Hoe helpt digitalisering de energietransitie te versnellen?

Traditionele energievoorziening staat op gespannen voet met een CO2 vriendelijke en schone toekomst. Energie is de motor van onze economie en zeer bepalend voor de kwaliteit van leven. Hoe maken we de transitie naar andere (betaalbare en betrouwbare) manieren van energievoorziening en -consumptie, en wat kan digitalisering daarbij betekenen?

Wytse Kaastra, Managing Director Utilities, is mijn collega bij het innovatiethema Clean & Affordable Energy. Binnen het thema wordt op kosteneffectieve, betrouwbare, schone en betaalbare wijze gezocht naar versnelling van de energietransitie.

Wytse, wat is volgens jou nodig om de energietransitie te doen slagen?

“Ik heb mijn hoop gevestigd op een combinatie van nieuwe technologie en innovatie van business modellen. De technologie is er, maar is vaak nog niet competitief met die van de traditionele energiebronnen. Op het moment dat zonnepanelen minder kosten en qua prijs gaan concurreren met traditionele energie opwek, gaat het hard, want dan wil iedere consument ze wel hebben. Dat ‘tipping point’ is cruciaal.”

Wat versta je onder Clean & Affordable Energy?

“Clean & Affordable Energy gaat over de grootste transitie die de maatschappij momenteel doormaakt. Het gaat over de transitie van vervuilende olie, kolen en gas naar een schonere en CO2 vriendelijke energiemix te gaan, zoals water, zon, wind en aardwarmte maar ook bijvoorbeeld CO2 opslag, nieuwe manieren van realiseren van storage, slimme netwerken en flexibiliteit in het systeem. Dat is voor mij de kern van het thema. Schone technologieën bestaan al, alleen ze zijn vaak nog niet competitief met de reguliere energiebronnen. We moeten realistisch blijven en de betaalbaarheid en betrouwbaarheid in de gaten houden.”

Welke kansen biedt het thema?

“Het thema biedt volop kansen en uitdagingen, vooral op het vlak van opwek, opslag, flexibiliteit, fluctuatie, hergebruik, distributie en leverzekerheid. Daarnaast is een wereld te winnen om alternatieven te ontwikkelen voor de traditionele koolwaterstofproducten, bijvoorbeeld biobrandstoffen en bioplastics.”

Wat kan digitalisering betekenen?

“Digitalisering schept de voorwaarden om naar nieuwe businessmodellen en proposities te gaan, zowel voor klanten als bedrijven. Stel: je hebt veel zonnepanelen in je bezit en je wilt daar munt uit slaan. Los van de panelen en hardware die je in en rond je huis nodig hebt, ben je vooral digitaal bezig. Je werft klanten via een portal, en je hebt een app waarmee je je complete infrastructuur bedient, inzicht krijgt in opbrengsten enzovoort. In het groot geldt hetzelfde voor de energiereuzen. Digitale tools en technologieën gaan ook hen ondersteunen.”

Wat zie je nog als ‘missing link’?

“Over de hele keten moet nog enorm veel gebeuren. De kosten van de nieuwe technologie moeten verder omlaag, er moet veel meer IT en intelligentie in het systeem komen om de nieuwe business modellen te ondersteunen en een combinatie van centraal en decentraal energiemodel met consumenten die ook zelf produceren te ondersteunen. Het energiesysteem moet naar een tweerichtingsmodel gaan in plaats van de huidige éénrichtingssnelweg.

“Wat nog verder ontwikkeld moet worden, zijn ‘connected homes, het Internet of Things voor de klanten, thuis en bij grootverbruikers. Er zijn allerlei technologieën maar een gebrek aan standaardisatie en openheid van systemen. Samsung praat alleen met Samsung, Apple alleen met Apple etcetera. We moeten op weg naar één taal, zodat elke wasmachine kan communiceren met elke smartphone. De koppeling moet net zo makkelijk gaan als een laptop toevoegen aan een wifi-netwerk. Als we die slag maken, wordt het interessant voor meer innovatiethema’s dan alleen Clean & Affordable Energy.”

Welke trends zie je?

“Dat de wil er is om naar een betrouwbare, duurzame en betaalbare energievoorziening te gaan. Tegelijkertijd zien we consumenten die veranderd zijn ten opzichte van twintig, dertig jaar geleden. Ze zijn mondiger, willen zelf keuzes maken en zijn veel energiebewuster geworden. Dit alles speelt zich af in een wereld die almaar digitaler wordt. Mensen regelen steeds meer via apps en het web. De trends zijn met elkaar de perfecte mix om over te gaan op een duurzaam energiesysteem.”

Wat zijn de grote uitdagingen in de komende vijf à tien jaar?

“Digitalisering heeft de verdienmodellen in de energiesector behoorlijk op hun kop gezet. De gevestigde orde moet ervoor waken niet de volgende Kodak te worden – onvoldoende ingespeeld op digitale camera’s terwijl zij die zelf hadden uitgevonden – of de nieuwe Nokia: marktleider in mobiele telefoons, maar de boot missen met smartphones.

“Tegelijkertijd zie je allerlei innovaties ontstaan. De vraag is: wie gaat een leidende speler worden – de startups, nieuwe bedrijven zoals Google, een bedrijf als NEST of good old Apple met hun Home Kit? Hoe dan ook staat het vast dat het energielandschap er over vijftien jaar heel anders uitziet.”

Drie top-innovaties in de energiesector

Vandebron: de consument wordt producent dankzij digitalisering

Vandebron begon als online-marktplaats voor duurzame energie waar onafhankelijke producenten van duurzame energie, met bijvoorbeeld een windmolen, hun energie rechtstreeks aan consumenten kunnen verkopen. Vandebron stelt deze online-marktplaats nu ook open voor particulieren. Traditioneel was het verkoopkanaal van energiemaatschappij naar klant gesloten, Vandebron opent het kanaal voor e-marketing.

Nerdalize: rekenkracht gebruiken om huizen te verwarmen

Servers zijn niet meer weg te denken. Nerdalize gebruikt de hitte van hun servers om huizen te verwarmen. Het bedrijf heeft een radiator ontwikkeld die met de restwarmte van Xeon-processors de directe omgeving verwarmt. Nerdalize betaalt je elektriciteitskosten en voert in ruil daarvoor moeilijke berekeningen uit op de serverradiator bij jou thuis. Dat betekent gratis warmte voor degenen die de rekenapparaten onderdak verleent. Onder de noemer Eneco eRadiator heeft Nerdalize dit jaar al diverse plaatsingen verzorgd. De proef die het bedrijf samen met Eneco uitvoert, duurt nog minimaal tot het einde van dit jaar.

Hyko: gamification brengt gedragsverandering teweeg

Verandering begint met bewustwording. Om dat aan te jagen, zien we steeds meer interactieve slimme energiemeters. Hyko gaat een stap verder en legt de link tussen slimme meters en gamification. Hyko helpt je je energieverbruik te meten en te begrijpen en daagt vooral kinderen uit om op een speelse manier te besparen. Hyko illustreert hoe de slimme meter functioneert als portaal naar de woning en het leven van de energieverbruiker.

Anders denken met oog voor de gevestigde orde

Ideeën te over, maar aan implementatie schort het vaak. Om de energietransitie te bespoedigen, is het een goed idee om kansrijke innovaties te matchen aan de gevestigde orde. De Accenture Innovation Awards dragen hier een steentje aan bij.

*) Dit artikel schreef ik in samenwerking met collega Sigrid Richters van het innovatiethema Clean & Affordable Energy. Op 30 oktober worden de Accenture Innovation Awards uitgereikt, ook binnen negen andere thema’s.