Digitaliseren als mkb-bedrijf? Vijf praktische tips voor snel resultaat

Pandemie, personeelstekorten, stijgende grondstofprijzen, duurzaamheid en dan moet je ook nog aan de slag met digitalisatie. Het mkb kent meer dan genoeg uitdagingen in deze snel veranderende tijden. Maar juist nu kunnen mkb-bedrijven een grote slag slaan door in te zetten op digitalisatie. Deze vijf tips vormen het laaghangend fruit voor elke ondernemer.

De versnelde digitalisatie, die vaak wordt aangehaald op Emerce, ligt veel genuanceerder in het mkb en verschilt ook per sector. Zo realiseerde de meerderheid van het mkb geen product- of procesinnovatie in 2021, volgens het Jaarbericht Staat van het mkb 2021. Weliswaar kunnen veel bedrijven hun producten en diensten via e-commerce of een online platform aanbieden, maar digitalisatie gaat veel verder dan e-commerce.

Volgens het jaarbericht is er binnen het grootbedrijf voldoende ruimte om te experimenteren met nieuwe technologieën, maar bij de kleinere bedrijven heerst meer de waan van de dag. Waar 51% van het middenbedrijf nog innovatief wordt genoemd, is dat voor het kleinbedrijf slechts 33%. Met alle huidige ondernemersuitdagingen staan sommige bedrijven in een zwemmen-of-zinken-stand. Digitalisatie krijgt dan weinig aandacht, terwijl juist digitaal innoveren ondernemers verder kan helpen naar groenere weiden. Uit het jaarbericht blijkt namelijk dat digitale voorlopers in het mkb doorgaans minder hard worden geraakt dan de achterblijvers.

De vraag is natuurlijk: hoe begin je met digitalisatie? Het proces in goed vertrouwen overdragen aan een externe specialist volstaat lang niet altijd. Je moet als mkb’er zelf werk maken van je digitalisatie, want het gaat tenslotte om de manier waarop je business draait. Gebruik de volgende vijf handvatten om digitaal verder te groeien.

1. Omarm verandering

Veranderen begint met intrinsieke motivatie. Als ondernemer moet je beseffen dat doorgaan zoals je nu doet een uiterste houdbaarheidsdatum kent. Hoe snel die datum precies in zicht komt verschilt uiteraard per markt en bedrijf. Vergelijk in jouw bedrijf eens de generatie voor jou en degene die je na jou verwacht. Door digitalisatie is consumentengedrag enorm veranderd en zal het zeker blijven veranderen. Digitalisatie speelt binnen iedere sector de rol van initiator of de enabler van verandering. Of allebei. Denk na over of en hoe je bedrijf toekomstbestendig kan blijven.

2. Breng je businessmodel in kaart

Een handig hulpmiddel voor bedrijfsvernieuwing is het business model canvas van Strategyzer. Het invullen hiervan dwingt je tot nadenken over hoe je precies waarde creëert voor je klanten en welke rol partners, middelen en kanalen daarin hebben. Begin bij je bestaande bedrijfsvoering en kijk bijvoorbeeld hoe digitalisatie of technologie je kunnen helpen om efficiënter te werken. Vul daarvoor een nieuw businessmodel in voor de verandering die je voor ogen hebt en stel daarbij ‘Wat als?’-vragen. Je kunt hierdoor allerlei scenario’s uittekenen en inzicht krijgen in de samenhang van alle bedrijfsonderdelen. Zo wordt vanzelf helder waar de gaten zitten en welke stappen er precies nodig zijn om een nieuwe strategie te ondersteunen en waar er werk aan de winkel is.

3. Maak wekelijks tijd vrij

Het klinkt simpel, maar doe het echt: prik een vast moment in de week om samen met je personeel na te denken over het bedrijf. Roep verschillende mensen, jong en oud, bij elkaar en stel strategische vragen zoals: wie is onze klant?; wat wil onze klant?; welke trends zien we in de markt?; wat doet de concurrent?; welke digitale oplossingen zijn er voorhanden? Zo maak je je strategie bespreekbaar en gebruik je het human capital binnen je bedrijf. Je komt uit op eerste inzichten, problemen die vooruitgang tegenwerken en allerlei ideeën voor een betere bedrijfsvoering. Focus je op die verbeterpunten die je personeel meer tijd geven voor de klant, dan smaakt je eerste succes gelijk naar meer.

En betrek hierbij zeker ook je klant. Iets uitproberen is bijzonder gemakkelijk: zet gewoon een bordje neer in je zaak. Klanten die erop reageren kun je vervolgens specifieke vragen stellen over hun behoeften of gedrag. Experimenteren met (digitale) nieuwe tools is ook laagdrempelig omdat de meeste software tegenwoordig maandelijks aan of uit is te zetten.

4. Haal inspiratie van buiten

Ga vooral ook op onderzoek uit buiten je bedrijf. Daar vind je namelijk de waarheid in plaats van binnen je bedrijf. Zo hakken je vakgenoten en concullega’s vaak met hetzelfde bijltje. Kijk daarom bij collegabedrijven die digitaal wat verder zijn en succes hebben met een bepaalde aanpak. Wat doen zij compleet anders? Welke tools zetten zij in? Hoe zijn ze georganiseerd? Welke training was er nodig?

Een groot struikelblok voor ondernemers is het bepalen van relevantie, zoals nieuwe trends of de selectie van tooling. Wanneer ze eenmaal weten dat ze bijvoorbeeld een CRM-systeem voor klantenbeheer willen gaan gebruiken, is het vervolgens zoeken naar de juiste oplossing voor hun bedrijf. Een collegabedrijf dat dit al naar tevredenheid inzet, kan je haarfijn vertellen wie de belangrijkste spelers in de markt zijn. Banken werken hiervoor ook steeds meer samen met partners, om samen het mkb te helpen digitaliseren en groeien.

Voor technologische ontwikkelingen kun je ook de aansluiting zoeken bij science parks en campussen, waarbij provincies vaak allerlei soorten ondersteuning bieden om de lokale economie te steunen. Nederland kent daarnaast sinds 2019 nu zo’n 20 digitale werkplaatsen. Hier wordt het kleine, reguliere mkb gekoppeld aan studenten om digitaliseringsvraagstukken in een hogere versnelling te brengen. Ze worden daarbij begeleid door experts uit onderwijs en bedrijfsleven zodat ondernemers met praktische bevindingen direct kunnen doorpakken.

5. Kies haalbare stappen

Digitalisatie is geen doel op zich, het gaat om het verbeteren en of het vernieuwen van je bedrijfsvoering. Waar je bedrijf ook staat in de digitalisatie, het doel is vooruitkomen. Ga daarom eerst voor de simpele stappen die dicht bij de huidige bedrijfsactiviteiten liggen en waarvan je zeker weet dat die je bedrijf verder helpen. Met kleine stapjes loop je uiteindelijk sneller dan met grote stappen. Binnen het thema digitalisatie zijn hiervoor voldoende technologieën beschikbaar die zich in de praktijk bewezen hebben. De grote uitdaging voor bedrijven klein en groot is het bepalen van het tempo waarin je verandert. Technologie is niet het struikelblok, het gaat om de organisatie. Let bij iedere stap op draagvlak, adoptie en training. Er is dus commitment nodig vanuit de eigenaar.

Mkb-eigenschappen

We hebben expres jargonwoorden zoals best practices, agile en proof of concept niet gebruikt in dit artikel. Dat soort taal sluit meer aan bij start-ups dan bij ondernemers. Het interessante van het mkb is dat deze bedrijven dezelfde karakteristieke eigenschappen hebben als start-ups: klein, wendbaar, weinig hiërarchie. Daarmee zijn ze uiterst geschikt om veranderingen snel te adopteren. Daar komt bovenop dat een mkb-bedrijf al jaren draait en dicht bij de klant zit. Een start-up moet zich nog zien te bewijzen en slechts 10% slaagt hierin. Wanneer het mkb eenmaal leert dezelfde methodieken en technologieën in te zetten als de start-ups, is duurzame groei onvermijdelijk.

Over de auteurs: Niels Snoep is Themamanager innovatie en Mark van Kampen is Sectormanager ICT-dienstverlening bij de Rabobank.

Op de hoogte blijven van het laatste nieuws binnen je vakgebied? Volg Emerce dan ook op social: LinkedIn, Twitter en Facebook.