Alice: sociale robots voor het welzijn van ouderen

Denk je eens in: een wereld waarin ouderen zelfredzaam zijn, waar eenzaamheid geen rol meer speelt en waar zorg- instellingen en diensten naadloos op elkaar afgestemd zijn. Zorgrobot Alice is een eerste stap.

De wereldbevolking groeit exponentieel, en volgens onderzoek van Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) staat de Nederlandse ouderenzorg hierdoor voor veel uitdagingen. Zo zullen er in 2030 ruim twee miljoen ouderen in de leeftijd van 75-plus zijn. Dit zijn +720.000 meer ouderen dan dat we er nu tellen. Deze verhoging zal niet alleen zorgen voor een (toenemend) tekort aan zorgverleners, ook zal de vraag van de zorg gaan veranderen door een toename van diversiteit onder ouderen, zoals etniciteit, en door technologie. 

In 2015 werd zorgrobot Alice ontwikkeld door de Vrije Universiteit van Amsterdam, als antwoord op dit maatschappelijke probleem. Het moest de zelfredzaamheid van ouderen ondersteunen, hun levenskwaliteit verbeteren en eenzaamheid onder kwetsbare ouderen tegen gaan. Robot Alice was deels in staat om spontaan te reageren, deels via geprogrammeerde vragen en werd ook deels gestuurd door een team van developers achter de computer. 

‘Ik wil geen robotje in mijn huis’

De robot trok veel aandacht, mede dankzij de documentaire ‘Ik ben Alice’, waarin drie alleenstaande vrouwen van boven de tachtig in Nederland de robot kregen toegewezen als deel van een experiment. In dit onderzoek was het de bedoeling om bewijs te leveren of deze manier van zorg werkt en op welke manier de robot het beste kan worden ingezet. In eerste instantie gaf een van de vrouwen aan: „Ik wil geen robotje in mijn huis” maar even later had ze robot Alice toch geaccepteerd en zei ze: „Alice is mijn vriendin”,

In 2016 hebben Deloitte en de Vrije Universiteit van Amsterdam (VU Amsterdam) de handen ineengeslagen om samen te bouwen aan een 2.0 versie van Alice – een sociale robot die geheel autonoom is en spontaan reageert. Hierbij wordt nauw samen gewerkt met ouderen, verwanten, medisch professionals, -instellingen en andere partners verbonden om samen de functionaliteiten van Alice steeds verder op te bouwen en uit te bereiden. 

Nieuws voorlezen

De reis van Alice 2.0 begon met het inwinnen van advies bij ouderen en professionals in de zorgverlening, door middel van focus-groepen en co-creatie sessies. Op die manier konden de onderzoekers erachter komen over welke vorm, persoonlijkheid en functionaliteiten Alice moest beschikken om geaccepteerd te worden. Op dit moment is Alice in staat om een kort gesprek te voeren met ouderen, hun favoriete muziek af te spelen en het nieuws voor te lezen over een onderwerp naar keuze.

Een belangrijke functionaliteit van Alice is de sociale alarmklok, waarbij zorgverleners de time triggers zelf kunnen instellen voor hun zorg hebbende. Alice wordt constant getest door middel van Survival Pilots met ouderen, waar heel nauwkeurig wordt bijgehouden hoe de ouderen reageren op Alice. Op basis hiervan wordt bepaald welke functionaliteiten zullen worden uitgebreid voor een volgende test. 

Creëren van eigenwaarde

Alice is een slimme en op maat gemaakte oplossing voor ouderen. De robot kan de behoeften van ouderen op een effectieve manier identificeren. In de toekomst zal Alice met AI-gedreven en IoT-ondersteunende technologieën in staat zijn om te reageren op de individuele behoeften van gebruikers en zal fungeren als een facilitator in de communicatie tussen ouderen. Alice kan ouderen bijvoorbeeld stimuleren om koffie te gaan drinken met andere ouderen die in de buurt wonen.

Ook kunnen ouderen die het lastig vinden om een telefoon te gebruiken nu al vragen of Alice iemand wil bellen. De robot is niet bedoeld ter vervanging van de medische zorg voor ouderen, maar kan in de toekomst ingezet worden door bijvoorbeeld zorginstellingen om ondersteuning te bieden aan zorgverleners, en deze effectiever te maken. Daarnaast kan de sociale robot helpen bij het creëren van eigenwaarde van de ouderen en hen het gevoel geven erbij te horen. 

Afgelopen mei 2019 werd robot Alice gepresenteerd op het United Nations AI for Good Summit event in Genève, Zwitserland, Hier werd Alice neergezet als een zeer cruciale innovatie en als meer dan een sociale robot, namelijk; een open innovatie-ecosysteem. De ontwikkelaars van Alice hebben als doel om een bredere gemeenschap bij te laten dragen aan het succes van Alice, en dat het diepgaande gebruikersonderzoek doorlopende ontwerpiteraties, tools, en codes zullen worden gedeeld op basis van open-source.

Deloitte en de Vrije Universiteit van Amsterdam willen een ecosysteem creëren voor sociale robots, met als uitgangspunt op een verantwoorde manier om gaan met de ontwikkeling van AI en social robotics, en hierbij het algemeen welzijn en een beter leven voor zowel de huidige generatie als die van toekomstige generaties te bevorderen. Dit betekent dat alle kennis straks beschikbaar is voor instellingen, wetenschappers, entrepreneurs die ook met robotica bezig zijn.