Metaverse geeft hybride werken impuls

Thuiswerken, op afstand werken en hybride werken hebben tijdens de coronapandemie een grote vlucht genomen. Een doorbraak van het metaverse, waar Facebook met de nieuwe naam Meta op inzet, maakt nog verdere ontwikkelingen mogelijk, juist omdat werknemers veel waarde aan hun werk-privé-balans hechten.

Socialmediabedrijf Facebook voert een metamorfose door. Het verandert zijn naam in Meta, verwijzend naar het metaverse, en werkt mee aan een nieuwe versie van het internet waarbij consumenten via digitale representanten van zichzelf – avatars – de wereld beleven. Facebook wil hiermee de manier veranderen waarop mensen gamen en vrienden ontmoeten. Maar het geeft ook het hybride werken een nieuwe impuls, juist nu door de coronacrisis thuiswerken ‘normaal’ is geworden.

Van Horizon-app naar metaverse

Facebook introduceerde in augustus al virtuele werkkamers. Met een virtual reality’(VR)-bril van dochterbedrijf Oculus kunnen gebruikers zich daarbij via de app Horizon in een werkkamer wanen, waarbij ze als avatar met anderen kunnen communiceren. “We zouden niet bij fysiek bij elkaar hoeven te zijn om aanwezigheid te ervaren, samen te werken of te brainstormen”, verwoordde topman Mark Zuckerberg zijn filosofie toen in de media.

De app bleek een voorbode op de aankondiging van vorige week: het bedrijf zet nog meer in op metaverse, waarbij de digitale en de fysieke wereld samensmelten en mensen elkaar als avatars ontmoeten. Die virtuele werkelijkheid betreden zij bijvoorbeeld via de slimme brillen. Uiteindelijk zullen miljoenen ontwikkelaars en ontwerpers deze metaverse-wereld vormgeven, ook ontwikkelaars die niet voor Meta zelf werken. Het concept “metaverse” is immers geen exclusief domein van Facebook.

Metaverse en thuiswerken

De verwachting is dat dit snel werkelijkheid wordt, ook vanwege de razendsnelle acceptatie van het thuiswerken onder druk van de pandemie. Het enige wat nog mist is het gevoel van samen zijn. Zuckerberg sprak de hoop uit dat het metaverse in het volgende decennium een miljard mensen heeft bereikt. Hij liet via een filmpje een glimp zien van hoe werken in het metaverse eruit ziet: een werknemer gaat aan de woontafel werken, groet met zijn koffie een voorbijlopende avatar van een andere collega’s, bereidt een presentatie voor in een virtuele strandomgeving en presenteert zijn bevinding voor andere avatars.

Deels is dit al realiteit. De eerste ervaringen met vergaderen-op-afstand worden al opgedaan, bijvoorbeeld bij de vergadering van Salesforce, onlangs in San Francisco. “Twee collega’s spelen een potje schaak, iemand haalt een kop koffie voor me en een groepje kijkt op het terras naar de Golden Gate Bridge”, zo beschrijft een journalist van het Financieele Dagblad het, thuiswerkend met een VR-bril.

Een werkrevolutie in de maak?

Het voorbeeld toont aan hoe het metaverse – als het doorbreekt – voor een werkrevolutie kan zorgen. Het ondervangt mogelijk belangrijke bezwaren van het statische vergaderen via video-overleggen: de interactie is bij die overleggen minder levendig en lichaamstaal ontbreekt, waarmee samenwerking en het creëren van nieuwe ideeën bij een brainstorm moeilijker lijkt. Het nieuwe internet draagt juist de belofte in zich om die levendigheid sterk te vergroten, de samenwerking te vergemakkelijken en die interactie ‘echter’ te maken.

Wanneer die belofte wordt ingelost, telt dit op bij bestaande voordelen van het hybride werken. Het massale thuiswerkexperiment tijdens de coronacrisis liet deze voordelen duidelijk zien. Zo ging het welzijn van Nederlandse werknemers in verschillende sectoren aanzienlijk omhoog, zo is gebleken uit de sectorale welzijnsmonitor van ABN AMRO. Daarmee verliep de ontwikkeling van het welzijn van werknemers in tegenovergestelde richting van de economische ontwikkeling. Bij de monitor wordt gekeken naar tientallen variabelen in zeven categorieën: gezondheid, veiligheid, economie, klimaat, persoonlijke ontwikkeling, gelijke kansen en werkprivébalans.

Daarbij weegt de werkprivébalans relatief zwaar, omdat werknemers aangeven dit, naast gezondheid, de belangrijkste categorie te vinden. En die werk-privé-balans verbeterde: werknemers werkten meer thuis, de werkdruk was lager, familie- en gezinsactiviteiten werden minder verwaarloosd, zo blijkt uit gegevens van TNO die zijn verwerkt in de monitor.

Bovendien waren ook diverse verbeteringen in andere categorieën te zien, die samen lijken te hangen met die experimentele situatie. Zo werkten er minder werknemers in ongemakkelijke werkhouding. Ook konden werknemers vaker zelfs beslissen hoe, in welke volgorde en in welk tempo ze het werk uitvoerden, bijvoorbeeld in de industrie, de voedingsmiddelenindustrie en in de bouw. Daarnaast nam het gevoel van veiligheid in de hybride werkwereld toe.

Effectiever werken

Die voordelen zullen nog zwaarder gaan wegen, wanneer de nadelen kunnen worden ondervangen. Zodra hybride werken meer levendig wordt of minder statisch, is het minder van belang allemaal op dezelfde locatie te zijn, ook bij relatief complexe werkzaamheden, denk aan een chirurgische ingreep op afstand.

Zo zijn er meer overleggen denkbaar die met avatars een nieuwe dimensie krijgen. Chipmachinemaker ASML gaf begin dit jaar in een interview aan Trouw al aan vaker op afstand onderhoud aan de chipmachines uit te gaan voeren, waarbij medewerkers vanuit het kantoor in Veldhoven op afstand assistentie geven aan bijvoorbeeld klanten in Zuid-Korea, dankzij camera’s op locaties. Hiermee kostte het onderhoud nog maar vier tot acht uur, vertelde topman Peter Wennink aan Trouw: een fractie van de tijd die het normaliter kostte om naar Zuid-Korea te vliegen en het onderhoud op locatie uit te voeren.

Hoewel dit voorbeeld niet over metaverse ging, is het voorstelbaar dat dergelijke stappen vaker en gemakkelijker plaatsvinden wanneer de nieuwe digitale werkelijkheid haar door Mark Zuckerberg opgespelde faam gaat waarmaken. Daarmee komt hybride werken niet alleen vaker voor, maar zou het bovendien voor een breder palet aan werkzaamheden mogelijk worden. Dat is niet alleen goed voor het welzijn, maar ook voor het klimaat.

Over de auteurs: Sonny Duijn is Sectoreconoom thema’s en Franka Rolvink Couzy is Hoofd sector research bij ABN AMRO.

Op de hoogte blijven van het laatste nieuws binnen je vakgebied? Volg Emerce dan ook op social: LinkedIn, Twitter en Facebook.