Van de apocalyps tot de zeven zonden: geloof en AI gaan prima samen

Zagen we al hoe Artificial Intelligence een steeds grotere rol op het wereldtoneel gaat spelen, nu lijkt AI ook een hemels uitstapje te maken: Anthony Levandowski, ingenieur op het gebied van zelfrijdende auto’s en aanhanger van het Singularity-gedachtegoed, heeft een eigen kerk opgericht met de missie om een op AI gebaseerde godheid te ontwikkelen én te aanbidden. Een grappige gimmick, of toch niet zo gek bedacht? Een duik in het nieuws van de afgelopen maand leert dat AI gemakkelijker aan geloof en spiritualiteit te linken valt dan je misschien zou denken.

Terwijl de ene onderzoeker zijn hoofd breekt over de precieze werking van deep learning en daar hele zinnige dingen over zegt, is voor anderen de heilige graal nog altijd het bouwen van een zelfbewuste machine. Dit bijna filosofische artikel geeft een aantal basisingrediënten voor zo’n machine, waaronder een ‘theory of mind’ – het vermogen om je in anderen te verplaatsen. OpenAI zette alvast een klein stapje in deze richting. Het onderzoeksinstituut ontwikkelde een virtuele agent (een eenvoudige, maar zelfstandige AI-entiteit) die de bedoelingen van mede-agents probeert te achterhalen. Dit doen ze middels een algoritme met de naam LOLA, voluit Learning with Opponent-Learning Awareness. Het lerend vermogen van zulke algoritmen is aardig, maar zou een enorme boost kunnen krijgen door quantum computing. Het is een concept uit de kwantummechanica en houdt concreet in dat bits in plaats van één waarde (1 of 0) twee waarden tegelijkertijd kunnen aannemen (1 én 0). Dit kan de rekenkracht van computer enorm doen toenemen, maar dan moet de technologie wel eerst stabieler worden. Het lijkt er in ieder geval op dat de inspanningen van Google, Microsoft en IBM één en ander in gang gaan zetten.

De Apocalyps: slechts één van de scenario’s

Al zijn sommige ontwikkelingen nog zo pril, volgens MIT-professor Max Tegmark doen we er goed aan om nu al na te denken over de verschillende AI-toekomstscenario’s. In zijn pas verschenen boek Life 3.0 zet hij er twaalf uiteen. De scenario’s variëren van een samenleving waarin mensen, cyborgs en superintelligente machines vreedzaam samenleven tot een dictatuur van een oppermachtige AI die mensen als huisdieren houdt. Saillant detail: slechts één scenario veronderstelt een totale Apocalyps, en die wordt ook nog eens veroorzaakt door de mensen zelf. Tegmark bespreekt bewust zowel gunstige- als ongunstige scenario’s: “I’m optimistic that it’s possible to create superhuman intelligence, and I’m also optimistic in that we can create a great future with AI. But I’m cautious in the sense that I don’t think it’s guaranteed.”

Het Lot: impact van AI op de financiële sector

Een positief scenario ervaart hedgefund Man Group. Ze gebruiken AI om voorspellingen te doen en automatisch te handelen. Aanvankelijk vonden ze dat spannend (“You wanted to wash your hands every time you looked at it.”), maar inmiddels is AI uitgegroeid tot een belangrijke strategische pijler (“It’s become a part of the family.”). Een minder positief scenario schetste Vikram Pandit, voormalig CEO van Citigroup. Hij schat dat technologische ontwikkelingen de komende vijf jaar dertig procent van de banen binnen banken overbodig kan maken. Ook de CEO van de Deutsche Bank nam geen blad voor de mond: “In our bank we have people doing work like robots. Tomorrow we will have robots behaving like people”. In dit artikel wordt accountants in ieder geval aangeraden om, met het oog op automatisering, te investeren in hun sociale vaardigheden om maximaal relevant te blijven voor hun cliënten. Het automatiseren van bestaande activiteiten is één ding, maar Charlie Muirhead daagt banken in dit opiniestuk uit om een kritische blik te werpen op hun businessmodel. Hij raadt aan machine learning in de kern van het bedrijf in te bedden, en tegelijkertijd te partneren met kleine én grote partijen met complementaire kennis.

Het Orakel: topinvesteerder ziet de toekomst

Ook topinvesteerders orakelen wat af, en in de regel blijkbaar met resultaat. Jim Breyer gelooft dat er binnen de AI-industrie op den duur een ster zal opstaan met ongeëvenaard zakelijk succes. Denk in de orde van grootte van een Mark Zuckerberg of Bill Gates, maar dan met een paar nullen extra. “There is room for a new generation of company that is applying AI and self-learning algorithms in healthcare and finance and energy that will generate billions of market cap.” Sla je aan op dit lonkend perspectief en wil je je verdiepen in de manieren waarop AI bedrijven transformeert, dan is deze publicatie van MIT Sloan Management Review en BCG een goed startpunt. Op The Next Web liet Kurt Heinemann zich overigens kritisch uit over AI-washing; plak het label ‘AI’ op je product en je hebt instant succes (althans, zo is de veronderstelling). Een kwalijke zaak volgens de auteur, want technologie alleen zou nooit een reden moeten zijn om een product of service aan te schaffen: het gaat om klantwaarde.

De Heilige Drie-eenheid: kip, eieren en spek (ja, echt)

AI-ondernemer Jana Eggers sluit zich daarbij aan. Ze omschrijft de “holy trinity of AI”: de kip (algoritmes), eieren (data) en spek (resultaten). Haar tip om de eieren effectief uit te laten komen: hou het lean. Experimenteer met verschillende algoritmes en probeer zo snel mogelijk iets neer te zetten wat je met gebruikers kunt testen. Volgens Eggers is het zeker geen zonde om bepaalde AI te faken: het gaat erom dat je leert wat je gebruikers nodig hebben. Matt Turck van FirstMark Capital beaamt dat het bouwen van een écht AI-driven Minimum Viable Product (MVP) een uitdaging is. Wil je als startend bedrijf een AI-propositie in de markt zetten, dan vergt dat “a lot of R&D, and training the algorithms requires a lot of time, effort, technical resources, as well as a lot of data.” Ook voor gevestigde bedrijven vormt Artificial Intelligence een uitdaging, volgens Enrique Dans onder andere omdat het een bepaalde mindset van management vraagt. Ze hebben vooralsnog een lange adem nodig: “Any development of this type entails long, manual and complex processes of goal definition, data collection and transformation, along with feature engineering before any results can be expected.”

Karma: laten we ons maar gewoon gedragen

AI vormt dus een uitdaging voor bedrijven, maar ook voor mens en maatschappij. Vladimir Poetin deelde een ongunstig visioen: “The one who becomes the leader in this sphere will be the ruler of the world.” De Russische president stelt dat kennis en kunde op het gebied van AI daarom niet bij één partij moet komen te liggen. Hij heeft een punt, want kunstmatige intelligentie in de verkeerde handen kan nare gevolgen hebben. Toen bleek dat een algoritme op basis van een foto iemands geaardheid kan vaststellen, werd vanuit verschillende hoeken gewaarschuwd voor gebruik door regimes die geen homoseksualiteit dulden. Ook fraudeurs kunnen de (verboden) vruchten van AI plukken, zo bleek uit een experiment door onderzoekers van de Universiteit van Chicago. Ze toonden aan dat je AI heel geloofwaardige restaurantreviews kunt laten schrijven. Een neuraal netwerk werd getraind met een grote hoeveelheid Yelp-beoordelingen en de output viel niet tegen. Een voorbeeld ter illustratie: “My family and I are huge fans of this place. The staff is super nice and the food is great.” Gelukkig hadden de onderzoekers ook een paar suggesties om nepbeoordelingen te detecteren, dus restauranteigenaren die snel willen scoren moeten zich niet te snel rijk rekenen. Andersom laat AI zich ook niet gemakkelijk neppen, want stelen in een winkel waar afrekenen gebeurt op basis van objectherkenning via deep learning blijkt geen sinecure. Laten we ons dus maar gewoon gedragen.

Artificial Intelligence heeft de potentie om een totaal nieuwe realiteit te creëren. Een realiteit waarin dingen gemakkelijker gaan, zoals openbaar vervoer waar je gezicht of handpalm je ticket is of onderhandelingen waarin je wordt geholpen door AI. Een realiteit waar je door je een augmented reality-laag op je telefoon hele nieuwe werelden betreedt, en blinden en slechtzienden hun zicht terugkrijgen middels breinimplantaten. Het wordt, en is, ook een realiteit die nieuwe uitdagingen en risico’s met zich meebrengt. En slaagt een oppermachtige AI erin om ons allemaal tot huisdier te maken, dan is het misschien ook wel fijn om te geloven dat de Voorzienigheid dit precies zo had bedoeld.