. On average 50% of their customers are foreign and they offer their product in more than two languages from the outset.’

Ditzelfde is in Parijs het geval: #6 ten opzichte van een gemiddelde van #11 in Compass versus #32 ten opzichte van een gemiddelde van #6 in ECDi.

Een ander opvallend verschil is de indicator ‘Talent/ Skills’ in Londen en Berlijn (scoort in beide gevallen goed in Compass maar slecht in ECDi).

De verschillen zijn (deels) te verklaren door andere indicatoren, andere dataverzameling en een andere definities, en ook door het feit dat het rankings zijn die relatieve scores tonen (en daarbij verschillende steden met elkaar vergelijken).

En wat hebben we hier aan?

Het Amsterdamse startup ecosysteem komt uit beide onderzoeken goed naar voren, Compass tipt het zelfs als ‘undervalued ecosystem’ en beveelt investeerders aan om in Amsterdam op zoek te gaan naar goede deals. Maar, de bevindingen en conclusies uit beide indices zijn niet altijd eenduidig en zelfs tegenovergesteld: Amsterdam is niet goed in groeikapitaal, maar wel goed in groeikapitaal. De Amsterdamse market reach is klein, maar ook weer groot.

Er is geen vastomlijnde definitie voor een ‘succesvol ecosysteem’. Elk startup ecosysteem heeft andere dynamiek en een andere doelstelling. Wat zijn dan de juiste indicatoren om een ecosysteem op te beoordelen of zelfs met andere ecosystemen te vergelijken? Daar komt nog een bij dat de data om indicatoren op waarde te kunnen schatten berucht incompleet of incorrect zijn in de startup scene. Deze factoren (en zo zijn er meer) kunnen er zomaar voor zorgen dat een ecosysteem goed scoort in een ranking, maar slecht in een andere.

Wat is dan het nut van dit soort rankings? Het is natuurlijk een mooi PR moment voor alle stakeholders (als je goed scoort natuurlijk. Anders: geen aandacht aan schenken), het kan worden aangegrepen om te laten zien dat we op de juiste weg zijn en het kan een aanzwengelend effect hebben (als het ware een self-fulfilling prophecy; als men maar gelooft dat Amsterdam place to be is dan wordt het vanzelf de place to be).

De resultaten van dit soort startup-ecosysteem rankings kunnen heel waardevol zijn voor beleidsmakers, ondernemers en investeerders, maar alleen als men zich verdiept in het doel, de methodologie en de onderliggende factoren van het onderzoek. Beide indices bieden enorm veel data, en de onderzoekers zijn zo vrij geweest dit te vertalen naar informatie. Als blind wordt gekeken naar de plek in een ranking (de informatie), zonder te weten waar naar wordt gekeken (de data), is dat een type scorebordjournalistiek waar niemand echt beter van wordt. Het hoog scoren in de rankings zou geen doel op zich moeten zijn, maar een indicator of het ecosysteem op weg is om de eigen doelen te halen.

In het geval van Amsterdam is het de ambitie om in top 3 van Europese startup steden te komen/blijven, ‘naast Londen en Berlijn’.

In de Compass ranking moet Amsterdam dan alleen Parijs voorbij, volgens de ECDi is het doel al bereikt.