Big Data staat niet haaks op privacy

De opkomst van Big Data zet bestaande zekerheden en vertrouwde structuren flink onder druk. Tegenstanders wijzen op het gevaar van een ‘allesomvattend systeem dat onze privacy in gevaar brengt’. Nochtans heeft krampachtig verzet tegen deze nieuwe trend geen zin. Meer zelfs: door goede spelregels uit te tekenen met alle belanghebbenden, wordt Big Data een Big Win.  

Veranderingen lokken altijd reacties uit. Mensen hebben nu eenmaal niet graag dat hun oude structuren afgebroken worden. Dat is met de sterke opgang van Big Data niet anders. Vandaag zijn vele tientallen miljarden data online beschikbaar. Wie richtinggevende verbanden en trends in die veelal ongestructureerde data kan onderkennen, heeft meteen toegang tot een totaal nieuwe wereld. Die van de toekomstanalyse waarmee je je voordeel kunt doen ten aanzien van diegenen die die toegang helemaal niet hebben. Dat lokt dan effectief reacties uit. Vooral onzekerheid. Angst ook omdat het bestaande wereldbeeld uiteindelijk in elkaar dreigt te zakken.

Zulke reacties hebben we wel vaker meegemaakt. Neem nu de plotse opgang van de boekdrukkunst. Op een bepaald moment slaagden enkele whizzkids van toen erin om de intellectuele bagage van verscheidene eeuwen op industriële manier bijeen te brengen in een boek. De verbazingwekkende snelheid waarmee dat kon, was ook toen een hele uitdaging voor de ijverige monniken die vaak maandenlang gebogen stonden over hun perkamenten vellen om oude Griekse en Romeinse wijsheden over te pennen. De industriële drukkers ondergroeven plots eeuwen van onbedreigde zekerheden. Menig monnik heeft toen gebeden dat de duivel de drukkers zou komen halen.

Ook met de opkomst van het internet was het niet anders. Opnieuw diende zich een systeem aan dat zoveel internationaler en omvattender bleek dan wat de goegemeente tot dan toe gewoon was. Met Google, Wikipedia en YouTube kunnen zelfs kleine kinderen een ongelimiteerde hoeveelheid aan wetenschap binnenhalen. De ijverige monnik van pakweg vijf eeuwen geleden zou vandaag gewoon verpletterd geraken onder de kennis die zelfs wijsneuzen van hooguit vijf kunnen etaleren.

De ontwikkelingen die zich nu aftekenen rond big data gaan precies in dezelfde richting. De tegenstanders van big data waarschuwen voor de brutaliteit van het alles omvattende systeem. Fundamenteel is er de angst dat de ‘machine’ onbeschermde persoonsgegevens zal meenemen om die op een onterechte manier te verwerken tot conclusies waar het individu dan geen controle meer over heeft. Deze angst slaat dan vaak weer om in verzet en in oproepen tot de nationale en de Europese wetgever om die nieuwe bedreigingen tegen te gaan. Om procedures waardoor de opslag en de verwerking van big data tegengegaan kan worden.

Krampachtig verzet heeft geen zin

Maar of dit wel de goede manier is om de dingen aan te pakken, is zeer de vraag. De boekdrukkunst, zowel als de televisie en het internet hebben ongetwijfeld de samenleving verrijkt. Zowel de boeken, de televisieprogramma’s als de websites zijn een integraal deel van ons sociaal leven geworden. We hebben er leren mee omgaan en we hebben er finaal allemaal ons leven door verruimd.

In plaats van zich krampachtig te verzetten tegen ontwikkelingen die kennelijk niet tegen te houden zijn, zou het meer aangewezen zijn om na te gaan hoe we met die nieuwe dingen kunnen omgaan. Liever dan de toegang tot de Big Data brutaal te blokkeren lijkt het verstandiger om de efficiëntie van de nieuwe systemen uit te proberen. Wie erin slaagt om de impact van de Big Data goed te monitoren en een evenwicht te vinden tussen alle nieuw ingebrachte componenten, zal snel de voordelen van de ingezette veranderingen onderkennen.

De nieuwe wereld waarin we met datamining binnengaan is alvast heel uitdagend. Toen een handelsinformatiekantoor als Graydon rond het einde van de negentiende eeuw zijn eerste marktanalyses uitschreef, ging het er nog om een bediende van het bedrijf van Amsterdam naar bijvoorbeeld Nijmegen te sturen. Die moest dan ter plaatse nagaan of de genaamde onderneming x er effectief aan het werk was en of er dus handel mee kon gedreven worden. Zijn verslag was voor de klanten van Graydon bepalend bij de verdere opbouw van zakelijke relaties.

Vandaag brengen de computers miljarden data bijeen die de analisten eerst filteren en controleren op juistheid en betrouwbaarheid alvorens ze gekoppeld worden om er verbanden en trends uit te halen. Het rangschikken, analyseren en interpreteren van de gegevens is de aanzet tot  een fundamentele verandering waardoor de oorspronkelijke dataleverancier finaal een business intelligence provider wordt.

Het inzicht in de data is in die mate intelligent dat er een economische meerwaarde op kan gerealiseerd worden. Finaal kun je op basis van repetitieve bewegingen effectief patronen ontdekken die zelfs de toekomst kunnen voorspellen. De stap naar een toekomstige jaarrekening van een bedrijf dat opgevolgd wordt, is dan niet veraf meer.

Dialoog tussen alle belanghebbenden

Ondertussen blijven de verdedigers van de privacywetgeving op de rem staan. Zij gaan ervan uit dat er misbruik kan gemaakt worden van de bijeengebrachte data. Wanneer ziekenhuizen de gegevens van patiënten zonder enige controle doorspelen aan verzekeringsmaatschappijen, kan het individu daar effectief schade onder lijden.

Wie in een bepaalde categorie aan data terechtkomt, moet dan immers onvermijdelijk een verhoging van zijn verzekeringspremies verwachten. Die vrees is legitiem en mag effectief uitgedragen worden. Het sociaal-politieke klimaat dat wij vandaag kennen kan morgen omslaan en dan is misbruik van ongelimiteerde datamining niet onmogelijk.

Het gaat er daarom om dat alle betrokken partijen in het proces met elkaar een dialoog zouden aangaan om die goede balans te vinden tussen alle belanghebbenden. Veranderingsprocessen moeten we omarmen, niet blokkeren. We moeten er met het nodige gezond verstand mee omgaan. In de plaats van de voordelen van de technologische vooruitgang overboord te gooien, zouden we beter een fundamentele  discussie aangaan over de voorwaarden waaronder we analyseresultaten van big data kunnen aanvaarden.

Het is hierbij belangrijk om het zogenaamd ‘gerechtvaardigd belang’ altijd goed voor ogen te houden. We spreken van een gerechtvaardigd belang wanneer het belang van de verantwoordelijke om de gegevens te verwerken hoger is dan het belang van de geregistreerde persoon om die gegevens niet te verwerken. Indien aan deze voorwaarde voldaan is, kunnen er gegevens verzameld worden om  bepaalde ontwikkelingen in kaart te brengen. Indien de verwerking van de data ook nog eens zo loopt dat het individu er geen schade van ondervindt, moet het ontwikkelingsproces rond big data niet brutaal afgeremd te worden.

Big Data zijn helemaal niet eng. Techniek en innovatie zijn nu eenmaal tools om het leven gemakkelijker te maken. Het gaat erom die data zo goed mogelijk in te zetten en er als sector reeds vanaf het begin over na te denken hoe we eventueel misbruik en excessen kunnen voorkomen. Data beveiliging en data privacy zijn in dit opzicht erg belangrijk. De IT/data-sector moet daarom regels en beveiliging vooropzetten. Uiteindelijk kan de sector daar zelfs groei-opportuniteiten uit halen.

Tot slot nog dit: toen de eerste auto’s de baan op gingen, werden meteen ook verkeersregels uitgetekend. Een auto is nu eenmaal een bijzonder handig transportmiddel. Voor iedereen. Alleen kan het verkeerd gebruik van die auto meteen ook tot levensgevaarlijke situaties leiden. Hetzelfde geldt voor data.