Calm down! Een aandachtsreminder voor Apple en Google

Een wijs man zei eind vorige eeuw: “Het meest schaarse goed in de toekomst is niet technologie, het is aandacht.” Die toekomst waar hij het over had, is vandaag. De man in kwestie was Mark Weiser. En Apple en Google lijken hem compleet te zijn vergeten. Wat is er gebeurd met de visie van deze man? En wat hebben Google en Apple daar vandaag mee te maken?

Laten we even teruggaan in de geschiedenis. In de jaren ’70, ’80 en ’90, diep in het hart van Silicon Valley, gaven mensen bij Xerox PARC vorm aan de toekomst. In dit lab ontwikkelden ze onder andere de graphical user interface, touch devices, de muis – veel van de technologie die inmiddels volkomen alledaags is.

Een van Xerox’s werknemers was Mark Weiser. Hij voorspelde dat computers in de toekomst overal zouden zijn. Na het mainframe, één computer voor meerdere mensen, kwam de personal computer: iedereen een eigen computer. Weiser voorzag de volgende stap. ’Ubiquitous computing’, meerdere computers voor iedereen, overal. Hij probeerde zich voor te stellen hoe zo’n invasie van computers eruit zou zien. Wat als ze allemaal net als nu onze aandacht opeisten? Erger nog, wat als ze dan nog steeds dezelfde irritante bliep- en ping-geluiden zouden maken om ons in actie te krijgen? Chaotische toestanden.

Rustig-aan-technologie

Weiser besloot dat het anders moest. Dat onze technologie op een andere manier om aandacht moest gaan vragen Een tikje minder sociopathisch, gewoon wat menselijker. Weiser noemde het Calm Technology. Technologie die “informeert, maar geen focus of aandacht opeist”.

Stel je voor, je zit thuis bij het raam te lezen en je vraagt je ineens af wat voor weer het is. Dan weet je het antwoord eigenlijk al, toch? Zonder van je boek op te kijken weet je al of de zon schijnt of dat het juist miezert, sneeuwt, stormt of stortregent. Omdat het raam het je al heeft verteld. De hoeveelheid licht en kleur in de kamer, het geluid van wind of regendruppels tegen het glas. Het leidt je niet af, maar je neemt het wel waar.

Calm Technology is als het raam in je woonkamer. Het informeert zonder af te leiden. Het is altijd aanwezig maar nooit irritant. In de periferie van je aandacht. Alleen prominent als er een goede reden voor is. En zelfs dan gepast. Van het eerste zachte rommelen van een donderbui in de verte tot een donderslag vlak boven je huis. De toekomst is er.

Terug naar nu, 2018. Nog even en er zijn vijftig miljard apparaten online. Maar in plaats van ons leven te verbeteren, worden we geleefd door technologie. In de media lezen we dat onze aandachtsspanne vermindert, onze productiviteit afneemt, sommige mensen raken zelfs verslaafd of ontwikkelen angststoornissen. De heftige gevolgen van al die apparaten die non-stop onze aandacht vragen. We ontkomen er niet aan. Alleen al op onze telefoons krijgen we zo’n zestig berichten per dag. En als je bedenkt dat het ons gemiddeld 23 minuten kost om ons weer te focussen op

waar we eigenlijk mee bezig waren, dan zijn we letterlijk de hele dag afgeleid. Kortom, we zijn in de toekomst beland waar Weiser ons voor waarschuwde. De vraag is, wat doen we er aan?

Ja! Wat doen we er aan?

Voorvechters van verandering als Tristan Harris en zijn Time Well Spent initiatief stellen een drietal oplossingen voor. Als eerste kunnen wij, de consumenten, ons gedrag aanpassen. We kunnen onze notificatie-instellingen aanpassen en apps die onnodig aandacht vragen van ons homescherm verwijderen. Daarnaast kunnen bedrijven zich aanpassen. Door bijvoorbeeld het succes van hun diensten te meten in hoe snel we ons doel bereiken, in plaats van simpelweg hoe lang we blijven hangen. Als laatste zou onze technologie kunnen veranderen. Volgens Time Well Spent zou het ons in staat moeten stellen om ‘ons ervan los te koppelen zonder iets belangrijks te missen’ en het ‘kort en doelmatig te kunnen gebruiken’.

Aandacht = geld

Maar laten we eerlijk zijn. Voor de meeste bedrijven staat onze aandacht gelijk aan geld. Als zij onze aandacht niet weten vast te houden, zijn ze ons (en ons geld!) kwijt aan hun concurrenten. Wij consumenten hebben al evenmin zin om iets te veranderen. Wie wil er nou als een kluizenaar leven? We willen bereikbaar zijn voor onze collega’s, weten wat onze vrienden doen, we willen de laatste roddels.

En als je toch de moeite durft te nemen om bijvoorbeeld je telefooninstellingen te veranderen, maak dan je borst maar nat. Ik heb ze even geteld. Met acht opties voor ieder van de gemiddeld dertig apps die we hebben geïnstalleerd kom je op 240 instellingen. Eh, nee bedankt. Dus dan blijft technologie over. Waarmee ik terug ben bij Weiser en de technologiereuzen.

Apple en Google

Yup, ik heb het over de grote twee. Apple en Google. Zij bepalen hoe we met de wereld interacteren, omdat juist deze twee bedrijven bepalen hoe onze smart devices zich gedragen. Niet alleen onze telefoons, tablets en watches maar ook onze digitale assistenten, auto’s en huizen. Samen hebben ze ervoor gezorgd dat Weisers visie van Ubiquitous Computing werkelijkheid is geworden. Maar ze lijken Calm Technology te zijn vergeten.

Als je er niet te veel over nadenkt, doen ze wel waar bijvoorbeeld Time Well Spent om vraagt. Zowel iOS als Android stellen ons in staat om ons ‘los te koppelen’ van onze devices ‘zonder iets belangrijks te missen’ en ze ‘kort en doelmatig te kunnen gebruiken’. Zo kunnen we direct vanaf ons vergrendelde scherm antwoorden op berichten. En we kunnen onze devices op ‘niet storen’ zetten met een swipe en een touch zodat alleen nog mensen die belangrijk zijn ons kunnen bereiken.

Maar dit is natuurlijk oppervlakkig. Want ook al heb je je instellingen perfect afgestemd, dan nog ga je belangrijke dingen missen. Maar belangrijker, de wereld en zijn onverzadigbare vraag naar jouw aandacht zal gewoon op je wachten tot je weer op je device kijkt. Dus wat kunnen Apple en Google dan doen?

Natuurlijk is het probleem complexer dan Weiser zich ooit kon voorstellen. Maar met een eigentijdse kijk op wat Weiser voorspelde kunnen Apple en Google hun technologie kalmer en menselijker maken, als je het mij vraagt. Ik noem vier vlakken waarop apparaten nog wat van ons kunnen leren: Herkenning, Vorm, Intentie en Feedback.

Herkenning – Wat als onze apparaten wisten wie er met ons probeert te communiceren in plaats van alleen via welke app?
Vorm – Wat als de manier waarop een apparaat onze aandacht vraagt gebruik maakt van tijd, toon, intensiteit en vorm afhankelijk van de verzender, de urgentie en de intentie?
Intentie – Wat als onze apparaten konden snappen of vragen naar de intentie van de verzender en in hoeverre ze direct je aandacht opeisen?
Feedback – Wat als er een meer directe manier zou zijn om je apparaten te laten begrijpen dat ze hun gedrag in een bepaalde situatie moeten aanpassen?

Een nieuw paradigma

Nu smartphones, tablets en watches volwassen zijn geworden, lijkt het erop dat Apple en Google vooral met features bezig zijn. Ze zoeken naar het grootste scherm, de beste camera, de levendigste emoji’s. Het lijkt alsof ze het zoeken naar een nieuw paradigma hebben opgegeven. Maar kan dit niet de volgende grote stap voorwaarts zijn? Kan het beschermen van onze aandacht, ons schaarste goed, niet de volgende revolutionaire en onderscheidende propositie zijn?

Beste Apple, lieve Google, jullie kunnen het verschil maken. Jullie bepalen hoe we communiceren met elkaar, met bedrijven, met de wereld. Jullie bepalen hoe we onze aandacht verdelen, ons meest waardevolle goed. Nu is het jullie moment om een lans te breken en de wereld te redden. No pressure verder.