Innoveer jezelf in vier stappen de crisis uit

In onzekere tijden innoveren is niet eenvoudig. Door innovatie effectief te structureren, is het gelukkig mogelijk met minder middelen in korte tijd toch meer waarde te creëren. 

We leven in tijden waarin we niet altijd weten welke uitdagingen in het verschiet liggen en welke acties we moeten ondernemen. Wat we wél weten is dat organisaties onder veranderende omstandigheden unieke kansen krijgen om zichzelf opnieuw uit te vinden en nieuwe groeigebieden te ontdekken. Tijden zoals deze zijn een katalysator voor innovatie door veranderend klantgedrag, ontwrichting van bestaande instituties en verdere versnelling van digitalisering. Maar de manier waarop op dit moment wordt geïnnoveerd, blijkt onvoldoende effectief. Innovatie moet sneller waarde genereren: het rendement op innovatie binnen organisaties moet omhoog. Om dit te kunnen doen is een innovatiemachine nodig die de succesratio verhoogt en kosten verlaagt.

In de afgelopen tien jaar is innovatie omarmd door organisaties. Organisaties realiseren zich dat groei nodig is om de concurrentiepositie te behouden. Om deze groei mogelijk te maken worden allerlei methoden uitgerold om innovatie te stimuleren. Agile, lean startup en design thinking zijn inmiddels alledaagse begrippen geworden die we overal in organisaties tegenkomen.

Desondanks is innovatie in organisaties nog relatief onvolwassen. Uit onderzoek blijkt dat slechts 24 procent van de ondervraagde leidinggevenden denkt dat hun organisatie een goed beeld heeft van de vaardigheden en activiteiten die nodig zijn om te kunnen innoveren. De budgetten, middelen en methoden zijn er, maar toch worstelen organisaties om innovaties uit de projectfase te halen en door te voeren in de ‘normale’ bedrijfsvoering. Bovendien kost het vaak grote moeite om het rendement van innovatie meetbaar te maken en innovaties aantoonbaar te laten bijdragen aan strategische bedrijfsdoelstellingen.

Effectiever innoveren in vier stappen

Om te voorkomen dat innovatie blijft hangen in het in isolatie genereren en testen van ideeën, moet de organisatie veranderen in een goed geoliede innovatiemachine. Dit begint met een heldere innovatiestrategie die de richting bepaalt van de portfolio aan activiteiten. Het totale systeem om van idee tot waarde te komen, komt in onze ervaring neer op het inrichten van de juiste fundamenten voor innovatie in vier kerngebieden: Strategie, Systeem, Structuur en Cultuur. 

1. Strategie: zorg dat innovatie bijdraagt aan je bedrijfsstrategie

De eerste stap om effectiever te innoveren is ervoor zorgen dat innovatie in één lijn ligt met de missie van je organisatie en de bedrijfsstrategie. Een helder doel is essentieel voor succes. Het is de stip op de horizon: het vertelt wat je in de toekomst wilt bereiken, maar bepaalt ook wat je vandaag moet doen om daar te komen. Deze positionering biedt helderheid aan de eigen organisatie, maar ook richting je klanten. 

Innovatie wordt helaas nog vaak gezien als een activiteit die zich los van de huidige bedrijfsstrategie ontwikkelt. Uiteindelijk moet innovatie bijdragen aan de bedrijfsdoelstellingen. Alleen als innovatie duidelijke strategische voordelen biedt, worden er voldoende middelen voor vrijgemaakt om het met succes in de organisatie te integreren.

Door innovatie te concentreren op de gebieden die je missie en bedrijfsstrategie ondersteunen, ontstaan ideeën die bijdragen aan strategische groei en geef je jezelf meteen een meetlat die je gebruikt voor besluitvorming.

Een goed voorbeeld is biotech-concern DSM, dat uitblinkt in het afstemmen van innovatie en strategie: ze maakten niet alleen een succesvolle overstap van chemie naar biotechnologie, maar hebben bovendien in tien jaar tijd hun innovatiesnelheid verdrievoudigd. Dit deden ze door flexibel in te spelen op verandering en door zorgvuldig te kiezen voor specifieke groeigebieden die ze zelf ‘emerging business areas’ (EBA’s) noemen. Deze EBA’s bepalen vervolgens op de lange termijn de keuze voor innovatieprojecten, partnerships en acquisities. Het innovatiecenter van DSM ontwikkelt deze EBA’s met de juiste experts, terwijl een innovatieraad van C-level executives de portfolio aanstuurt en afstemming met de strategische doelstellingen bewaakt.

2. Systeem: innoveer op je sterke punten

Organisaties die gericht innoveren binnen de gebieden waar ze in uitblinken, hebben meer kans op succes. Stel jezelf dus de volgende drie vragen:

• Waar ligt onze passie?
• Waar zijn we goed in?
• Wat houdt onze economische motor draaiende?

De antwoorden op deze drie vragen geven richting aan je innovatie-inspanningen, die daardoor in potentie grote impact kunnen hebben. Gebruik deze vragen als basis voor lange-termijnplannen (denk 10 of zelfs 25 jaar vooruit). Dit stelt je in staat op hoog niveau na te denken over je ambities op het gebied van innovatie. Wanneer zowel je lange-termijnplannen als je ambities helder zijn, kan het innovatiesysteem hierop worden ingericht en de juiste ondersteuning worden opgezet voor exploratie van ideeën, ontwikkeling van prototypes en exploitatie van gevalideerde producten en diensten.

Het dit jaar in Nederland gelande Amazon is een goed voorbeeld van een organisatie die zich op de lange termijn richt. De CEO, Jeff Bezos, heeft zich ten doel gesteld om van alle klanten Amazon Prime-leden te maken (hun meest winstgevende klantsegment). Dit is een ambitieus maar concreet doel waarmee Amazon zijn innovatieportfolio een glasheldere plaats geeft in het bestaande systeem.

3. Structuur: vergroot het rendement van innovatie

Wees bereid afscheid te nemen van kansloze innovatieprojecten en snel van richting te veranderen als een innovatieproject niet aanslaat. Zorg dat je het succes van je innovatieportfolio voortdurend monitort, zodat je snel aanvullende middelen beschikbaar kunt stellen voor innovaties met veel potentie en je projecten stop kunt zetten als ze geen resultaat laten zien. Het kan lastig zijn de juiste criteria voor succes vast te stellen, maar het staat vast dat organisaties die op alle niveaus de prestaties van hun innovatietrajecten meetbaar maken, zich veel onnodige kosten besparen.

Het succes van innovatie binnen je organisatie bewaak je op drie niveaus. Ten eerste beoordeel je op strategisch niveau of innovatie bijdraagt aan het behalen van je doelen. Vervolgens kijk je op portfolioniveau naar bijvoorbeeld het aantal initiatieven per groeigebied of de fase in het innovatieproces, in verhouding tot de beschikbare middelen. Ten slotte definieer je meetpunten op projectniveau, zoals tijd en kosten om hypothesen te valideren, de grootte van het probleem, tractie en andere meetpunten op basis van het innovatieproces. Dit stelt volwassen innoverende organisaties in staat projecten te vergelijken in verschillende fasen van het innovatieproces en op basis van data besluiten te nemen in plaats van onderbuikgevoel.

4. Cultuur: maak ruimte voor innovatie

Innoveren is niet eenvoudig. Je kunt innovatie alleen integreren in je organisatie wanneer je medewerkers een gemeenschappelijk doel en een gemeenschappelijke manier van werken hebben, waarin ze zich vrij voelen om te experimenteren.

Sterk leiderschap en training zijn cruciaal om innovatie te stimuleren, en om de vaardigheden in huis te halen die je nodig hebt om het innovatietempo te verhogen. Je hebt creativiteit nodig om iets nieuws op te bouwen; vindingrijkheid om kansen om te zetten in toegevoegde waarde; geduld om de waarde van je ideeën te bevestigen, en ervaring met veranderopgaves zodat je innovaties kunt beleggen en op kunt schalen. 

Een goed voorbeeld is ING. Zij hebben een innovatie-afdeling met als doel de ‘disruptor’ van de bancaire sector te worden, voordat een andere partij hen voor is. De innovatie-afdeling heeft jaarlijks een budget gereserveerd om ideeën te genereren, te accelereren en tijdig te schalen. Om te zorgen dat deze budgetten zich daadwerkelijk terugbetalen, en om obstakels voor innovaties weg te nemen, wordt de innovatieportfolio gestuurd door een innovatieraad van C-level executives. Zij loodsen innovaties door de complexe organisatie en zorgen dat hun innovatiemethode door de hele organisatie wordt verspreid.

Door innovatie in te richten op basis van Strategie, Systeem, Structuur en Cultuur, leg je het fundament om in de toekomst voortdurend en snel te innoveren. Dit stelt organisaties in staat nieuwe groeikansen adequaat op te pakken in onzekere tijden en te vertalen naar oplossingen die snel waarde creëren.

Over de auteurs: Hugo Raaijmakers is global head of platform innovation en Patrick Das is innovatie- en groei-expert bij PA Consulting.