Prototyping als heilige graal bij het ontwerpen van digitale producten

Je werkt aan een nieuw digitaal product, een dienst of feature. Je hebt je strategische richting en concept bedacht en werkt een prototype uit dat – na wat optimalisaties – direct leidt tot het eindresultaat. Klinkt bekend, toch? 

Prototyping op deze manier benaderen, is een gemiste kans. Een gemiste kans om een digitaal product te ontwerpen dat een echt probleem oplost voor klanten. Prototypes helpen ontdekken waar mensen behoefte aan hebben, waar ze over dromen, wat hun doelen zijn en wat ze frustreert. Het is een tool om kansen te ontdekken, nieuwe ideeën te toetsen en uiteindelijk de juiste oplossing te vinden. Als prototypes juist veel waarde hebben wanneer de oplossing nog niet vast staat, waarom beginnen zoveel design teams dan pas met prototypen wanneer ze al hebben besloten wat de oplossing wordt? 

Een prototype is meer dan je denkt

Voor veel teams is een prototype niet meer dan de eerste uitwerking van het eindproduct waar ze aan werken. Deze benadering is beperkt. Een prototype is zoveel meer. Het is al het tastbare dat helpt om feedback op te halen over onderdelen van de oplossing waar je aan werkt. Het is een tool die je helpt om te leren. Het hoeft dus geen gelikte serie klikbare schermen in Invision te zijn. Het hoeft ook niet per se een representatie van het eindproduct te zijn. Het kan net zo goed een storyboard, video of zelfs een website van de concurrent zijn. 

Prototyping maakt je product beter

Als je pas begint met prototypen nadat je de strategische richting en het concept al in beton hebt gegoten, mis je kansen om de waarde van verschillende ideeën vroeg te toetsen. Je mist kansen om je te laten inspireren door je klanten. Eerder prototypen en testen had je ervan kunnen behoeden om geld en tijd in die ene feature te steken die uiteindelijk toch niet zo goed aansloeg nadat het gebouwd was… We gaan het wat concreter maken voor je: 

• Prototyping voorkomt miscommunicatie Stel je voor: je werkt aan een nieuw concept met je team. Je hebt tal van meetings over de strategie. Eindeloze discussies over de belangrijkste features, interacties en essentiële flows. Na uren van overleg verlaat je de muffe vergaderruimte met het idee dat iedereen op dezelfde golflengte zit, maar het tegenovergestelde blijkt na een paar weken waar. Dit heeft een simpele oorzaak: de associaties die mensen maken worden sterk beïnvloed door hun eigen context en ervaringen. Anders gezegd: gesprekken voeren zonder de uitkomst concreet te maken, leidt altijd tot verschillende interpretaties van hetzelfde concept. Het maken van een visuele uitwerking van wat je besproken hebt (een prototype), helpt om dit te voorkomen. Het hoeft niet sexy te zijn. Het gaat om een gedeelde waarheid. De vergaderruimte verlaten met een abstracte maar tastbare uitwerking van de belangrijkste take aways zorgt ervoor dat iedereen dezelfde kant op gaat.
• Prototyping helpt je om beslissingen te maken Ellenlange gesprekken en discussies zorgen er vaak voor dat teams beslissingen uitstellen. Een meeting ingaan met als doel iets concreets te maken, helpt om deze gesprekken en discussies gefocust en effectief te houden. Je voorkomt dat ontwerpers naderhand naar een leeg artboard zitten staren en geen steek verder komen in een zee van onzekerheid. Door teveel opties open te laten, gaat er een boel tijd verloren. En dat is zonde. Vooral als je beseft dat je alleen de juiste design oplossing kunt vinden door te experimenteren. Dus je kunt maar beter ergens beginnen. Hak een knoop door, maak iets tastbaars en ontdek of het de juiste beslissing was.
• Prototyping creëert een cultuur van nieuwsgierigheid Prototypes zorgen ervoor dat je korte experimenten kunt doen en dat je snel kunt leren over de business context, je klanten en de haalbaarheid van ideeën. Door prototypes in een vroeg stadium in te zetten, verandert de mindset van het team. De krampachtige focus op het eindproduct verschuift naar een focus op leren, aannames valideren en het echte probleem boven water halen.
• Prototypes verrijken inzichten uit onderzoek Prototypes zijn handige tools in allerlei soorten onderzoek. Het is voordehandliggend om prototypes te ontwerpen voor concept- of usability tests. Maar ook in meer exploratieve vormen van onderzoek voegen prototypes waarde toe. Je kunt je diepte-interviews of focusgroepen bijvoorbeeld verrijken door te werken met producten van concurrenten, een verzameling features die je door respondenten laat prioriteren of schetsen van prille concepten waar je ze op laat reageren. Dit helpt je om gerichter te leren over de relatie tussen mogelijke richtingen en de behoeften van je doelgroep.

Wat voor soort prototype heb ik nodig?

Zodra je hebt besloten vaker te prototypen, komt een nieuwe uitdaging om de hoek kijken: het juiste soort prototype op het juiste moment. Dit begint met een helder doel en een duidelijk gedefinieerde doelgroep, vanuit daar bepaal je de vorm en de mate waarin het moet worden uitgewerkt. 

• Bepaal je doel Een prototype is een tool om te leren over de behoeften en verlangens van je doelgroep (desirability), stakeholders te overtuigen van de economische waarde (viability) of een inschatting te kunnen maken van de technische haalbaarheid (feasibility) van een project. Drie verschillende doelen, die allemaal verschillende eisen stellen aan je prototype. Bepaal daarom voordat je een prototype maakt, wat je ermee wilt bereiken. Een handig startpunt hiervoor zijn bijvoorbeeld de aannames die je hebt en de fase van het ontwikkelproces waarin je je bevindt.
• Definieer je publiek De gebruiker van het prototype is niet altijd de eindgebruiker van het product. Afhankelijk van de doelen die je stelt, kunnen gebruikers bijvoorbeeld ook stakeholders vanuit de business of techniek zijn. Dit heeft grote invloed op het prototype dat je maakt. De eindgebruiker heeft niet altijd het inzicht om het concept voor te stellen op basis van een flowchart, terwijl je technische stakeholder daar juist beter mee geholpen is. De technische stakeholder kan op haar beurt moeilijk inschatten welke database connecties nodig zijn op basis van een promo video. En die promo video? Die kan voor je eindgebruiker juist weer heel waardevol zijn.
• Minimale moeite, maximaal resultaat Zodra de doelen en doelgroep zijn gedefinieerd, ben je klaar om te beslissen wat je gaat maken. Maar vooral klaar om te beslissen wat je niet gaat maken. Het is aan jezelf om een uitwerking te bedenken die beantwoordt aan je doelen, maar zo min mogelijk moeite kost om te maken. Is het echt van belang de hele functionaliteit uit te werken, of heb je voldoende aan alleen een ingang ernaartoe? Is het nodig elke pagina pixel perfect uit te werken of zijn de drie belangrijkste pagina’s voldoende? Een prototype moet een podium zijn voor het ophalen van de juiste inzichten. Nothing less, maar vooral nothing more.
• Maak je favoriete design tool niet je default Laat je favoriete software los. Begin met een dikke stift en een vel papier en bepaal op basis van je plan welke software en uitwerking het meest geschikt zijn. Gebruik geen complexe design tools wanneer een simpele tool als Keynote bijvoorbeeld voldoende functionaliteit biedt. Zo voorkom je dat je verleidt wordt te werken aan onnodige details omdat je ontwerpprogramma die mogelijkheden nou eenmaal biedt. Of je voorkomt juist dat je je laat beperken door je eigen skills en software.
• Durf je eigen product en assets los te laten Het beste prototype is niet altijd hetgeen dat het meest overeenkomt met de status en mogelijkheden van je eindproduct. Zeker wanneer het gaat om nieuwe features, een nieuw concept of een visueel herontwerp, win je een hoop tijd door het niet meteen in het echte product (met high fidelity assets) te integreren voordat de waarde ervan bewezen is. Het kan bijvoorbeeld ook één scherm zijn van je eigen product in combinatie met interacties van concurrerende websites. Niet direct richting je eindproduct werken biedt een groot bijkomend voordeel: het maakt het makkelijker om je ‘darlings’ te laten gaan wanneer je de verkeerde kant op gaat. 

De valkuil van perfectie

Je hebt je doelen bepaald, je weet aan wie je het prototype voor wilt leggen en de vorm staat vast. Je ziet de finishlijn en het enige dat je nog moet doen is gas geven. Maar op weg naar de eindstreep kom je nog één grote valkuil tegen: de drang naar perfectie. Wij zijn zelf ontwerpers, dus we weten hoe verleidelijk het is om een gelikte visuele uitwerking te maken. Maar door net wat verder te gaan in details die niet essentieel zijn voor je leerervaring, kan je het bereiken van je doelen dwarsbomen. Ter illustratie: 

• Als je wilt leren over flow en functionaliteit, is het onverstandig om je ontwerp visueel tot in de puntjes uit te werken. Een gelikt visueel ontwerp triggert reacties op details en leidt af van het grotere plaatje. 
• Een nieuwe visuele stijl overdragen door het in perfectie tot leven te laten komen in een realistische webpagina, leidt tot discussie over functionele aspecten. Het gaat dan niet meer over de look and feel, maar over content en features. 

Perfectie kost veel tijd en zorgt er in veel gevallen juist voor dat je niet de inzichten ophaalt die je nodig hebt om verder te kunnen. Die tijd kan je beter besteden aan een extra iteratie.  Samengevat: het slim toepassen van prototyping bespaart je tijd en geld. Het helpt je om betere digitale producten en diensten te ontwikkelen. Producten en diensten die de kostbare tijd van mensen waard zijn. Voel je vrij om contact op te nemen als je ideeën wilt delen, vragen wilt stellen of een duwtje in de goede richting nodig hebt om het maximale uit je prototypes te halen. 

Over de auteur: Pauline Wout is user centered design consultant bij Valsplat.