Wearables: digitale butler of toezichthouder?

Slimme polsklokjes, dwergvenstertjes op geavanceerde brillen, armbandjes met bewegingssensoren en stappentellers; wearable tech is bezig met een snelle opmars. Het zijn de vroege voorlopers van intieme technologie, oftewel slimheid aan je lijf. Als het aanslaat, want dat staat nog allerminst vast.

Hans Vestberg, CEO van het Zweedse telecombedrijf Ericsson, toonde tijdens zijn presentatie voor klanten en relaties op het Mobile World Congress in Barcelona zijn mobiele stappenteller. De mobiele telefoon houdt niet alleen zijn eigen (voet)stappen bij, maar laat ook de ‘score’ van zijn vrouw zien. Die bleek een dag eerder fors meer gelopen te hebben. “Prachtig toch, dat we dit soort mogelijkheden hebben?”, aldus Vestberg.

Fitnesstrackers zijn niet nieuw, maar makers van mobiele telefoons lijken niet meer zonder te kunnen. Het regende dan ook aankondigingen van wearables tijdens het congres eind februari: armbanden, brillen en slimme horloges die ons ongetwijfeld gaan overvoeren met nuttige en vermoedelijk ook volstrekt overbodige kennis. Van quantified self naar quantified obsessed lijkt nog maar een kleine stap.

Jarenlang waren fitnesstrackers het domein van gespecialiseerde bedrijven als Nike. Nu weten makers van mobieltjes niet hoe snel zij met accessoires moeten komen om de mobiele ervaring verder te verrijken; er lonkt een massamarkt van vijftien miljard dollar in het jaar 2020.

Bevrijding
Het gaat deze bedrijven niet alleen om een pot goud aan het einde van de regenboog: consumenten raken steeds minder snel onder de indruk van smartphones met nog snellere processors of een vingersensor. De nieuwe vindingen moeten de mobieltjes weer gewild maken. Bovendien worden de schermen van de smartphones alsmaar groter, en hebben we weer andere gadgets nodig om ons te bevrijden van die zware baksteen in tas of broekzak. En die bevrijding is maar beperkt, want voor elk mailtje dat op de dwergvenstertjes verschijnt, moet toch weer de mobiele telefoon tevoorschijn worden gehaald om het volledig te lezen of te beantwoorden.

De eerste generatie wearables, zoals de slimme horloges van Samsung, zijn dan ook niet met al te veel enthousiasme begroet. Zo klaagden Nederlandse techjournalisten over de onlogische menustructuur, de korte batterijduur, het niet goed doorgeven van notificaties en de hoge aanschafprijs.

De toegevoegde waarde zit hem eerder in sensoren voor slimme gezondheidstoepassingen. De techniek is er klaar voor nu de benodigde sensoren eindelijk een beetje betaalbaar zijn geworden. En er is ook vraag naar: de vergrijzing neemt toe, ouderen worden actiever en weten – anders dan de generaties voor hen – met smartphones en tablets om te gaan.

Geen bedrijf wil die kans dan ook laten liggen: Sony, LG en Huawei zullen dit jaar slimme armbanden lanceren die als fitnesstrackers werken. Tijdens de presentatie van de Samsung Galaxy S5 in Barcelona leek de bijbehorende Gear Fit – een armband met gebogen amoledscherm, die je hartslag weergeeft en je stappen telt – nog belangrijker dan de kekke smartphone van het bedrijf zelf. De S5 heeft trouwens ook ingebouwde ondersteuning voor ANT+, de standaard die veel wordt gebruikt voor sport- en gezondheidsaccessoires, zoals meters voor bloeddruk, hartslag en suikerspiegel.

Star Trek
Toegegeven: de ontwikkelingen staan nog in de kinderschoenen. Kinderziekten zijn aan de orde van de dag. Het Californische Fitbit heeft onlangs de Fitbit Force nog uit de winkel moeten halen, omdat gebruikers van de slimme armband klaagden over huidklachten door een allergische reactie.

Maar de ene armband is nog niet uit de roulatie gehaald, of de volgende belofte staat alweer voor de deur. Populaire fitnesshulpmiddelen als de Jawbone Up en Fitbit Flex analyseren gegevens vooral achteraf. De Moov, ontwikkeld door voormalig Apple- en Halo-ontwikkelaar Nikola Hu, moet daarentegen een echte real time-coach worden. Het apparaatje geeft op basis van gemeten bewegingen direct advies. Zo kun je het waterdichte apparaat aan een golfclub bevestigen en krijg je via een Siri-achtige stem meteen te horen hoe je je slag kunt verbeteren. Moov is nog bezig om via crowdfunding geld in te zamelen voor de ontwikkeling, dus het is de vraag of de aspiraties kunnen worden waargemaakt.

De fitnesstrackers zijn nog maar het begin. De eerste wearable voor de ‘quantified baby’ is ook al opgedoken. Het enkelbandje Sproutling meet kamertemperatuur, luchtvochtigheid en licht, en stelt ouders gerust met overwegend positieve berichten. De makers zeggen dat zij tot op de minuut nauwkeurig kunnen voorspellen wanneer het kind wakker wordt.

De Belgische uitvinder Walter de Brouwer heeft via crowdfundingsite Indiegogo al flink wat geld opgehaald voor de volgend jaar te verschijnen Scanadu Scout, een Star Trek-achtig apparaatje dat automatisch vitale lichaamsfuncties meet. Je hoeft hem maar tien seconden tegen je voorhoofd te houden en hartslag, temperatuur, bloeddruk, ademhaling en zuurstofgehalte van het bloed worden gemeten. De makers willen dat het meten van de eigen gezondheid net zo normaal wordt als tandenpoetsen, waardoor overbodige bezoeken aan de arts tot een minimum beperkt kunnen blijven.

Antipathie
Alle aandacht gaat intussen uit naar twee grootheden die zich nog op deze markt moeten storten. Om te beginnen Google. Het bedrijf zou naar verluidt samen met LG een slim horloge hebben ontwikkeld dat deze zomer wordt gelanceerd. De spraaktechnologie Google Now krijgt daarin een belangrijke plaats.

Daarnaast zal dit jaar eindelijk de langverwachte slimme bril Google Glass commercieel beschikbaar zijn. Aan vroege toepassingen geen gebrek. Ondernemers Raimo van der Klein en Rutger van Zuidam demonstreerden op het Mobile World Congress het concept ‘Betalen met een knik’. Knikken naar de kassa met Google Glass op je hoofd en de rekening is voldaan. KPN en Accenture toonden op hun beurt hoe je via Glass tv-programma’s kunt pauzeren, terugspoelen en opnieuw afspelen of hoe je achtergrondinformatie bij een uitzending kunt aanroepen. Het voordeel boven de afstandsbediening is echter vooralsnog ver te zoeken. En dan was er nog het Spaanse Caixa dat als eerste bank ter wereld een applicatie voor Google Glass en voor slimme horloges zou hebben ontwikkeld. Met de Glass-app kunnen klanten een lokale vestiging zoeken en valutakoersen omrekenen. Leuk, maar wie zit daarop te wachten?

De praktijk zal ook nog moeten uitwijzen of we eigenlijk wel behoefte hebben aan een constante stroom informatie in ons rechteroog, hoe summier ook. Maar Google Glass blaast mogelijkerwijs augmented reality nieuw leven in. Een technologie die mislukte op de smartphones, omdat we het onhandig vinden om de smartphones telkens omhoog te houden en met de camera de omgeving te verkennen. Een bril kan ons tijdens vakanties beter helpen met de navigatie in vreemde steden of met duiding van standbeelden en historische gebouwen.

Er blijkt nog wel een hoop antipathie jegens de nieuwe technologie te bestaan. De Amerikaanse socialmediaconsultant Sarah Slocum kwam onlangs nog in het nieuws nadat zij fysiek was aangevallen door Google Glass-haters die hun gezichten niet gefilmd wilden hebben.

Sensoren
Apple lijkt vooral in te zetten op gezondheid met de iWatch, zij het dat niemand zeker weet of het ook echt een horloge gaat worden. Eén ding is zeker: het bedrijf heeft de afgelopen maanden opvallend veel medische experts aangenomen. Namen die genoemd werden, zijn onder meer Jay Blahnik (werkte aan de Nike+ Fuelband), Michael O’Reilly (werkte aan een applicatie die het zuurstofgehalte in het bloed kan meten) en Ravi Narasimhan (ontwikkelde biosensoren die je als een pleister op de huid draagt). Ook de Nederlander Roy J.E.M Raymann, het voormalige hoofd van het Philips-slaaplab, is het iWatch-team van Apple komen versterken. Aan de VU in Amsterdam toonde de slaapexpert al aan dat mensen beter slapen als hun huid licht is opgewarmd. Voor de huidtemperatuurmanipulaties gebruikte hij een pyjama waar een buisjessysteem op geborduurd was waardoor water met een temperatuur tussen de 31,5 en 34,5 graden Celsius werd gepompt. Het is dus zeer goed denkbaar dat de iWatch (ook) slaapadviezen gaat geven.

Apple heeft naar het schijnt zelfs sensortechnologie onderzocht die hartaanvallen kan voorspellen. Met metingen van stromend bloed door de aderen. Onderzoek dat zou worden geleid door Tomlinson Holman, een beroemde geluidsingenieur.

Naar verluidt krijgt iOS 8 in elk geval een standaardapp voor het bijhouden van je gezondheid. Naast stappen en calorieën zou een heel medisch dossier worden opgemaakt met behulp van een soort Passbook (de app voor het opslaan van tickets en coupons), maar dan voor ‘kaarten met gezondheidsdata’.

Het bedrijf is overigens al veel langer bezig met gezondheidstoepassingen: uit een patentaanvraag die recent boven water kwam, blijkt dat Apple in 2008 al werkte aan ‘slimme’ oordopjes die voorzien zijn van bewegingssensoren, en waarmee hartslag, temperatuur en transpiratieniveau kan worden gemeten. Daar zal het niet bij blijven.

Ook de Technische Universiteit Eindhoven laat op dit gebied van zich horen, en werkte enkele jaren geleden met het bedrijfsleven al eens samen aan ‘slimme kleding’, waarmee de drager allerlei informatie over zichzelf krijgt, zoals hartslag, ademhaling, mate van transpiratie en gewicht. Kleding die ook interessant zou kunnen zijn voor mensen met een bepaalde ziekte. De benodigde hoogwaardige sensoren zijn inmiddels makkelijk in garens en weefsels te verwerken.

Verschuiving
Het Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie (VINT) van IT-dienstverlener Sogeti ziet reeds een trend naar intieme technologie, oftewel slimheid aan je lijf. VINT rekent slimme brillen als Google Glass hierbij tot de zogenoemde Augmentables: apparaten die gebruikmaken van omgevingsdata van de gebruiker en bedoeld zijn om zintuigen aan te vullen en te versterken. Zo completeert de digitale bril de fysiek waarneembare wereld met digitale informatie. Een ander voorbeeld is een enkelband die door trillingen laat weten waar het noorden of zuiden is.

‘Empathic Things’, een andere categorie die VINT definieert, zijn slimme apparaten die zich in de mens kunnen inleven. Deze zijn zich bewust van onze gevoelens of ervaringen, zonder dat we die expliciet kenbaar maken. Het tijdperk van commando’s geven en gegevens opzoeken op je smartphone is straks voorbij. Kennis wordt je op een presenteerblaadje aangereikt.

Een andere categorie zijn de Enchantables: alledaagse objecten die zijn uitgerust met intelligente technologie, zoals de slimme medicijndoos die verbonden is met het internet. In het deksel zit een sensor die signaleert wanneer de dop geopend wordt en een LED-lampje dat al knipperend om aandacht vraagt. Wanneer het tijd is om medicijnen in te nemen, zie je dat aan knipperlichtje.

Swallowables ten slotte is technologie voor het lichaam zelf. Denk aan de digitale pil die lichaamsdata van de drager constant in de gaten houdt. Als er wat loos is, bijvoorbeeld een opvallende bloeddrukstijging, wordt de dokter automatisch gewaarschuwd. Deze digitale pil kan ook als identiteitsbewijs dienen voor toegang tot ruimtes of computerbestanden.

Onze gezondheidszorg verschuift hiermee van genezen naar voorkomen, aldus de visionairs van VINT. Tegelijkertijd zijn we straks niet meer vrij om alles te doen en te laten. Want een persoonlijke digitale toezichthouder is heel wat anders dan de persoonlijke butler. Daarmee komen grote vragen op ons af in relatie tot privacy, controle, sociale acceptatie en dwangmatig gedrag, die nu nog moeilijk te beantwoorden zijn.

Fitbit voor je tanden
Een trend die zeker gaat doorzetten, is dat ongeveer elk huishoudelijk apparaat zijn eigen app krijgt. Procter & Gamble demonstreerde op het Mobile World Congress in Barcelona zijn Oral-B-tandenborstel. De Oral-B SmartSeries 7000, die iets van driehonderd dollar kost, geeft informatie door aan een iPhone-app via Bluetooth, zodat real time advies kan worden gegeven tijdens het poetsen. Ook wordt een grafiek opgemaakt die door de tandarts bekeken kan worden.

Procter & Gamble is overigens niet de eerste met een slimme tandenborstel. In januari werd op de beurs voor consumentenelektronica CES in Las Vegas een soortgelijk product getoond onder de naam Kolibree, ‘de Fitbit voor je tanden’, naar de gelijknamige gezondheidsarmband. Ook deze tandenborstel, ontwikkeld door Fransman Thomas Serval, controleert of alle tanden en kiezen goed gepoetst worden. Philips oriënteert zich momenteel eveneens op slim poetsen met apps.

Te groot, te lomp
Een bezoekster van de Samsung-stand op de Mobile World Congress-beurs is stellig: de slimme horloges van het Zuid-Koreaanse bedrijf zijn mooi, maar ‘te groot en te lomp voor vrouwen’. Een probleem dat fabrikanten mogelijk hebben onderschat. Wearable tech is ideaal voor vrouwen, maar nerdy oorringen of horloges slaan niet aan.

De startup Cuff is meteen in dat gat gesprongen en verwerkt sensoren en draadloze technologie in – betaalbare – sieraden. De CuffLinc-sieradenlijn bestaat uit armbanden, kettingen en sleutelhangers die via Bluetooth met je smartphone zijn te koppelen. Vooralsnog kun je er echter niet al te veel mee, behalve het afspelen en overslaan van liedjes. CuffLinc zorgt wel voor koppeling van dragers van deze technologie. Komen die elkaar tegen, dan geeft een armband een trilling af.

Dit artikel verscheen eerder in het aprilnummer van Emerce magazine (#130)

Illustratie: Dan Matutina