Met de MOMALA-app stel je binnen acht minuten de diagnose ‘malaria’

“Elke 45 seconden sterft een kind aan malaria. Tijdige diagnose en behandeling vergroten de overlevingskans”, zegt Bouke Broeren, CEO van MOMALA. Het algoritme in de MOMALA-app maakt van smartphones een microscoop mét de expertise om malaria te detecteren.

Bouke, hoe zou je MOMALA in één tweet omschrijven?
“De MOMALA-app is een smartphone-applicatie die met een hoge kwaliteit malaria kan diagnosticeren in rurale gebieden.”

Wat doet MOMALA precies?
“Je laat de camera van je mobieltje door een gewone microscoop kijken, de app leest dan het bloed. MOMALA herkent witte bloedcellen en plasmodiumparasieten, dat is de parasietenfamilie die malaria veroorzaakt.”

Kan iedereen dat dat?
“Normaliter kunnen alleen microbiologen snappen wat er gebeurt in het bloed. Hun kennis hebben wij samengevat in de app. Het algoritme herkent drie van de vijf malariaparasieten in het bloed. Door nog meer onderzoek te doen, kunnen we op den duur alle malariaparasieten herkennen en diagnosticeren.”

Wie is je doelgroep?

“Gezondheidszorgvoorzieningen die niet aan de vraag naar malariatests kunnen beantwoorden. Anders dan in Nederland is in Afrika, zeker in Kenia, maar de helft van de klinieken publiek toegankelijk. Het zijn locaties waar vooral in de rurale gebieden vaak lange rijen staan. Per dag willen in zo’n kliniek gemiddeld veertig à vijftig mensen getest worden op malaria. Het probleem is dat er veel te weinig specialisten zijn om de tests af te nemen en de resultaten te beoordelen.”

Maak je daarmee microbiologen dan niet overbodig?
“Integendeel, MOMALA ondersteunt microbiologen in hun werk, Het zorgt ervoor dat andere medewerkers in een kliniek de diagnose kunnen stellen. De MOMALA-app is een aanvullend hulpmiddel om zo veel mogelijk mensen te helpen, zonder dat daar per se een medicus aan te pas hoeft te komen.”

Hoe is MOMALA ontstaan?
“De naam is een afgeleide van Mobile Malaria Labs. Het idee komt uit de koker van Orikami-eigenaar Bram den Teuling. Orikami helpt verborgen patronen in gegevens te vinden. Bram schreef een veelbelovend algoritme dat een van de malariaparasieten kan herkennen. Helaas bleek het niet toepasbaar voor klanten. Orikami vroeg mij toen verder te gaan, ik heb een achtergrond in kunstmatige intelligentie en negen ervaring met ondernemen. Daar haal ik veel plezier en voldoening uit. MOMALA kan veel mensenlevens sparen. ”

En hoe ging het toen verder?
“Het onderzoek loopt nog steeds en is uitgebreid. Het afgelopen jaar werkte een team van vier datawetenschappers aan het offline werkend krijgen van het algoritme op mobieltjes. Het algoritme is inmiddels zo veranderd dat we het ook kunnen gebruiken op plekken waar geen internetverbinding en dataopslag beschikbaar is. Bovendien kan het algoritme nu drie van de vijf parasieten herkennen, en zijn we hard bezig met de overige twee.”

Focussen jullie op Afrika? Of nog specifieker op Kenia?
“Alle onderzoek en ontwerp geschiedt nu nog in Nederland, maar het plan is om in Kenia daadwerkelijk van start te gaan. Met een veldstudie willen we erachter komen hoe goed de app is in vergelijking tot kennis van microbiologen. In acht weken willen we zo’n drieduizend mensen diagnosticeren via MOMALA, in zes verschillende ziekenhuizen. Op basis van deze informatie gaan we de markt op en weten we hoe we ons product moeten profileren, waar de USP’s zitten en hoe het businessmodel eruit gaat zien.”

Wat heb je nodig voor MOMALA?
“Het enige wat je nodig hebt is de applicatie op je telefoon en een draagbare microscoop waarop je die kan plaatsen.”

Zijn er wel genoeg microscopen in landen als Afrika?
“Ja, maar ik zeg er meteen bij dat maar weinig mensen de kennis hebben om ze te gebruiken en malaria te diagnosticeren. Vaak komt uit het westen voldoende budget voor microscopen, alleen het ontbreekt aan educatie.”

Hoe bedoel je dat?

“Het kost al gauw twee á drie en soms zelfs vier jaar om een goede microbioloog of labtechneut op te leiden. Daarbij moet je er rekening mee houden dat de Afrikaanse bevolking naar verwachting gaat verdubbelen in de komende twintig jaar. Je kunt daarom concluderen dat je niet op kunt scholen tegen het grote gat dat ontstaat, daar moeten slimme oplossingen voor worden bedacht. MOMALA is zo’n oplossing.”

Hoe lang duurt het nu om malaria op te sporen?

“Afhankelijk van hoe moeilijk het bloed is en de hoeveelheid parasieten kan een labtechneut de malariadiagnose stellen tussen de vijf minuten en een kwartier. ”

Kan de MOMALA-app dat sneller ?

“Momenteel is de situatie in malarialanden als Kenia zó dat we gebonden zijn aan het aantal microbiologen en labtechneuten. Het gaat er meer om dat je straks iemand met een eendaagse opleiding een goede kwalitatieve diagnose kunt laten stellen. De snelheid zit ‘m dus vooral in de beschikbaarheid van meer medewerkers. De daadwerkelijke diagnose duurt ongeveer even lang: zeven á acht minuten.”

Dus daarin zit de toegevoegde waarde van MOMALA?
“Ja, in de grote klinieken zijn dan standaard tussen de een en vier mensen aanwezig die over de juiste kennis beschikken. Zeker in de rurale gebieden is dit een zeldzaamheid. Daar breng je veel en snel toegevoegde waarde met de introductie van zo’n microscopiediagnose. Je hoeft iemand maar een dag te trainen, de kennis en kunde is eenvoudig toe te passen en je hebt er geen specialist voor nodig.”

Wat heeft je deelname aan de Accenture Innovation Awards je gebracht?

“Het opent deuren, je naam gonst door het land en zelfs op de WebSummit in Portugal, het grootste tech-evenement ter wereld, wisten mensen wat MOMALA is doordat we de Blauwe Tulp van Accenture wonnen. Dat geeft enorm veel tractie. Naar de prijs moet ik nog even goed kijken, waar we die goed voor kunnen inzetten en de expertise van partners zoals Accenture, SAP, KPN, Emerce en meer willen we echt goed gebruiken.”

Wat wil je in de toekomst bereiken en hoe zie je MOMALA voor je over tien jaar?

“Nu richten we ons op de publiek toegankelijke klinieken, straks willen we ook beschikbaar zijn voor andere zorginstellingen die met behulp van onze app in kwaliteit en schaalbaarheid kunnen groeien. Mijn ultieme droom is dat er een intelligente en draagbare microscoop komt die zijn eigen diagnoses kan stellen zonder hulp van een specialist. Zo eentje die je met iemand het veld in kan sturen en allerlei diagnoses van hoge kwaliteit kan uitvoeren zonder dat mensen bij klinieken in de rij moeten staan.”

*) Dit is een artikel in de serie van de Accenture Innovation Awards dat ik schreef in samenwerking met Eline van Vliet. MOMALA won de Blauwe Tulp op de #AIA17 in de categorie Health en Wellbeing.