Wat zijn de kansen van één marktplaats voor deelvervoer?

Alle opties voor deelvervoer – fietsen, scooters, auto’s – in één app. Goed idee, zou je denken, maar waarom is die er dan (nog?) niet. Een blik op de economische en technische realiteit.

De trend van bezit naar gebruik zien we overal om ons heen. De deeleconomie is beter voor het milieu en goed voor de portemonnee van de gebruiker. Voor de consument is de huidige situatie van deelvervoer echter niet ideaal: je hebt noodgedwongen meerdere apps op je telefoon voor de verschillende deelvoertuigen, zoals steps, fietsen, bakfietsen, scooters, auto’s en openbaar vervoer. De oplossing lijkt eenvoudig: één app voor een marktplaats waarin alle deelmobiliteit samenkomt. Of is het toch niet zo eenvoudig? In dit artikel bekijk ik de kansen en de beperkingen van een winnende marktplaats voor deelvervoer.

Case: Eindhoven

Eindhoven is een mooi voorbeeld. Hier heb je drie aanbieders van deelfietsen (Go Sharing, TIER en OV-fiets) en twee aanbieders van deelscooters (GO Sharing en Check). Wil je liever een bakfiets, dan is er Cargoroo. Deelauto’s zijn er van Amber, Greenwheels, MyWheels en SnappCar. Al deze aanbieders hanteren hun eigen gebieden (service areas) waar je wel en niet mag parkeren: best onhandig voor de gebruiker. Voor het vinden van een fiets of scooter in de buurt open je noodgedwongen meerdere apps om vervolgens te onderzoeken of je met deze aanbieder naar de gewenste bestemming kunt gaan.

Na twee maanden intensief gebruik te hebben gemaakt van deelfietsen en deelscooters in Eindhoven zijn dit mijn conclusies:

• Er is vaak iets mis met de fietsen en scooters (zadel kapot, rammelende onderdelen, beperkte actieradius).
• De app werkt niet altijd en je kunt altijd ‘inchecken’.
• Elke leverancier hanteert eigen servicegebieden, wat het lastig maakt om vast te stellen of je wel of niet ergens naar toe kunt gaan of je daar mag parkeren.

Alles in één app?

Het lijkt zo logisch: één marktplaats die alle vormen van deelmobiliteit integreert in een app, een soort all-in MaaS-app (Mobility-as-a-Service): zoeken, boeken en betalen in één app en alle mogelijke vormen van deelvervoer van deur tot deur geregeld. We hebben Booking.com voor de hotelbranche, Thuisbezorgd voor maaltijdbezorging en Vinted voor de vintage kleding. Dan moet er toch snel een marktplaats voor deelmobiliteit doorbreken? En je zou verwachten dat investeerders in de rij staan om een graantje mee te pikken.

En toch is dat niet zo. Bij nadere bestudering van de markt komen verschillende redenen naar voren. Quinten Selhorst, co-founder en voormalig-CEO van Felyx, geeft een aantal heldere inzichten over dit onderwerp.

• Consumentengedrag – De consument staat nog maar beperkt open voor één app met alle mogelijke deelvoertuigen hierin. Vaak heeft de consument een voorkeursaanbieder en opent altijd als eerste deze app.
• Markt – De markt is nu nog versnipperd. Er zijn al meerdere marktplaatsen of MaaS-apps actief, maar die hebben nog een beperkte omvang en tractie. Ze bedienen vaak een beperkt gebied. Voorbeelden zijn Gaiyo en Glimble, en zo zijn er nog een aantal start-ups te noemen met minder downloads en actieve gebruikers. Aangezien er nog geen duidelijke winnaar is, blijft venture capital aan de zijlijn staan, hetgeen niet bijdraagt aan het creëren van één marktplaats-app. De winnaar (who takes it all) is nog niet opgestaan.
• Verdienmodel – MaaS-marktplaatsen worden pas interessant als ze grote hoeveelheden klanten aanleveren aan de verschillende aanbieders van deelmobiliteit. Daarvoor zijn veel actieve gebruikers noodzakelijk. Het is het bekende kip-ei-verhaal. De huidige marktplaatsen hebben nog een beperkte omvang en kunnen zo relatief weinig transacties faciliteren. En ze verdienen daarmee weinig (een commissie of kickback voor elke transactie). Het gemiddelde ritbedrag waar we over praten zal liggen tussen de 5 en 15 euro per rit. Een platform ontvangt hier in de regel 15 procent van). Dan heb je het dus over 0,75 tot 2,25 euro commissie per rit. Dat zijn kleine bedragen, wat het lastig maakt substantiële omzet te maken en break-even te draaien.
• Klantervaring – Een probleem van een geheel andere orde waar men buiten Nederland tegenaan loopt is dat de hoeveelheid deelvoertuigen per categorie behoorlijk kan verschillen. Zo mocht je recentelijk (totdat de steps per referendum werden verboden) in Parijs 15.000 e-steps aan bieden, 10.000 deelfietsen en slechts 2.000 e-scooters. Gevolg is dat je door de grote hoeveelheid steps en fietsen in een app bijna geen e-scooter kunt vinden. Je kunt wel filteren, maar echt fijn is de klantervaring dan niet.
• Technisch – Verder geeft Selhorst aan dat het technisch aansluiten van alle aanbieders van deelvoertuigen op één platform veel geld en tijd zal kosten. Er is nog geen standaard API-protocol dat eenvoudig de integratie kan verzorgen met al die aanbieders. In Nederland is de TOMP-API (Transport Operator to Mobility Provider-Application Programming Interface) een standaard voor operators, maar niet iedere dienstverlener ondersteunt deze. Buiten Nederland is de TOMP-API bovendien minder de standaard. Dit maakt het aansluiten van alle aanbieders op één platform een complexe klus, en dat, zoals gezegd, in een situatie waarin de marktplaats zelf nog maar weinig omzet genereert. Hoge kosten en weinig omzet: dat is geen droomscenario voor een ondernemer of investeerder.

Concluderend kun je stellen dat – hoe logisch ook – één marktplaats-app voor deelvervoer voorlopig niet zal doorbreken. Misschien kunnen we meer verwachten van Uber of Google Maps, die integraties met de aanbieders van deelvoertuigen mogelijk zou kunnen maken: oftewel, Uber of Google als marktplaats voor deelmobiliteit. Beiden hebben heel diepe zakken en kunnen best nog even wachten tot het aantal transacties toeneemt. De tijd zal het leren.

Marktplaats-apps voor deelvervoer in Nederland

• NS – Claim: regel je trein, bus, metro, tram, OV-fiets, deelauto of deelscooter met de NS-app. (Let op: alleen Check deelscooters en Greenwheels deelauto’s beschikbaar in de app.)
• Glimble – Claim: Al je OV en deelvervoer in één app. Downloads: 400.000 (eigen claim).
• Gaiyo – Claim: alle deelmobiliteit in één app, 10% korting op NS treinkaartjes, goedkoop parkeren. Downloads: 200.000 (eigen claim).
• Moves – Claim: De app voor deelvervoer, taxi en OV.
• Goan – Claim: de app voor OV en regiotaxi in Twente.
• Umob – Claim: combineren van alle mobiliteitsaanbieders in “one app to ride them all” (deelaanbieders, taxi en OV).

Over de auteur: Geert-Jan Smits is retailadviseur, investeerder en auteur van De start-up scorecard.