Marktmacht Talpa/RTL mogelijk te groot

Het is nog maar zeer de vraag of de voorgenomen fusie van RTL Nederland en Talpa zal worden goedgekeurd gezien het monopolie op de markt voor commerciële televisie. Zowel producenten als adverteerders zijn dan aangewezen op een grote partij, waarin een dominante producent dan ook nog een dikke vinger in de pap krijgt.

In de Volkskrant verwoordde Evert Bronkhorst van mediabureau Vizeum het vandaag als volgt: ‘Voor adverteerders ontstaat bijna een monopolist, met acht televisiezenders. Die kan eenzijdig de tarieven van tv-reclame bepalen, en ze bijvoorbeeld laten stijgen. Ik denk dat het nieuwe bedrijf minimaal een aantal activiteiten moet afstoten, voordat dit wordt toegestaan.’

Precies tien jaar geleden mochten mediabedrijven Sanoma en Talpa onder voorwaarden de Nederlandse activiteiten van SBS (nu: Talpa) overnemen. De toenmalige NMa stelde echter als voorwaarde dat Talpa haar minderheidsbelang in RTL binnen drie jaar zou verkopen en tot die tijd zou onderbrengen in een onafhankelijke stichting.

Op deze manier wilde de NMa voorkomen dat Talpa zowel invloed zou kunnen uitoefenen op het beleid van SBS als RTL en daarmee een concurrentievoordeel zou kunnen behalen.

Door het belang in RTL op afstand te plaatsen en uiteindelijk af te stoten, blijft de invloed van Talpa beperkt tot SBS, zo was de achterliggende gedachte.

Toegegeven: dat was toen en het medialandschap inderdaad is sterk veranderd. De fusiepartners halen Netflix en andere buitenlandse partners aan en John de Mol begon zelfs over Chinese partijen, ook al vormen die momenteel geen enkel gevaar.

Bijna de helft van alle Nederlandse huishoudens had eind 2020 een abonnement op een videodienst en meer dan een op de vijf had een abonnement op twee of meer van de diensten, zo blijkt uit onderzoek van Telecompaper. Ook nemen steeds meer huishoudens abonnementen op meerdere streamingdiensten af. De meest populaire combinaties waren Netflix met Videoland en Netflix met Disney+.

Dat deze diensten schermtijd opeisen ten koste van traditionele tv mag duidelijk zijn. Maar de schade valt toch echt wel mee. Het percentage huishoudens met een traditioneel televisie-abonnement is naar schatting gedaald van 92,2 procent eind 2019 naar 90,5 procent eind 2020. Niet dramatisch dus. Het aanbod van Nederlandstalige series op Disney en Netflix is nog maar erg beperkt. Bovendien zien Nederlanders Netflix en andere platforms als aanvullend.

Dat beide mediareuzen op elkaar zouden zijn aangewezen om deze buitenlandse partijen het hoofd te kunnen bieden is twijfelachtig.

Het lijkt er eerder op dat RTL Group (lees: eigenaar Bertelsmann) na een moeilijk jaar het rendement van zijn buitenlandse dochters wil verhogen. Het is geen geheim dat RTL van plan was om de Nederlandse activiteiten af te stoten. Door zijn grootste concurrent in te lijven via een joint venture is de toekomst verzekerd.

Maar of de Nederlandse en Europese toezichthouders daar akkoord mee gaan is de vraag. Daar komt bij dat in veel omringende landen er minstens twee commerciële omroepen zijn, ook bij onze zuiderburen, waar VTM en VIER de reclamemarkt verdelen. Misschien wordt het compromis dat het fusiebedrijf de helft van zijn zenders verkoopt aan een toekomstige concurrent.