[Podcast] Sophie Bloemen: “De overheid moet haar rol pakken in de digitale economie”

Europa wil minder afhankelijk worden van Amerikaanse techreuzen. Maar wat betekent dat in de praktijk? In aflevering 5 van Made in Europe presenteert politiek econoom Sophie Bloemen een routekaart. Volgens Bloemen, die tevens medeoprichter van de invloedrijke denktank Commons Network is, begint digitale soevereiniteit bij de manier waarop we onze digitale infrastructuur organiseren.

“Net zoals we in de offline wereld parken en bruggen hebben, moeten we in de online wereld publieke digitale infrastructuur hebben waar iedereen gebruik van kan maken.”

In samenwerking met het Ministerie van Binnenlandse Zaken werkte Bloemen daarom aan een concreet alternatief: een Europese routekaart naar digitale onafhankelijkheid. Daarin staat één boodschap centraal – Europa moet niet alleen reguleren, maar ook zelf bouwen.

De publieke laag die we kwijt zijn

De routekaart die het Commons Network presenteerde, rust op drie pijlers. De eerste en meest tastbare: publieke digitale infrastructuur. Die publieke laag is volgens Bloemen een basisvoorwaarde voor democratie. Niet als ideologisch experiment, maar als manier om technologie weer bestuurbaar te maken. “Open source is geen luxe of idealisme, het is een praktische voorwaarde voor controle en aanpasbaarheid.”

Daarnaast draait de routekaart om nieuwe, democratische verdienmodellen – bedrijven die publieke waarden verankeren in plaats van ze uit te hollen. En om publiek bewustzijn en digitale vaardigheden.

“Als burgers, scholen en overheden begrijpen hoe technologie werkt, kunnen ze er ook verantwoordelijkheid in nemen,” zegt ze. “We moeten niet afhankelijk blijven van anderen om met technologie aan de slag te gaan.”

De overheid moet haar rol pakken

Dat er alternatieven zijn, bewijzen andere Europese overheden al. Zo stapte de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein over van Microsoft naar LibreOffice. “Dertigduizend computers in één keer – dat is een concreet voorbeeld van hoe het anders kan,” zegt Bloemen.

Decennialang liet Europa de ontwikkeling van digitale infrastructuur grotendeels aan de markt over. “Nu is het tijd om weer industriepolitiek te bedrijven, met investeringen die publieke belangen beschermen.” Aldus Bloemen.
Ze pleit daarom voor een soeverein techfonds en een nationale uitvoeringsorganisatie die beleid, innovatie en uitvoering coördineert – vergelijkbaar met het Duitse Sovereign Tech Fund.

Een cultuur van gemak

Digitale soevereiniteit vraagt niet alleen om beleid, maar ook om een andere mentaliteit. “We hebben de neiging om gemak boven principes te stellen,” zegt Bloemen. “Maar als we met z’n allen investeren in alternatieve diensten, worden die vanzelf beter. Dat is het kantelpunt waar we naartoe moeten werken.”

Ze stelt dat we als Europa 265 miljard euro per jaar uitgeven aan Big Tech: “Als we ook maar een fractie daarvan investeren in eigen techdiensten die democratischer zijn ingericht, dan verbeteren die vanzelf ook in gebruiksgemak.”

Luister nu

De vijfde aflevering van Made in Europe met Sophie Bloemen is nu te beluisteren in je favoriete podcast-app, waaronder Spotify.

Over de auteur: Reinjan Prakke is Podcastmaker bij Airborne Network