Maakindustrie Nederland: nieuwe technologie adopteren of afhaken

3D-printing, connected machines, over the shoulder-monitoring, en robotics zoals drones. Het is allemaal ‘smart’, en het resultaat van diverse doorbraaktechnologieën. Hoe spelen bedrijven in op de vierde industriële revolutie? Welke kansen pakken ze?

Fabrieksmachines die vertellen wat er met henzelf loos is. Een monteur die hoog aan het werk is terwijl anderen meekijken via de wearable die hij draagt. Lokale productie, bijvoorbeeld via 3D-printing, die helpt om de maakindustrie binnen de landsgrenzen te houden. Het zijn zomaar een paar invullingen die je kunt geven aan het innovatiethema Smart Manufacturing. 

Edwin Knoop is Managing Director Downstream Energy Benelux. Hij vindt dat de Nederlandse maakindustrie kansen moet pakken. De technologie is volwassen, het jonge talent is er, maar de sector maakt er maar weinig gebruik van. En dat is een bedreiging voor onze concurrentiepositie in de wereld.

Is de sector te afwachtend en conservatief?

“Veel dingen gaan nog op een ouderwetse manier. Neem monteurs in fabrieken. Zij gaan vaak nog in eigen persoon op locatie, maken daar met pen en papier notities die op kantoor worden ingevoerd in een Excel-sheet, die vervolgens wordt geüpload in het ERP-systeem…

“Het is gewoon niet meer van deze tijd. Stel daar tegenover wat mogelijk is met auto’s. Sensoren verzamelen gegevens, die direct geanalyseerd worden en bepalen wanneer onderhoud nodig is. Je kunt zelfs klikken op de app voor de dichtstbijzijnde dealer, en de navigator neemt automatisch de route over. Indrukwekkend.”

Welke kans springt er voor jou uit?

“Reparaties en onderhoud met robotics en realtime analytics. Het industriële Internet of Things, robotica en ook 3D-printing scheppen tal van mogelijkheden, die nu nog te weinig gebruikt worden. Zo zou de Nederlandse maakindustrie veel competitiever kunnen worden. De kansen moeten we koppelen aan ons talent, bijvoorbeeld creative design. Daar is Nederland heel sterk in. Ik zie dat als de opening die zicht geeft op concurrerend meedraaien in een wereldwijde economie.”

Maar kan de Europese maakindustrie überhaupt wel concurreren met Azië?

“De focus op arbeidskosten is onderdeel van het oude model. Ik voorzie een paradigmaverschuiving. Personalisering, duurzaamheid en zuiniger omgaan met grondstoffen worden de uitgangspunten. Het zijn waardeproposities die, mits goed uitgevoerd, vrijwel niet te kopiëren zijn.

“Concurrentie zal vooral gericht zijn op wie het eerst een nieuwe technologie succesvol toepast en daarna snel kan opschalen. Wie de doorbraak bewerkstelligt, kan zeer disruptief zijn. Productie in lagelonenlanden heeft hier weinig meer mee te maken, maar zal wel blijven bestaan voor andere, traditionele categorieën.”

Waarom investeren grote Nederlandse maakbedrijven nog te weinig in innovatie?

“Het is niet zozeer een kwestie van lage investeringen. Het is in veel gevallen juist de adoptie van nieuwe technologische ontwikkelingen. Vroeger werd de komst van nieuwe technologie ondersteund met klassieke training en aanpassing van werkinstructies. De nieuwe generatie leert sneller en anders. Je ziet dat ook aan de positieve ontwikkelingen in Twente en Eindhoven, waar start-ups en universiteiten de krachten bundelen, en doorbreken met toonaangevende innovaties.”

Hoe ziet de toekomst van manufacturing eruit?

“Robotica, 3D-printing, nanotechnologie en kunstmatige intelligentie zijn blijvers. Ik ben vooral geïnteresseerd in de combinatie, en hoe snel het zal gaan. In b2c zien we al de eerste voorbeelden: robots die serveren, robots die schoonmaken, robots die van elkaar leren en verbonden zijn in de cloud. Ze nemen niet alleen eenvoudig werk over, maar gaan ook meedenken met R&D en innovatie – en zelfs nieuwe producten en diensten bedenken en maken.

“Wellicht dat wet- en regelgeving, ethiek en de bedrijfsculturele en hr-kant remmend werken, maar de mogelijkheden zijn legio en vrijwel onbeperkt. Bij Accenture onderzoeken we al enige tijd de ‘digital workplace’, de impact van robotica op de factor mens, en de balans daartussen.”

De keten op z’n kop

Elk bedrijf moet gaan nadenken waar en hoe ze ‘digitaal’ gaan uitwerken, en hoe ze waarde kunnen blijven creëren in de keten. Hoe dan ook gaat de keten op z’n kop. Bedrijven die verzuimen daar strategisch over na te denken, gaan waarschijnlijk binnen tien jaar failliet.

We gaan steeds meer toe naar een ‘lokaal manufacturing-model’ dat op een circulaire en gepersonaliseerde manier produceert en levert. Je kunt het vergelijken met de trend in de energiemarkt waar steeds meer mensen decentraal eigen energie opwekken.

Twee potentiële gamechangers in Smart Manufacturing

Boulton Eyewear: puur en betaalbaar maatwerk

Begin 2013 begon Merijn Horck samen met Tim Dassen te experimenteren in de wereld van 3D-printen. Brilmonturen worden nog altijd ontworpen en verkocht in standaardmaten. Maar onze gezichten, neuzen en oren zijn allemaal anders. Hetzelfde geldt voor smaak en stijl.

Daarom begonnen Tim en Merijn Boulton Eyewear: het eerste echt persoonlijke brillenmerk ter wereld. De productie van het montuur gebeurt lokaal en uitsluitend op bestelling, via professionele 3D-printing op basis van een exacte digitale replica van het hoofd van de brildrager. Voor de eerste collectie heeft Boulton Eyewear samengewerkt met opkomende Nederlandse ontwerpers. Bovendien zijn ze net begonnen met een Kickstarter-campagne voor de eerste vijf modellen.

INCAS3 Solutions: meten op lastige locaties

Met reguliere meetsystemen is het lastig om processen in afgesloten of moeilijk toegankelijke omgevingen in kaart te brengen. Denk bijvoorbeeld aan pijpleidingen of industriële installaties zoals chemische reactoren, of het transport van grondstoffen. Xploring WiseMotes van INCAS3 Solutions zijn geminiaturiseerde en mobiele sensorsystemen die volledig autonoom metingen – beweging, temperatuur, magnetisch veld – verrichten in moeilijk toegankelijke omgevingen. Ze zijn specifiek ontworpen voor industriële en logistieke processen.

Onder Smart Manufacturing vallen uiteenlopende concepten die ieder op een eigen manier innoverend kunnen zijn. Eén ding hebben ze echter met elkaar gemeen: een focus op de fabriek van de toekomst. De Accenture Innovation Awards geeft innovatie een podium en daarmee een kans om kapitaal aan te trekken. Het is een mogelijkheid voor de Nederlandse maakindustrie om haar internationale concurrentiepositie te verbeteren.

*) Dit artikel schreef ik in samenwerking met collega’s Willem van der Schoot en Rutger Bol van het AIA-thema Smart Manufacturing.