Ook rechtbanken dicht, waar blijft het digitaal procederen?

Niet alleen de horeca, ook rechtbanken sloten deze week tijdelijk de deuren. Alleen spoedgevallen worden nog behandeld. Meer dan ooit wreekt zich het ICT drama van enkele jaren terug, toen er concrete plannen waren om direct digitaal te procederen.

De omvangrijke digitaliseringsoperatie van de Raad voor de Rechtspraak, het bestuursorgaan van de rechtelijke macht, begon al vele jaren geleden. Uitgangspunt van het toenmalige project Kwaliteit En Innovatie rechterlijke macht (KEI) was om reeds in 2018 digitaal procederen mogelijk te maken. De kosten liepen op tot over de 200 miljoen euro.

De eerste problemen dienden zich in 2017 aan, toen de betrokken ICT leverancier Oracle besloot om over te schakelen naar de cloud. Het verder investeren in bestaande technologie bleek niet langer toekomstbestendig. Dat was vooral zuur voor de Orde van Advocaten, die ook al fors had geïnvesteerd in de digitalisering.

Tot die tijd draaiden er al wel twee experimenten met digitaal procederen, in Midden-Nederland en Gelderland. Dat ging nog even door totdat een nieuwe wet vorig jaar een einde maakte aan het verplicht digitaal procederen voor de civiele rechter.

Na de zogenoemde ‘reset’ van KEI heeft de rechtspraak gekozen voor een andere opzet van digitale toegankelijkheid. Waar eerst werd gemikt op verplicht digitaal procederen via standaardformulieren, werd nu gestreefd naar een webportaal (of systeemkoppeling) dat advocaten en rechtszoekenden die dat willen, toegang geeft tot het digitale systeem van de rechtspraak. In dat geval kunnen advocaten de eigen documenten direct vanuit het eigen systeem uploaden en een zaak aanhangig maken.

De nieuwe plannen van de rechtspraak voor digitale toegankelijkheid in civiel en bestuursrecht waren begin dit jaar in elk geval klaar om te worden getoetst door het Bureau ICT-toetsing van het Rijk (BIT). Daar gaat een aantal maanden overheen.

De digitalisering gaat bovendien stapsgewijs. Eerst worden rijksbelastingzaken en beslagrekesten digitaal toegankelijk gemaakt. Daarna volgen reguliere vreemdelingenzaken, volksverzekeringszaken en gemeenschappelijke verzoeken om echtscheiding.

Sinds 1 februari is het verder mogelijk om op vrijwillige basis in alle soorten strafzaken bij de Hoge Raad digitaal te procederen. Het portaal Mijn Zaak, dat al beschikbaar was voor reguliere strafzaken en ontnemingszaken, kan nu worden aangewend voor beschikkingen, herzieningen, internationale rechtshulp en Caribische zaken.

Foto Kort geding voor Amsterdamse rechtbank van vier bewoners uit Spuistraat tegen B&W van Amsterdam in 1980 (Anefo).