Data als betaalmiddel: de nieuwe privacy

Privacy is niet meer. Althans niet zoals we het ooit kennen. Privacy lijkt het betaalmiddel van de nieuwe tijd te zijn. En we krijgen er veel voor terug. Stelt journalist Peter Olsthoorn in zijn nieuwe boek ‘Privacy bestaat niet – Doe er je voordeel mee’.  Een visie weg van het eeuwige noodlottig slachtofferdenken en alles doodslaand privacyfundamentalisme.

Heeft Facebook iedere schroom om persoonsgegevens te delen weggenomen? Zoals de titel van je boek stelt: Privacy bestaat niet (meer). In ruil voor gratis diensten moeten we steeds meer van ons prijsgeven. Kwestie van wennen?
“Nee, we gaan een nieuw tijdperk met privacy in. Die discussie wil ik aangaan, in dit boek, maar meer nog in sessies met bedrijven, instellingen en overheden. We hebben debat nodig over de inhoud van dat boek, zeker marketeers. Ze worden er beter van, denk ik. Geredeneerd vanuit makers van mooie apps en webdiensten kun je de vraag ook positief formuleren: consumenten krijgen steeds meer en betere diensten zonder geld op te hoesten. Betaling met data volstaat. Dat is daarmee in feite direct het thema van ‘Privacy bestaat niet’ met bewust als ondertitel ‘Doe er je voordeel mee’.
“Op sociale media zoals Facebook wordt privacy prijsgegeven, omdat deelnemers hun imago belangrijker vinden. Daarmee handelen gewone consumenten op internet in feite net als BN’ers op televisie. ‘Doe er je voordeel mee’ betekent een positieve benadering, wat denk ik echt vernieuwend is. Boeken en artikelen over privacy zijn tot nu toe vrijwel altijd negatief. Als Pavlov-reactie wordt er het woord ‘schending’ aan toegevoegd. Ik wilde het onderwerp eens anders behandelen. Er is ook geen reden voor consumenten om passief en zielig te doen. Het hoeft juist geen ‘kwestie van wennen’ te worden, zoals het nu is. We gaan de komende tien jaar naar een andere omgang met privacy. Consumenten zullen bewuster data als ‘betaalmiddel’ gaan gebruiken. Nu gebeurt dat impliciet en goeddeels onbewust. De veranderingen die ik verwacht zijn mede een gevolg van de opkomst van Big Data, waarbij een deel van de uitwisseling niet anoniem zal zijn en iedereen moet nadenken wat je voordeel is van participatie. En ook de opkomst van de community-economie met ruilhandel vereist een andere omgang met privacy. Het boek gaat in op een fenomeen als logeerruimte verhuren op Airbnb. Je krijgt er geld voor in ruil voor opgave van privacy.”

Is de sleutel goede voorlichting en tools waarmee we onze persoonsgegevens kunnen afschermen? Moeten we met andere woorden niet veel meer zelf aan het stuur zitten?
“Als je met ‘we’ iedereen bedoelt, ook ondernemers, marketeers en ambtenaren, dan absoluut. Vandaar dat bij dit boek een scan is gemaakt met Ehio Media. Wat is privacy je waard? En waar ligt jouw privacypijngrens? Vanuit ondernemers geredeneerd: ga die confrontatie met privacy aan. Ga er voordelen uithalen door klanten optimale voorlichting en vertrouwen te bieden. In het boek staan voorbeelden voor veel betere privacyverklaringen voor Google en Sanoma, als onderdeel van talloze feiten, voorbeelden en vragen naar vóór- en nadelen van privacy opgeven of juist behouden. Verklaringen zijn nu beroerd, uitzonderingen daargelaten zoals van UPC. Maar vervolgens durft geen enkel bedrijf klanten te vertellen waarom ze data verzamelen en verrijken, en data te laten weghalen. Om maar niet te spreken van onze ministers en overheden die er helemaal een potje van maken. Dat is niet nodig en schaadt henzelf ook. Die houding levert zelfs al een rechtszaak op tegen (minister) Plasterk.
Het wantrouwen van consumenten en burgers groeit, zeker nu met de NSA. Wat burgers echter niet willen zien, is dat ze ‘gratis’ diensten kopen en passant ‘onze’ geheime diensten voeden. Oftewel één grote win-winsituatie, uitgaande van ‘Privacy bestaat niet – doe er je voordeel mee’. Paradoxen en cynisme horen ook bij dit onderwerp.”

Wat moet de online marketeer weten over privacy?
“Ik ben niet zo van het moeten en zullen. Marketeers zijn slim en reageren snel op omstandigheden. Die wijzen volgens mij nu op een andere omgang met privacy en data. Als data waardevol zijn, dan geldt dat ook voor de persoon die data verschaft. De tijd van gratis en stiekem data verzamelen, verrijken en grenzeloos gebruiken zal de komende jaren voorbij gaan. Marketeers kunnen aan de ene kant veel meer vertrouwen creëren bij klanten en anderzijds creatiever worden om op innovatieve manieren met data om te gaan. Online marketing met data wordt minder plat en dus leuker de komende jaren. Een marketeer zal hopelijk een breed en diep beeld opbouwen van wat privacy is en hoe je er zodanig mee om kunt gaan dat het gunstig is voor zowel je organisatie als de klanten.”