Feature: Cloudgaming verdringt aloude spelcomputer

De gameblockbuster dit najaar was zonder twijfel Grand Theft Auto 5. Drie dagen na lancering heeft dit spel – het duurste ooit met een budget van 250 miljoen dollar – al ruim één miljard dollar (740 miljoen euro) opgebracht, een absoluut record. GTA 5 stoot daarmee Call of Duty: Black Ops II van de troon. Die deed er namelijk vijftien dagen over om dezelfde mijlpaal te bereiken.

Maar nog veel opmerkelijker was dat het spel een recordaantal fans naar de entertainmentwinkels bij de nachtverkoop trok. Bij Game Mania kwamen dertigduizend fans over de vloer, maar ook bij Media Markt, Saturn en Bart Smit was het dringen geblazen. En dat allemaal voor een ouderwets spel in een doosje voor de Xbox en PlayStation. Daarmee kan alvast één conclusie worden getrokken: de markt voor consolegames is springlevend. De grote vraag is alleen: voor hoelang nog?

Spielberg
Het wordt voor veel hardcore gamers een lastige keuze dit najaar: een Xbox One of een PlayStation? Microsoft en Sony lanceren later deze maand ongeveer gelijktijdig hun nieuwste consoles, zij het niet in Nederland. De Xbox One van Microsoft komt hier pas op zijn vroegst in april 2014 beschikbaar.

Sony heeft hoge verwachtingen van zijn nieuwe PlayStation. Voor het eind van het fiscale jaar, dat op 31 maart eindigt, wil het bedrijf er vijf miljoen van hebben verkocht. Daarmee zou het record van PlayStation 3 worden verbroken, met in de eerste zeven maanden 4,28 miljoen stuks. De Japanners maken overigens wel structureel verlies op het apparaat, dat men hoopt te compenseren met de verkoop van abonnementen op de eigen dienst PlayStation Plus. Volgens gamingsite Eurogamer legt Sony al gauw zestig dollar toe op de 399 dollar die het voor de PS4 vraagt.

Die verliezen zijn overigens niet uitzonderlijk. Ook Nintendo komt met zijn Wii U niet rond, maar zodra de consument er een game van Nintendo zelf bij koopt, dan wordt een kleine winst geboekt. Voor Microsoft is de Xbox One allang geen spelcomputer meer. Het bedrijf gaat er tv-abonnementen op verkopen. Zo heeft het al contracten gesloten met de National Football League, voor samenvattingen van wedstrijden. En is er de liveshow Halo, onder regie van Steven Spielberg.

Tot nu toe domineerden Microsoft, Sony – en in mindere mate Nintendo – de markt voor spelconsoles. Nieuwkomers kregen nauwelijks een kans. Niet verwonderlijk: ontwikkelaars willen hooguit voor een paar platforms ontwikkelen, zoals dat eigenlijk ook geldt voor tablets, smartphones en pc’s.

Streaming
Tegen dat probleem liepen onlangs ook de ontwikkelaars van de Ouya aan, een ambitieus Kickstarter-project rond een Android-spelmachine. Het behoort net als de Mojo en GameStick tot de nieuwe generatie van microconsoles die een kwart goedkoper zijn dan de zware machines van de marktleiders. De makers mikken dan ook op de onderkant van de markt: de Ouya kost nog geen 99 dollar en was in juni meteen uitverkocht.

Alleen blijkt het nog knap lastig om gameontwikkelaars voor het platform te interesseren. Dus zette Ouya het Free the Games-fonds op, waarbij het ontwikkelaars onder bepaalde voorwaarden geld geeft voor de financiering van hun games. Hieraan was wel een tijdelijke exclusiviteit voor het Ouya-platform verbonden. En de ontwikkelaar moest aanvankelijk zelf minimaal vijftigduizend dollar inbrengen. Na een storm van kritiek zijn deze voorwaarden aangepast.

Gameproducent en distributeur Valve pakt het wellicht handiger aan; die presenteerde in september weer een ander concept: de Steam Box, een pc annex spelmachine onder een eigen Linux-variant waarop goedkopere pc-games kunnen draaien. Maar wel met allerlei snufjes die je ook in duurdere machines vindt. Valve laat de bouw van die dozen aan derden over, want de kastjes zijn maar bijzaak. De spellen worden louter via de eigen digitale Steam-gamewinkel verkocht, maar er zal spoedig ook andersoortig entertainment worden aangeboden. Niet als download, maar als streaming media.

Het streamen van games, vergelijkbaar met het streamen van muziek en films, lijkt heel erg groot te worden. Zogenoemde cloudgamingdiensten bestaan overigens al langer. De bekendste is OnLive Game Service. Daar draaien de games op krachtige servers en hoeven spelers geen al te krachtige pc’s te hebben. Cloudgames bieden onder meer grote mogelijkheden voor Massively Multiplayer Online (MMO)-spellen, een markt die in 2015 een omvang van 17,5 miljard dollar zal kunnen bereiken.

Vita TV
Cloudgaming biedt tal van voordelen. Gebruikers kunnen bijvoorbeeld makkelijk demo’s uitproberen, zonder er hun harde schijf mee vol te stoppen. En piraterij kan beter worden bestreden als er geen fysieke versies van de games meer zijn. Toegegeven: de markt staat op dit moment nog grotendeels in de kinderschoenen. OnLive moest afslanken en Fish Games, maker van casual games, besloot zijn cloud te sluiten na oplopende verliezen.

Toch is cloudgaming straks niet meer weg te denken. Al was het maar omdat het een level playing field schept voor allerlei nieuwkomers. Zogenoemde content delivery networks (CDN’s) kunnen games straks naar allerlei apparaten streamen, waarbij het niet meer uitmaakt wat er bij de consument in huis staat. Wat een aantal jaren geleden nog ondenkbaar was, wordt nu realiteit: cloudgames op je televisie. TP Vision is dit najaar dan ook begonnen met het grootschalig aanbieden ervan op zijn nieuwste Philips-televisies. Het zal niet lang duren voordat andere fabrikanten dat ook op hun smart-tv’s gaan doen. Van Samsung tot LG: Microsoft en Sony krijgen er de komende jaren heel wat concurrenten bij.

Dat weten ze overigens maar al te goed. Sony gaat volgend jaar zelf cloudgames aanbieden, via het netwerk van Gaikai dat het in 2012 voor 380 miljoen dollar heeft overgenomen. Die games kunnen in elk geval op de PlayStation 4 worden afgespeeld. Maar een even belangrijk nieuw platform wordt de kortgeleden gelanceerde PlayStation Vita TV. Dat is een soort Apple TV, maar dan voor cloudgames. Vooralsnog is het apparaat (slechts tweehonderd dollar) alleen te koop in Japan, maar Sony overweegt het nu ook elders te introduceren.

Mobile
Natuurlijk blijven er verschillen bestaan. De Xbox One en PlayStation 4 hebben allebei superkrachtige achtkern-processoren aan boord, evenals ingebouwde camera’s, waaraan goedkopere oplossingen niet kunnen tippen. Maar al die nieuwigheden kunnen de consolemarkt niet echt meer redden. ABI Research denkt dat er in 2018 zo’n 133 miljoen spelcomputers worden verkocht, vijf procent minder dan nu. Juist om die reden worden ze in toenemende mate universele entertainmenthubs. Met muziek en televisie. Waarmee een breder publiek moet worden aangesproken.

Of dat nog gaat lukken, is de vraag. Want de aandacht van de consument verschuift langzaam naar mobiel: 47 procent van alle appdownloads voor smartphones en tablets betreft games. Ontwikkelaars als Rovio (Angry Birds) en King (Candy Crush) verdienen miljoenen dankzij Apple. Weliswaar met relatief simpele games, maar ook daarin lijkt verandering te komen. De nieuwste A7 64 bit-chip voor iPhone 5S maakt de smartphone van Apple plotsklaps relevant voor grafisch uitdagende games. Ook al omdat Apple nu dan eindelijk de reeds voor Android gebruikte OpenGL ES 3.0-standaard heeft omarmd, die games een grafische boost geeft.

Diverse games die eerder voor traditionele gameplatforms werden ontwikkeld, zoals Bastion, XCom en The Walking Dead, zijn inmiddels beschikbaar op Apple-tablets en -smartphones. Grote gamefabrikanten als Eidos, Electronic Arts en Ubisoft ontwikkelen volop voor het Apple-platform. Zelfs klassiekers als Pacman, Doom en zelfs vergeten Atari-spellen blijken populair op iOS. De demo van Infinity Blade van Epic Games, tijdens een van de persconferenties van Apple, maakte nog eens duidelijk dat iOS niet meer onder hoeft te doen voor geavanceerde spelcomputers. Er zijn ook al controllers (afstandsbedieningen) voor de iPhone verschenen, onder meer van Logitech, maar vermoedelijk zal de iPad zich nog beter kunnen ontwikkelen tot gameplatform.

Google
Toekomstige versies van Apple TV (met snellere 64-processors) zouden ook voor gaming worden opgetuigd. Het huidige Apple TV-platform is echter niet geschikt vanwege het ingebouwde geheugen van 8 GB, dat voor het grootste deel door de systeemsoftware wordt opgeëist. Een beetje game heeft al gauw 1 GB aan geheugen nodig. Zelfs 16 GB zou nog te mager zijn.

Apple is nooit erg serieus genomen als het om games gaat. Ook het MacOS X-platform is ondanks dappere pogingen nooit echt geliefd gebleken onder hardcore gamers. Het bedrijf heeft nooit interesse gehad om zelf een gameplatform te ontwikkelen. Toch zouden Apple en Google wel eens de belangrijkste concurrent van Sony en Microsoft kunnen worden. Cijfers geven die trend al ondubbelzinnig aan: Google Play Games doen het al beter dan die voor Nintendo 3DS of PS Vita, aldus cijfers van app-analist App Annie en onderzoeksbureau IDC. Google en Apple verkopen gezamenlijk maar liefst vier keer zoveel games als Sony en Nintendo op hun mobiele platforms. En dan zijn de inkomsten uit ingame-advertenties nog niet eens meegerekend.

Schroothoop
Naar verluidt onderzoekt Google al enige tijd de mogelijkheden voor een echte spelmachine, zij het dat daarover nog maar weinig details bekend zijn. Mogelijk is de Nexus Q, een entertainmentspeler die nooit de markt heeft bereikt, een eerste aanzet daartoe geweest. Volgens The Wall Street Journal vreest het bedrijf dat Apple zijn Apple TV zal ombouwen tot gameplatform. De zoekgigant zou daarom binnen afzienbare tijd een spelapparaat vergelijkbaar met de Ouya willen ontwikkelen.

Online retailer Amazon ontwikkelt op zijn beurt, met chipmaker Qualcomm, een settopbox die toegang moet bieden tot games en ander entertainment in de Amazon App Store. Het bedrijf zou al gesprekken hebben gevoerd met gameontwikkelaars in de VS. Niet dat die iets te horen krijgen over het geheimzinnige apparaat. Wel zouden ze al een ontwikkelpakket ontvangen hebben.

Maken deze nieuwkomers kans? De geschiedenis leert van wel. Legendarische spelcomputers als die van Atari, Magnavox, Commodore, Mattel en Sega belandden uiteindelijk stuk voor stuk op de schroothoop, omdat slimmere technieken het stokje overnamen.

HTML5
Cloudgaming is technisch uitdagend. Dat komt doordat – anders dan bij muziek en video – games niet kunnen worden gebufferd. Het spel moet immers meteen kunnen reageren op acties van de speler. In veel gevallen is daarom nog steeds zware software vereist, wat niet erg aantrekkelijk is. Ook plug-ins voor browsers zijn niet ideaal gebleken.

Het alternatief is HTML5. Aanvankelijk was die techniek niet geschikt om te concurreren met snellere spelcomputers, maar de standaard WebGL heeft daarin verandering gebracht. Zo zijn er geen krachtige computers meer vereist, ook niet van de kant van de verzender. Tevens wordt er maar weinig bandbreedte gebruikt. En de games kunnen gewoon in een browser draaien.

Het aanbod aan goede games op dit gebied is echter nog mager. En het omzetten van een bestaande game naar HTML5 is tijdrovend. De komst van webplatforms als Firefox OS, Tizen en Chrome OS maakt dit soort toepassingen een stuk eenvoudiger.

Gaming tv
De Xbox One van Microsoft heeft een speciale HDMI-poort, waarop allerlei apparaten kunnen worden aangesloten. Dat kan een kabelmodem zijn, een satellietontvanger en zelfs een PlayStation. Maar ook Apple TV of Googles Chromecast-dongel. Xbox maakt daar dan één signaal van, zodat gebruikers makkelijk kunnen schakelen.

Microsoft wil gaming en tv dan ook echt samenvoegen. Er zijn zelfs plannen voor honderden tv-shows die kenmerken van games en televisie gaan combineren; een van de series zal Quantum Break gaan heten. Ongeveer 42 procent van de Xbox Live-abonnees bekijkt maandelijks overigens al dertig uur aan video. En net als kabelaars kent Xbox Live premiumdiensten.

*Dit artikel verscheen eerder in het novembernummer van Emerce magazine.

Illustratie: Leonie Bos