[Podcast] Doorzetters met Patrick van der Pijl: ‘ik dacht: dit is het, we gaan niet verder’

Patrick van der Pijl, de strategisch ontwerper en CEO van Business Model Ink, stond op het punt om zijn bedrijf te verliezen. Dit dramatische keerpunt in zijn carrière, veroorzaakt door een combinatie van de coronacrisis en een mislukte joint venture, markeerde het dieptepunt van zijn ondernemerschap. Maar het was juist in deze duisternis dat hij zijn pad naar herstel vond.

Van de dood van zijn ouders tot het ontwikkelen van het wereldberoemde Business Model Canvas, Patrick van der Pijl heeft altijd in een wereld van transformatie geleefd. Maar de periode na de coronacrisis was anders. “We hebben duizenden bedrijven geholpen om hun businessmodellen opnieuw uit te vinden, maar toen zat ons eigen bedrijf zelf vast,” zegt hij. Dit moment van onmiskenbare crisis zou niet alleen zijn benadering van zakendoen veranderen, maar ook zijn persoonlijke visie op leiderschap en succes.

Van uitvaartbedrijf naar innovatie

Opgegroeid in een ondernemersgezin, werd Patrick van der Pijl al op jonge leeftijd geconfronteerd met de realiteit van het bedrijfsleven. Zijn ouders hadden een uitvaartonderneming, een bedrijf dat altijd klanten had, maar ook altijd met de schaduwen van het leven en de dood te maken had. “Als jonge jongen draaide ik avond- en nachtdiensten voor de uitvaart,” herinnert hij zich, “het was een harde, maar leerzame ervaring”. Deze ervaring legde de basis voor zijn ondernemerschap, waarbij hij de waarde van continuïteit en het vermogen om altijd weer door te gaan, leerde.

Na zijn jeugd in de uitvaartbranche stapte hij in de wereld van businessmodellen en strategieën. In 2008 werd hij medeproducer van het baanbrekende boek Business Model Generation, samen met Alex Osterwalder. Het boek, dat het concept van het Business Model Canvas introduceerde, werd een wereldwijd succes en veranderde de manier waarop bedrijven naar strategie kijken. “Het Business Model Canvas gaf bedrijven de tools om snel te begrijpen waar ze stonden en wat ze moesten doen om te vernieuwen,” zegt Van der Pijl. Het werd een essentieel instrument voor ondernemers en bedrijven wereldwijd.

Het cruciale keerpunt

Na jarenlang succes met zijn consultancybedrijf Business Model Ink, werd Van der Pijl geconfronteerd met een serie gebeurtenissen die zijn carrière drastisch zouden veranderen. In 2020, midden in de coronacrisis, zag hij zijn bedrijf letterlijk instorten. De klanten kwamen niet meer, de projecten werden stopgezet, en de spanning steeg. “We hadden een joint venture die niet doorging door politieke besluitvorming, en plotseling zat alles stil,” zegt hij. “De energiecrisis en de gevolgen van corona maakten het bijna onmogelijk om door te gaan”.

Patrick herinnert zich het moment dat hij het het zwaarste had: “Ik voelde dat het niet langer te dragen was. Ik heb toen naar een vriend van me gestuurd, Thijs Groenveld, en ik zei: ‘Je moet me helpen. Ik krijg het niet meer voor elkaar’”. Dit was een open moment voor hem, waarin hij, ondanks zijn leiderschap en ervaring, de hulp van buitenaf moest vragen. Het was een cruciaal keerpunt waarin hij zijn bedrijf opnieuw moest uitvinden.

Groei door pijn

In het hart van deze turbulentie kwam een belangrijk inzicht: “Ik moest niet alleen het bedrijf herstructureren, maar ook mezelf als leider opnieuw uitvinden,” vertelt hij. Van der Pijl en zijn team werkten aan een blauwdruk om hun bedrijf weer op de juiste koers te krijgen. Dit betekende niet alleen het aanscherpen van hun strategieën en het aanpassen van hun aanbod aan de nieuwe markt, maar ook het loslaten van oude ideeën over wat het bedrijf zou moeten zijn.

De crises dwongen Patrick om te kijken naar de kern van zijn bedrijf en wat werkelijk belangrijk was. “We moesten terug naar de basis,” zegt hij, “ik besefte dat we als organisatie niet genoeg flexibel waren en dat we teveel bezig waren met de juiste klanten, terwijl we niet echt naar onze eigen situatie keken”. Dit besef leidde tot een herstructurering van het bedrijf, waarbij niet alleen het businessmodel, maar ook de bedrijfscultuur en de personeelsstructuren werden herzien.

Het herstel was niet gemakkelijk, maar na deze herstructurering kwam Business Model Ink sterker uit de crisis. “We hebben geleerd om wendbaar te zijn, om snel beslissingen te nemen en ons aan te passen aan de veranderende markt,” zegt Van der Pijl.

De toekomstvisie: relevantie en innovatie

Vandaag de dag is Business Model Ink weer op koers. Patrick is terug in zijn rol als CEO, maar met een vernieuwde blik op wat het betekent om een succesvolle ondernemer te zijn. De les die hij het meeste heeft geleerd is dat relevantie het sleutelwoord is voor elk bedrijf. “Je moet altijd relevant blijven, vooral als je denkt dat je het hebt gemaakt,” benadrukt hij. “De wereld verandert snel, en als je niet meebeweegt, ben je binnen de kortste keren irrelevant”.

Zijn toekomstvisie voor het bedrijf is gericht op verdergaande innovatie en het helpen van bedrijven om de uitdagingen van de digitale transformatie aan te gaan. Het Business Model Canvas blijft een belangrijk hulpmiddel, maar nu wordt het aangevuld met nieuwe methoden en technologieën, zoals digitale tools en data-analyse, om bedrijven nog beter te helpen bij het innoveren.

Drie belangrijke lessen voor ondernemers:

• Vraag hulp als het nodig is – Patrick leert dat het vragen om hulp op de moeilijkste momenten van je carrière een kracht is, geen zwakte: “Als je denkt dat je het alleen moet doen, ben je op de verkeerde weg. Durf kwetsbaar te zijn en zoek steun van anderen”.
• Flexibiliteit is essentieel – De marktomstandigheden veranderen voortdurend en de bedrijven die succesvol blijven, zijn degenen die zich kunnen aanpassen: “Wendbaarheid in je businessmodel en je denken is essentieel. Je moet bereid zijn om snel te ‘pivoteren’ als dat nodig is”.
• Blijf leren en groeien – De grootste les die hij heeft geleerd, is dat je als ondernemer altijd moet blijven leren en jezelf opnieuw moet uitvinden: “Als je denkt dat je alles weet, ben je gedoemd te falen. Blijf jezelf uitdagen en blijf leren, ook als je denkt dat je aan de top staat”.

De moeilijkste periode in Patrick van der Pijl’s carrière was geen einde, maar een nieuwe start. Terwijl de storm van de coronacrisis langzaam ging liggen, besefte hij dat de grootste les niet gaat over het herstellen van een bedrijf, maar over het vermogen om in de chaos een nieuw pad te vinden.

Bekijk het interview op YouTube, luister via Spotify, via Apple Podcast, of scan de QR-code.

Over de auteur: Ruud Hendriks is oprichter van de Doorzetters-podcast.