Emerce Health: ‘De zorgimpasse verbreken door de juiste mensen aan te trekken’

Voortschrijdende digitalisering in de zorg vraagt om andere functies binnen zorgorganisaties, zoals de Chief Medical Information Officer (CMIO) en de Chief Nursing Information Officer. Jeroen Windhorst, van oorsprong verpleegkundige, is oprichter én voorzitter van het Nederlandse CNIO Netwerk en spreekt donderdag op Emerce Health.

Je pleit al geruime tijd voor nieuwe functies binnen zorgorganisaties, zoals de Chief Medical Information Officer (CMIO) en de Chief Nursing Information Officer. Zij leveren cruciale bijdragen aan inbedding van technologie in de zorg en vervullen een brugfunctie tussen ICT en de gebruikers. Waarom is dat nodig?

“In de zorg wordt steeds meer informatie geregistreerd, steeds minder op papier en meer digitaal. Ook is er ondertussen een continue stroom aan nieuwe initiatieven en technologische ontwikkelingen op het gebied van zorg. Veel beloftes worden daarbij gedaan, zoals vereenvoudiging of patiëntveiligheid.

“Alleen blijkt in de praktijk veel van die beloftes niet waargemaakt te worden. Dat komt omdat er niet van te voren is nagedacht over waarvoor een bepaalde toepassing zou moeten worden ingezet, en ook de zorgprofessional wordt niet in deze veranderingen meegenomen. Zodoende dat de CMIO en CNIO in het leven is geroepen. Deze functionaris (met klinische ervaring) slaat de brug tussen ICT/IT, het bestuur en de zorgprofessionals. Iemand die werkelijk de taal spreekt van de verpleegkundige en/of verzorgende, of van het medische werkveld. De belangrijkste taak? Hoe kunnen toepassingen op het gebied van informatietechnologie beter aansluiten op de praktijk.”

Bestaan deze functies al bij bepaalde zorginstellingen? Heb je voorbeelden?

“Ongeveer een derde van de Nederlandse ziekenhuizen heeft een CNIO aangesteld. Nog een derde deel is momenteel bezig om de CNIO te positioneren in de organisatie. Met de CNIO wordt de grootste beroepsgroep in de zorg ook door verpleegkundigen zelf vertegenwoordigd.

“Wat betekent het voor mij als verpleegkundige als we de zorg steeds meer naar huis verplaatsen? Welke technologie zetten we in en waarvoor? Hoe krijgen we de veranderingen zo goed mogelijk doorgevoerd in onze organisatie en wat betekent dit voor de beroepsgroep? Allerlei vraagstukken die voorbij komen in de functie van CNIO.

“Een mooi voorbeeld is een cardioloog die Early Warning Score pleisters wilde implementeren. Op zich klinkt dat goed en innovatief. Maar er bleek een veelvoud aan valse alarmeringen te ontstaan bij patiënten. Dit had een negatieve impact op patiënten en verpleegkundigen. Hierbij schoot de innovatie zijn doel voorbij. Bij nader onderzoek door de CNIO bleek ook nog eens dat de betreffende metingen die benodigd waren al beschikbaar waren, alleen nog niet op de juiste plek. Hier had een simpele interface een hoop problemen voorkomen.

“Ook op bestuurlijk niveau heeft de CNIO een taak, bijvoorbeeld in het bepalen van een strategische ontwikkelkalender binnen een organisatie. De CNIO is ware een spin in het web en is werkzaam op zowel operationeel, tactisch en strategisch niveau in een organisatie. Ook bij verpleeghuizen en thuiszorg wordt nagedacht over de positionering van een CNIO.”

Een CNIO spreekt de taal van de mensen op de vloer en kan de verbinding leggen tussen verpleegkundigen. Dat is niet de gemiddelde CIO dus. Hoe vind je dergelijke mensen?

“Dat is erg lastig. Zoals al eerder aangegeven vergt de functie van CNIO meerdere vaardigheden. Behalve dat de verpleegkundige of verzorgende ervaring een must is, opereert de CNIO ook bestuurlijk niveau. De meeste CNIO’s hebben daarom ook een aanvullende opleiding op bedrijfskundig en/of management niveau en soms ook nog aangevuld met een universitaire opleiding. Op dit moment worden door meerdere organisaties zoals de TU Eindhoven opleidingen aangeboden aan startende CMIO’s en CNIO’s. Wel zijn de huidige CNIO’s al langer werkzaam binnen de instelling waar ze nu de functie CNIO bekleden. Daarmee wordt de verbinding met de werkvloer en de beroepsgroep gewaarborgd.”

ICT zorgt ook voor hoge kosten bij zorginstellingen en daarvan hebben we de laatste tijd schrijnende voorbeelden gezien, zoals de sluiting van streekziekenhuizen. Terwijl het idee was dat ICT de kosten zou moeten drukken. Hoe komen we uit deze impasse?

“Er wordt jaarlijks miljoenen uitgegeven door een zorginstelling aan bijvoorbeeld het Elektronische Patiëntendossier. De inrichting daarvan laat vaak te wensen over, waarbij tijdens de implementatie wel de verpleegkundige is meegenomen, maar hij of zij niet betrokken is geweest bij het optimaliseren van het systeem.

“De impasse verbreken kan alleen door de juiste mensen mee te nemen. Ook ligt er een taak voor de wetgever weggelegd om duidelijkheid te creëren waar ICT leveranciers mee verder komen. Soms is het voor een ICT leverancier moeilijk om keuzes te maken omdat er verschillende wensen vanuit vele hoeken worden neergelegd bij een leverancier. Door duidelijkheid te creëren is ook te verwachten dat specifieke ontwikkelkosten (omdat elke instelling eigen wensen heeft) vermeden worden.”

Is thuiszorg op afstand wellicht de oplossing, of hebben we daar veel te hoge verwachtingen van?

“Thuiszorg op afstand gebeurt al wel, zoals palliatieve zorg of bij chemokuren die thuis worden gegeven door bijvoorbeeld het Albert Schweitzerziekenhuis. Dat zijn over het algemeen succesvolle ontwikkelingen, maar daar loopt men ook nog vaak tegen een muur op. Een muur van oude financieringsstromen en contracten. Die zorg wordt momenteel niet altijd vergoed en komt soms op conto van het ziekenhuis. Desalniettemin is het een ontwikkeling waarvan verwacht wordt dat deze zich verder zal uitbreiden. Dat betekent ook een andere invulling van het werk van de zorgprofessional. Wellicht naar een meer mobiele vorm of zorg op afstand. Ook in de opleiding voor verpleegkundigen wordt daar nog weinig aandacht aan besteed.”

Foto Pixabay