Deel dit artikel
-

De pioniers van NewSpace

2021 gaat de boeken in als het jaar van de particuliere ruimtetrips. Op 11 juli koos miljardair Richard Branson het luchtruim en een week later volgde Amazon-oprichter Jeff Bezos met zijn bedrijf Blue Origin. Half september begonnen vier amateurastronauten aan een driedaagse trip in de nieuwste ruimte-Tesla van Elon Musks SpaceX en komende maand is alweer de tweede vlucht van Blue Origin. Megalomane projecten van megarijken of serieuze innovaties die de ruimtevaart naar een hoger niveau tillen?

Als tieners die de nieuwste attractie in Walibi mochten uitproberen, zweefden Amazon-baas Jeff Bezos van Blue Origin en Richard Branson van Virgin Galactic afgelopen zomer tijdens hun suborbitale vlucht enige minuten gewichtloos. Een paar salto’s later werd alweer begonnen aan de bloedstollende terugkeer naar de aarde.

De vlucht van Virgin Galactic verliep daarbij een stuk eleganter dan die van Bezos. Het zilverwitte VSS Unity-ruimtevliegtuig werd met een draagvliegtuig op hoogte gebracht en daar ontkoppeld. Op tachtig kilometer hoogte daalde de Unity, om na een zweefvlucht een keurige landing te maken op het vliegveld in New Mexico, waarvandaan het ook was opgestegen. Bezos steeg daarentegen verticaal op en kwam neer met parachutes, zoals dat eigenlijk al jaren gaat.

De vlucht van Bezos kreeg op de valreep een Nederlands tintje doordat de 18-jarige Nederlandse student Oliver Daemen Bezos en zijn andere passagiers mocht vergezellen. Zijn vader, vastgoedmagnaat, betaalde mogelijk tientallen miljoenen voor het ruimte-uitje.

De commerciële ruimterace lijkt nu echt op stoom te komen. Virgin Galactic gaat vanaf volgend jaar officieel ruimtetrips aanbieden. De prijs van een kaartje is inmiddels gestegen naar 450.000 dollar.

Elon Musk heeft al tien astronauten naar het internationale ruimtestation (ISS) van NASA gebracht en zorgde half september voor het volgende hoogtepunt. Vier ‘vakantiegangers’ mochten op uitnodiging van de CEO Jared Isaacman van online betaalbedrijf Shift4 Payments drie dagen in de ruimte verblijven. De hiervoor ontwikkelde Crew Dragon, voortgestuwd door een Falcon 9-raket, steeg op vanaf het Kennedy Space Center in Florida. Daarmee ontsluit ook SpaceX officieel het heelal voor de gewone burger. Musk zelf heeft heel collegiaal een retourtje bij Branson gekocht.

Verspilling
Naast enthousiasme was er gelijk ook volop kritiek op dit ‘toppunt van verspilling van brandstof en kapitaal’. Volgens Greenpeace is de uitstoot van de ruimtereis van Bezos alleen al 278 keer zo groot als de gemiddelde uitstoot van een wereldburger in een heel jaar. De bliksemtrips van miljardairs leverden ook geen wetenschappelijke kennis op. En dan is er nog het bezwaar van het toenemende ruimteschroot.

Ook Bill Gates liet van zich horen. Die was naar eigen zeggen ‘geen Mars-type’: “Ik ga geen geld uitgeven aan een ruimteticket, omdat mijn stichting vaccins tegen mazelen kan kopen en een leven kan redden voor duizend dollar.”

Natuurlijk liggen er serieuzere ambities ten grondslag aan deze ruimtetrips. Het mogen weliswaar deels natte dromen zijn van volwassen mannen die als jongetje al astronaut hadden willen worden, het zijn tegelijkertijd ook de pioniers van de nieuwe ruimtevaart, ook wel NewSpace genoemd.

Het domein van de ruimtevaart werd immers decennialang gedomineerd door organisaties als ESA en NASA die zijn aangewezen op moeizame financiering van overheden. De koude oorlog tussen Rusland en de VS leidde zestig jaar geleden tot een ruimtewedloop die culmineerde in de maanlanding, maar daarna werden de ruimtevaartprogramma’s een stuk soberder: de nadruk kwam te liggen op onbemande vluchten. Dankzij de nieuwe generatie miljardairs heeft de ruimtevaart nieuw elan gevonden.

Supersonisch
Bovendien kan de kennis voor de ruimtetechnologie voor uiteenlopende doeleinden worden ingezet, zoals voor de luchtvaart, die ook heeft stilgestaan. Vele jaren na het afdanken van de Concorde, die passagiers in amper vier uur van Londen naar New York vervoerde, is de belangstelling voor supersonisch luchtvervoer weer toegenomen.

Nadat Aerion Supersonic eerder dit jaar details had gedeeld over zijn ambitieuze plannen voor een commercieel lijnvliegtuig met vijftig zitplaatsen en een snelheid van Mach 4+, werd de stekker er onlangs toch uitgetrokken. Het vliegtuig zou de vijftig passagiers in minder dan drie uur tussen Los Angeles en Tokio kunnen vervoeren. Maar rivaal Boom Supersonic heeft nog steeds plannen met de vergelijkbare Overture. De in Denver gevestigde start-up ontving onlangs een cruciale investering van American Express. De supervliegtuigen voldoen aan alle milieu- en veiligheidseisen.

Inmiddels staan de hypersonische vliegtuigen ook al in de startblokken. Een Brits bedrijf Reaction Engines werkt aan een speciale motor voor de hypersonische luchtvaart. Wanneer het vliegtuig boven de atmosfeer is beland, schakelt de motor naar raketmodus en gebruikt hij vloeibare zuurstof. In amper zestig minuten ben je van Londen in New York.

Zelfs voor de kolonisatie van Mars, de grote wens van Elon Musk, valt iets te zeggen: Door het proces van terravorming zouden we een leefbare planeet kunnen creëren die als back-up kan fungeren voordat de zon over miljarden jaren een rode reus wordt en de aarde te heet wordt om op te leven. Voor die transformatie hebben we wellicht miljoenen jaren nodig.

Dat de ambitie verder gaat dan ruimtetripjes blijkt wel uit het feit dat in april het door Blue Origin geleide consortium National Team met Lockheed Martin, Northrop Grumman en Draper de strijd van Elon Musks SpaceX verloor. Men zou de belangrijkste partner worden voor een door NASA geleide bemande maanlanding die gepland stond voor 2024. Het consortium van Bezos tekende onmiddellijk bezwaar aan, omdat NASA koos voor de goedkoopste offerte, maar verzuimde om daarna ook nog de andere gegadigden te polsen. De Amerikaanse overheidswaakhond GAO oordeelde in juli dat NASA vrij is in haar keuze, omdat het ruimtevaartagentschap minder budget heeft voor de missie dan zij aanvankelijk dacht. Bezos stapte naar de rechter.

Het is overigens niet waarschijnlijk dat de Verenigde Staten al in 2024 voor het eerst sinds 1972 opnieuw mensen op de maan gaat zetten. Het project loopt vertraging op, toch voornamelijk doordat de ruimtepakken van de astronauten niet op tijd klaar zijn. Musk bood daarop aan om ze zelf te maken.

Filmfantasie
Musk ontwikkelt zich in hoog tempo als de Edison van de ruimtevaart. Zijn in Hawthorne, Californië gevestigde bedrijf SpaceX verdiende al erkenning als producent van de eerste succesvolle verticale start- en landingsraket.

Momenteel experimenteert het bedrijf volop met het Starship-lanceersysteem en Super Heavy-draagraket, waarmee het mensen naar de maan en uiteindelijk ook naar Mars wil vervoeren. De raket wordt 120 meter lang, wat ook al ongekend is in de geschiedenis van de ruimtevaart. Het gevaarte zal een stuwkracht hebben van 72 meganewton. De Saturnus V-raket, die de NASA gebruikte voor haar Apollo-maanprogramma, had een vermogen van 34 meganewton.

SpaceX gaat ook lanceringen verzorgen vanaf Deimos, een van de twee omgebouwde booreilanden die SpaceX eerder dit jaar kocht om ze in te zetten voor zijn herbruikbare raket.

SpaceX, in 2002 opgericht met de miljoenen die Musk had verdiend met de verkoop van het betaalbedrijf PayPal, heeft zijn leidende positie bereikt doordat het veel lagere lanceerprijzen in rekening brengt dan de concurrentie. Sinds 2017 is het bedrijf wereldwijd de grootste aanbieder van ruimtelanceringen. Met herbruikbare raketten kunnen de kosten nog verder worden verlaagd. Waardoor het voor veel meer bedrijven interessant wordt om satellieten in een baan rond de aarde te brengen, bijvoorbeeld voor toepassingen op het gebied van het Internet of Things of klimaatmonitoring.

Een minder bekend project is ’s werelds eerste commerciële ruimtestation dat Axiom Space voor de NASA bouwt. Het particuliere bedrijf van Kamal (Kam) Ghaffarian heeft Thales Alenia Space de opdracht gegeven om de onder druk geplaatste modules te ontwikkelen. Net als Musk stuurt Axiom Mission 1 vier vakantiegangers de ruimte in aan boord van een SpaceX Crew Dragon, voor een achtdaagse missie.

Het zal wel geen toeval zijn dat nu ook autofabrikant Porsche brood ziet in commerciële ruimtevaart. Het is een van de belangrijkste investeerders van het in München gevestigde Isar Aerospace. Een van de speerpunten van Isar zijn commerciële ruimtereizen. Uiteindelijk moeten mensen een retourtje Mars kunnen kopen bij Isar.

Het is ironisch dat OldSpace de concurrentie van NewSpace amper bij kan houden. SpaceX en Blue Origin zijn amper twintig jaar oud. Boeing is van 1916. Het ruimtevaartprogramma van Boeing wordt geplaagd door tegenslag. De door Boeing ontwikkelde ruimtecapsule Starliner bereikte in 2019 het ISS niet vanwege softwareproblemen. De tweede lancering werd in augustus 2021 weer voor onbepaalde tijd uitgesteld.

Techjournalist Lans Ulanoff heeft echter ook kritiek op het alom bejubelde NewSpace. De toekomst van de ruimte is volgens Ulanoff niet het toerisme, zo schrijft hij in een online artikel. Onze visie op de toekomst van de ruimtevaart zou te veel geworteld zijn in filmfantasie. Jeff Bezos speelde met zijn broers en zussen niet voor niets de legendarische tv-serie Star Trek na, hij was Captain Kirk. “Ik denk niet dat die serie en zijn aspiraties ooit ver van Bezos geest zijn geweest. Het hoofdkantoor van Blue Origin in Kent, Washington, is een soort van Star Trek Enterprise”, constateert Ulanoff.

Het zal bovendien tientallen jaren duren voordat ruimtetoeristen op de maan kunnen overnachten. De vestiging van een maanbasis onder barre condities is wel even wat anders dan een ijshotel in Lapland. “Ruimtetoerisme brengt jou of mij niet dichter bij de sterren”, schrijft Ulanoff.

De markt voor ruimtereizen is dus beperkt. Het aantal rijken dat een paar ton wil uitgeven aan een kick van enkele minuten zal al snel opdrogen. Ruimtetoerisme blijft onbetaalbaar en daarmee een tijdverdrijf voor minder dan één procent van de mensheid.

Maar het zorgt ook voor de broodnodige Sturm und Drang, vergelijkbaar met de begeestering die ontstond nadat de broers Wright in 1903 het eerste bemande gemotoriseerde vliegtuig in de lucht wisten te krijgen. Dertig jaar later was de commerciële luchtvaart niet meer weg te denken.

____________________________________________

Ruimtebillboards
De Canadese start-up Geometric Energy Corp is van plan om begin 2022 een ruimtebillboard te lanceren met een SpaceX Falcon 9-raket. De raket CubeSat heeft een scherm waar advertenties en logo’s op kunnen verschijnen. Bedrijven betalen 923.000 dollar om een maand lang boodschappen uit te kunnen zenden. In 2019 waren er ook al eens Russische plannen voor een ruimtebillboard die laag genoeg zou hangen om vanaf de aarde te worden herkend. De Russische StartRocket claimde dat PepsiCo de eerste klant zou worden. Maar na een test zag PepsiCo er toch maar van af.

Nederlandse mislukkingen
Plannen voor commerciële ruimtevluchten in Nederland zijn tot nu toe faliekant mislukt. Mars One, het Nederlandse plan om een select gezelschap aardbewoners met een enkeltje naar Mars te sturen, trok rond 2012 nog veel media-aandacht. Zodanig dat Endemol alvast de mediarechten verwierf. Maar al gauw barstte de kritiek los. In 2015 stelden onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) dat de eerste astronaut van de missie al na 68 dagen na aankomst dood zou gaan. SpaceX ontkende een eerder geclaimde relatie met de Nederlanders en nadat Endemol afhaakte, ging het beursgenoteerde deel van Mars One, verantwoordelijk voor het ophalen van de financiering voor de missie, in 2018 failliet.

Pr-man Ronald Heister wilde enkele jaren geleden via Richard Branson een retourtje Lelystad – ruimte aanbieden voor 70.000 euro. Maar nog voordat het eerste ticket was verkocht, rolden Heister en een zakenpartner al vechtend over straat.

Allesbehalve een luchtkasteel is het Nederlandse Hiber, dat een netwerk van minisatellieten heeft ontwikkeld om kleine sensoren data te kunnen laten verzenden, van boeien in de Noordzee tot elektriciteitspalen in Californië. Hiber sleepte eerder dit jaar nog 26 miljoen euro binnen om zijn netwerk van ‘melkpak-satellieten’ verder uit te bouwen.

Internetsatellieten
Jeff Bezos en Elon Musk beconcurreren elkaar ook nog op een andere manier in de ruimte: met internetsatellieten.

Met Project Kuiper van Amazon worden binnen nu en enkele jaren 3236 satellieten in een baan om de aarde gebracht voor een beter internet. Het project heeft onlangs nog versterking gekregen van satellietexperts van Facebook Connectivity.

Musks Starlink is al geen toekomstbespiegeling meer: het heeft inmiddels 1650 satellieten in een baan om de aarde die ook al worden gebruikt. De gemiddelde snelheid van 97.23 Mbps is vooral interessant voor gebruikers in afgelegen gebieden.

Musk heeft inmiddels ook al de concurrentie opgekocht. SpaceX nam onlangs de satellietstart-up Swarm Technologies over. Die heeft 150 kleine, goedkope SpaceBEE-satellieten in een baan om de aarde gebracht.

* Dit artikel verscheen eerder in het oktobernummer van Emerce magazine (#185).

Deel dit bericht

Plaats een reactie

Uw e-mailadres wordt niet op de site getoond