Hoe gebruik je online conventies?

Wist je dat bij treinen de eerste klas aan de buitenkant kenbaar zijn gemaakt door een streep onder of boven het raam? Erg handig als je je positie wilt bepalen op het perron zodra een trein aankomt. Lang niet bij iedere treinreiziger bekend, dus doe er je voordeel mee als je een plekje aan het raam wil bemachtigen.

Zo zijn er talloze ongeschreven regels:een zoutvaatje heeft meer gaten dan een pepervaatje, een potje of kraan opendraaien doe je linksom, het waslabel in je kleren zit altijd links, en op het dashboard van je auto kun je aan het benzinepomp symbool herkennen of je tankdop aan de linkerkant of rechterkant zit. 

Welke online conventies zijn er?

Online bestaan er ook tal van dit soort conventies. Het zijn eigenschappen van een website die we vaak terugzien en de norm vormen. Zo vind je het menu bovenaan de site, onderin de footer, en in die footer vind je de contactgegevens en voorwaarden. Als je op een kopje klikt met een pijltje naar beneden dan schuift deze uit. Als je op het logo in de header klikt, kom je terug op de homepage. Een vierkant hokje in een formulier kan je aanvinken en een rondje is een keuzemogelijkheid. En in een winkelwagen worden de producten bewaard die je wilt afrekenen. 

Als je een website ontwerpt, is het goed om je bewust te zijn van deze conventies. Je kunt hier gebruik van maken zodat de site eenvoudig te gebruiken is en de aandacht van de gebruiker uitgaat naar de belangrijke content op de site. Houd er wel rekening mee dat niet iedereen op de hoogte is van alle conventies.

Wat maakt een conventie?

Iedere conventie heeft zijn oorsprong. Inmiddels is het gebruik van drie horizontale streepjes algemeen bekend als een (hamburger) menu. De oorsprong van dit icoon stamt al uit 1981 en maakte in 1985 voor korte tijd deel uit van de Windows 1.0 interface. Na lange tijd van afwezigheid maakte het icoon zijn rentree rond 2009 tijdens de opkomst van responsive en mobile first designs. 

Conventies zijn niet eeuwig houdbaar. Zo zal een huisje als icoon om terug naar home te navigeren voor sommigen nostalgische herinneringen oproepen. Hier hoef je anno 2020 niet meer mee aan te komen. En ook een envelopje of een @-teken voor een e-mail link is niet meer van deze tijd. Ben je jonger dan dertig jaar? Dan heb je misschien geen flauw idee waar ik het over heb, maar vroeger wisten de meeste mensen precies wat deze conventies inhielden. 

Afhankelijk van veel factoren

Het is lastig te bepalen wanneer iets een conventie is. Het staat nergens geschreven en is van vele factoren afhankelijk: cultuur en leeftijd, maar ook interesses en achtergrond. Vaak gelden er specifieke conventies alleen binnen bepaalde gemeenschappen. Zo is het icoon van een kompas bij Apple-gebruikers bekend als de webbrowser Safari, maar Windows-gebruikers zullen de associatie met een browser minder snel leggen. Afhankelijk van je leeftijd zul je voor het opslaan van een bestand de voorkeur hebben voor een icoon van een diskette, of wolkje in combinatie met een pijltje. Onthoud; niet heel de wereld leest van links naar rechts en de aubergine emoji heeft in bepaalde groepen niets met groente te maken.

Toepassen van conventies binnen je website

Wanneer je een website ontwerpt, bedenk dan welke conventies er voor je doelgroep bestaan en hoe je deze in je voordeel kunt gebruiken. Maar besef ook dat niet iedere ongeschreven regel algemeen bekend is. Als het bij de gebruiker niet bekend is dat dubbelklikken de standaard is voor het openen van een map, kan het veel frustraties oproepen als er geen andere manier is om de map te openen. De kans bestaat dat een taak niet uitgevoerd wordt omdat de werking onduidelijk is.

Wat wel of niet werkt voor je doelgroep is niet zo gemakkelijk te zeggen. Zo staan veel mensen nog op het treinperron bij de deur naar de eerste klas omdat ze niet bekend zijn met de streep onder of boven het raam. En hoor ik nog vaak tijdens het tanken: ‘Waar zit mijn tankdop?’.  Wat voor de een logisch en bekend is, heeft een ander geen weet van. Er vanuit gaan dat de kennis en vaardigheden die jij hebt ook voor anderen gelden, is niet realistisch en brengt risico’s met zich mee. Je kunt beter in gesprek gaan met je doelgroep of hun gedrag bestuderen. Zo kom je erachter wat voor ongeschreven regels voor hen gelden. De beste manier om dit te doen is het uitvoeren van een usability test. De uitkomst kun je vervolgens A/B-testen en valideren.