ACM: meer regulering nodig voor markt mobiliteitsdiensten

Toezichthouder ACM concludeert dat de Nederlandse markt voor mobiliteitsdiensten niet concurrerend genoeg is. Partijen die mobiliteitsdiensten willen aanbieden, zijn afhankelijk van het OV-chipkaartsysteem van TLS en reisproducten en informatie van OV-bedrijven.

Bij de vorige marktscan in 2013 waren de aandelen van TLS in handen van de NS (68,75 procent), de GVB (12,5 procent), de RET (12,5 procent) en de HTM (6,25 procent). Andere (regionale) vervoerders namen wel diensten af van TLS, maar waren zelf geen aandeelhouder. Dit zorgde voor ongelijke verhoudingen.

Sinds 31 december 2015 is de Coöperatie Openbaar Vervoerbedrijven U.A – waarin alle concessiehoudende vervoerders vertegenwoordigd zijn – eigenaar van TLS. Hiermee is een einde gekomen aan de situatie van ongelijke zeggenschap van de concessiehoudende vervoersbedrijven over de activiteiten van TLS.

Desalniettemin ervaren mobiliteitsdienstenaanbieders in de praktijk diverse knelpunten (pdf) om effectief te kunnen concurreren met vervoerders op de markt voor mobiliteitsdiensten.

Zo hebben de mobiliteitsdienstenaanbieders op dit moment maar beperkte toegang tot de door de vervoerders aangeboden OV-diensten. Ook ervaren ze knelpunten op het gebied van de voorwaarden van toegang.

Wel worden onder de noemer van Mobility as a Service (MaaS) steeds meer initiatieven ontplooid die het mogelijk maken om op één digitaal platform een deur-tot-deur-reis te plannen, boeken en betalen.

Het MaaS-concept is ontwikkeld in Finland, waar door het bedrijf MaaS Global de Whim-app wordt uitgegeven. In deze app worden diverse abonnementsvormen aangeboden waarmee de reiziger voor een vast bedrag per maand gebruik kan maken van verschillende vormen van openbaar en privaat vervoer.

Ook in Nederland worden diverse MaaS-concepten ontwikkeld. Zo is door Tranzer een app gelanceerd waarmee voor verschillende vormen van openbaar vervoer- en taxidiensten een reis gepland en vooraf betaald kan worden. In de app is het alleen mogelijk om voltarief-kaartjes voor openbaar vervoer te kopen, geen reizen met korting of een abonnement. Daarmee richt Tranzer zich nog voornamelijk op de individuele reizigers die niet in het bezit zijn van een OV-chipkaart.

De markt voor MaaS bevindt zich echter nog in een ontwikkelfase. Dit maakt het voor de toezichthouder lastig om een goede inschatting te maken van de verwachte baten.

In het algemeen zijn gebruikersdata (data over reizigersstromen) is relatief beperkt en gefragmenteerd beschikbaar. Er ontbreken uniforme afspraken over de ontsluiting van data. Het gaat hier om data aan de aanbodzijde van de markt, zoals real time reisinformatie, en om data over de reizigersstromen. Een specifiek knelpunt is dat er nog geen application programming interface (API) is waarmee reizigers aan derden toegang kunnen geven tot hun reisdata.

ACM adviseert de overheid om nadere economische regulering in te stellen om de toegang tot het OV-chipkaartsysteem en OV-diensten te waarborgen.

Foto: Joyce Bongers/NS