Nederland: Wereldkampioen Innovatie?

Nederland is het beste land ter wereld, op Zwitserland na, kopte het FD. Auteur Matthijs Bouman komt tot de bewering dat als het om concurrentie en innovatie gaat, er slechts drie landen beter zijn dan Nederland. En tel je de factor geluk mee, dan kijken we alleen tegen de Zwitsers op. 

Grote aanjager is het gunstige Nederlandse innovatieklimaat, dat de afgelopen jaren flink aan aantrekkelijkheid gewonnen heeft. Zo staan we in de Startup Nation Scoreboard op nummer een in Europa, is Amsterdam de innovatiehoofdstad van Europa en hoogste nieuwkomer in de top 20 van de Global Startup Ecosystem Ranking. Daarnaast is Nederland in het Global Competitiveness Report van de tiende naar de vijfde plek gestegen en worden we in de Global Innovation Index beloond met een vierde plaats. Dat was in 2011 nog een nummer tien-positie.

En zo zijn er talloze lijstjes waaruit blijkt dat ‘we’ vergeleken met een aantal jaar geleden weer helemaal meetellen.

Het zijn duidelijke signalen dat een klein land groot is. Het is te danken aan de uiterst stevige basis op het gebied van innovatie van waaruit Nederland de duizenden start-ups van eigen bodem faciliteert, koestert en aanjaagt. Daarbij passen ook initiatieven als de voetballende robots van Tech United van de TU Eindhoven (foto), die in 2014 het WK Robotvoetbal wonnen. Na een voorbereidend toernooi in Portugal, met veelbelovende resultaten, doen ze weer mee aan de Robocup 2016, in Leipzig. Hup mannen!

Waar blijven de KLM’s, Unilevers en Heinekens?

Voordat we de vlag uitsteken is een pas op de plaats gerechtvaardigd. Opmerkelijk genoeg lijkt de sprong van start-up naar scale-up achter te blijven bij andere landen. Toch heeft Nederland in het verleden meermaals bewezen op dat vlak uitermate succesvol te kunnen zijn – denk aan KLM, Unilever, Heineken, Shell, Akzo Nobel. Het zijn toonaangevende namen van bedrijven die in de vorige eeuw de ontwikkeling van start-up naar scale-up moeiteloos leken door te maken en die nog steeds meedraaien in de wereldtop. Hun succes levert ze een uitstekende positie op in de wereldeconomie en geeft ze toegang hebben tot consumenten, middelen en merkbekendheid in vrijwel alle landen.

In de afgelopen tien à twintig jaar kwamen dat soort bedrijven nauwelijks op in Nederland, behalve dan Booking.com, TomTom en Adyen. Het zijn mooie voorbeelden van sterk gegroeide Nederlandse start-ups die een krachtige schaalvergroting hebben doorgemaakt. Maar de volgende golf van snelle groeiers komt niet zo snel als we zouden wensen. Catawiki is het snelst groeiende bedrijf van Europa, Elastic, Mendix en Takeaway.com komen eraan. Wetransfer en Shapeways halen flinke investeringen op. Maar wereld dominantie? Nog niet…

De randvoorwaarden zijn er

In Nederland is veel goed geregeld: in Europa hebben we de laagste zakelijke kosten voor start-ups. Daarnaast is het kennis- en opleidingsniveau hoog: in deze top 200 van beste Europese universiteiten blijkt dat Nederlandse universiteiten gemiddeld het hoogste scoren van heel Europa. In dit artikel van eMarketer over het aantal gebruikers van sociale media komt Nederland als beste uit de bus: met een ‘user penetration’ van 72,3 procent blijven we de Noren met bijna drie procentpunt voor. En in de Digital Density Index staan we op de eerste plaats. In dit wereldwijde onderzoek is geanalyseerd welke fundamenten een Digital Economy nodig heeft voor een versnelde groei – en Nederland is dus koploper en voorbeeld voor andere landen in dit rapport.

De Digital Density Index meet de digitale economische productiviteit van landen, met meer dan vijftig indicatoren op vier terreinen. Hoe hoger de score, des te meer het land zich digitale technologieën eigen heeft gemaakt en de vaardigheden, manieren van werken en regelgevende kaders in huis heeft om het economisch potentieel te realiseren.

Verbinden, versnellen, opschalen

De vraag die zich opdringt: hoe kunnen we in Nederland vanuit het solide innovatieklimaat start-ups helpen om de sprong te maken naar scale-up? Ten eerste moeten Nederlandse start-ups eenvoudiger grote investeerders of partners vinden, met het gemak waarop dat in bijvoorbeeld Silicon Valley gaat. We hebben behoefte aan meer angel investors en durfkapitalisten die gericht een start-up zoeken die ze verder willen helpen.

Iets dergelijks geldt voor grote bedrijven. Zij moeten sneller en soepeler in contact kunnen komen met een start-up met wie ze willen partneren. Start-ups nemen vaak genoegen met de Nederlandse of soms Europese markt terwijl er alle kans is om net zo groot te denken als start-ups in de VS. Tot slot is er een rol weggelegd voor de overheid. Regelgeving en trage besluitvorming is fnuikend voor nieuwe concepten die een snelle ontwikkeling willen doormaken. Met initiatieven als Startup Delta, Startup Amsterdam en een wereldwijd Innovatie Attaché Netwerk – om er maar eens een paar te noemen – ondersteunt de overheid de vernieuwing.

En nu dat kampioenschap binnenhalen!

De randvoorwaarden zijn er. Nederland heeft al vaak bewezen wereldmarktleider te kunnen zijn. De overheid werkt hard aan een gunstig klimaat om doorbraken te kunnen realiseren.

Nu moeten we de versnelling inzetten om de Zwitsers van die eerste plaats te verdrijven – en met recht Wereldkampioen Innovatie te worden. Ons ecosysteem van start-ups en scale-ups is veel krachtiger dan dat van de Zwitsers. Als we daar een versnelling realiseren, schieten we er voorbij als Max Verstappen langs Daniil Kvyat.

Drie manieren waarin wij geloven om de innovatie te versnellen:

1. We moeten de brug slaan tussen start-ups en bedrijven om de juiste partnerships te realiseren. De innovatiekracht vanuit de creatieve start-ups gecombineerd met de executiekracht en de wereldwijde markttoegang van corporates creëert extra waarde voor beide partijen. De overheid heeft hier een ondersteunende, faciliterende rol in.
2. Nederland is een perfecte testmarkt voor innovaties – die bij bewezen succes wereldwijd kunnen worden uitgerold. Juist complexe innovaties waar diverse partijen bij betrokken zijn, kunnen hier sneller dan in andere landen worden gerealiseerd. Wij stellen voor om op een aantal van de key innovatiethema’s van Nederland met coalities van bedrijfsleven, overheid en start-ups te werken aan doorbraken die nu al mogelijk zijn maar nog niet worden gerealiseerd omdat geen enkele partij dit alleen kan forceren.
3. Nederlandse start-ups: think bigger! Ga ook zelfstandig op zoek naar manieren om een grote doorbraak te realiseren. Neem geen genoegen met het ‘succes’ om overgenomen te worden, word zelf de grote vis.

Als we met elkaar deze impact kunnen realiseren, dan kunnen we volgend jaar met elkaar het glas heffen om ons kampioenschap te vieren. Ben jij de volgende start-up die de ontwikkeling naar scale-up inzet en innoverend Nederland nog beter op de kaart zet? Schrijf je in voor de Accenture Innovation Awards 2016. In deze tiende editie staat ‘doorbraken realiseren op basis van ecosystemen rond maatschappelijke thema’s’ centraal. Welke thema’s dat zijn, lees je op de AIA-website. Door start-ups, corporates, onderzoeksinstellingen, universiteiten, financiers en de overheid met elkaar in contact te brengen, slaan we de brug tussen innovatie en executie, oftewel van start-up naar scale-up.

*) Dit is een artikel in de serie van de Accenture Innovation Awards dat ik schreef in samenwerking met mijn collega Korik Alons.