Pinnen op Pinterest: mag dat?

Op Pinterest verzamelen en publiceren gebruikers afbeeldingen en foto’s op ‘boards’, die anderen dan weer kunnen bekijken. Dat zijn meestal niet hun eigen foto’s, maar foto’s die ze op internet of op de Pinterest-pagina van een andere gebruiker vinden. Is dit auteursrechtelijk wel in de haak?

Op de meeste van de foto’s die op Pinterest ‘gepind’ worden, zullen auteursrechten rusten. In dat geval mag je de foto niet openbaarmaken of verveelvoudigen zonder toestemming van de maker. Over het algemeen zal de Pinterest-gebruiker niet eens weten wie de maker van de foto is, laat staan dat ze toestemming hebben om de betreffende foto te pinnen. Dan is het pinnen van de foto dus een inbreuk op het auteursrecht.

Citaatrecht
Nu is er op het auteursrecht een aantal wettelijke uitzonderingen. De belangrijkste in deze context is het citaatrecht, dat inhoudt dat je een auteursrechtelijk beschermd werk zonder toestemming mag gebruiken wanneer je aan bepaalde vereisten voldoet. Kort gezegd komen die vereisten erop neer dat:

– er alleen geciteerd mag worden in een ‘serieuze’ uiting, zoals een recensie of aankondiging van het werk;
– het geciteerde werk rechtmatig openbaar gemaakt moet zijn;
– het citaat proportioneel en functioneel moet zijn; en
– voorzover mogelijk de bron van het citaat moet worden vermeld.

In de meeste gevallen zal het pinnen van een foto op Pinterest niet binnen de reikwijdte van het citaatrecht vallen. Alleen al omdat vrijwel nooit de bron van de foto wordt vermeld. Ook wordt steeds de gehele foto gepubliceerd, zodat je je kan afvragen of dat wel in alle gevallen proportioneel is.

Als er geen beroep op het citaatrecht (of een andere uitzondering) mogelijk is en er is geen toestemming van de rechthebbende, dan is er dus sprake van een inbreuk op het auteursrecht. Dat wordt overigens niet anders doordat veel fotografen het juist fijn vinden als ze ‘gepind’ worden of doordat de fotograaf alleen maar meer aandacht krijgt voor zijn foto wanneer die op Pinterest staat.

De algemene voorwaarden van Pinterest
Bovenstaande betekent dat in de praktijk veel van wat er op Pinterest gebeurt waarschijnlijk inbreukmakend is. Volgende vraag is dan natuurlijk: wie is daarvoor aansprakelijk? Pinterest heeft zich duidelijk ook gebogen over deze vraag, want in haar algemene voorwaarden wordt alle verantwoordelijkheid bij de gebruiker gelegd.

Allereerst bevatten de voorwaarden een clausule die erop neerkomt dat jij zelf verantwoordelijk bent voor alles wat je deelt via Pinterest en dat je garandeert dat je ofwel de enige rechthebbende bent ten aanzien van de informatie of dat je de vereiste toestemming hebt gekregen van de rechthebbende.

Daarnaast bevatten de voorwaarden een bepaling waarmee je Pinterest een ruime licentie geeft om de informatie die je deelt via Pinterest te gebruiken ten behoeve van de dienst en garandeer je dat je gerechtigd bent om Pinterest deze licentie te geven.

Tot slot zit er een vrijwaringsclausule in die bepaalt dat je Pinterest vrijwaart voor alle aanspraken van derden die in verband staan met jouw gebruik van Pinterest of de door jou ‘gepinde’ informatie.

Op sommige websites wordt verontwaardigd gereageerd op deze voorwaarden, omdat hiermee afbreuk zou worden gedaan aan de rechten van de oorspronkelijke eigenaars. Dat ligt echter wat genuanceerder. Pinterest verkrijgt alleen een licentie van de gebruiker die een foto heeft gepind, dus de rechten op de foto worden niet overgedragen. Die licentie heeft Pinterest namelijk nodig om de foto bijvoorbeeld op haar eigen servers op te slaan en aan andere gebruikers te laten zien. Wanneer de gebruiker de foto heeft gepind zonder toestemming van de rechthebbende, kan de gebruiker die licentie niet geven en verkrijgt Pinterest de licentie dus ook niet. Het enige wat Pinterest doet in de algemene voorwaarden, is de verantwoordelijkheid daarvoor bij de gebruiker zelf leggen. Dat lijkt niet onredelijk, omdat het voor Pinterest praktisch onmogelijk is om dit te controleren en omdat zij op grond van in ieder geval de Europese wetgeving niet zelf aansprakelijk is voor auteursrechtinbreuken door de gebruikers.

Overigens heeft Pinterest haar algemene voorwaarden onlangs wel aangepast naar aanleiding van alle kritiek. Belangrijkste verandering is dat de voorwaarden leesbaarder zijn, waardoor duidelijker is voor de gebruiker wat zijn rechten en de rechten van Pinterest zijn. Inhoudelijk verandert er eigenlijk niets aan bovengenoemde bepalingen. De nieuwe voorwaarden gelden vanaf 6 april.

Wat kan Pinterest doen?
Een verwijt dat Pinterest gemaakt zou kunnen worden, is dat zij hun gebruikers stimuleren om foto’s te pinnen, zonder dat ze haar gebruikers waarschuwt of informeert over de mogelijke juridische gevolgen daarvan. De Pinterest Etiquette, noch de FAQ-pagina op de Pinterest-website vermeldt iets over het feit dat het pinnen of repinnen van een foto inbreuk op auteursrechten kan opleveren. Ook in de nieuwe documenten wordt de gebruiker daarover niet of nauwelijks voorgelicht.

Pinterest heeft het wel juridisch minder risicovol gemaakt om intern foto’s op Pinterest door te pinnen. Het verkrijgt namelijk van de gebruiker die een foto heeft gepind een sublicentieerbare licentie. Voor de site is het daarom mogelijk om de gebruikers in de algemene voorwaarden een licentie te verlenen om de foto’s die op Pinterest zijn gepind, verder te verspreiden door ze te pinnen op hun eigen pagina’s. In de nieuwe voorwaarden is deze sublicentie opgenomen.

Do not pin
Overigens: wil je niet dat foto’s of afbeeldingen van jouw website gepind kunnen worden, dan kan je het volgende in de code van je pagina toevoegen: <meta name=”pinterest” content=”nopin” />. Fotowebsite Flickr.com heeft deze code al toegevoegd aan de pagina’s met beschermde content.