-

Helft Nederlandse beursgenoteerde bedrijven werkt samen met startups

47 procent van de Nederlandse beursgenoteerde bedrijven innoveert samen met start-ups. Vooral in de financiële sector wordt veel met starters samengewerkt. Dat blijkt uit een inventarisatie van startup-onderzoeksbureau Golden Egg Check op basis van de jaarverslagen (2017) van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven. 46 van de 98 bedrijven ondernemen activiteiten met startups. 52 corporates doen dus nog geen noemenswaardige activiteiten die betrekking hebben op startups.

Voor start-ups kunnen corporates hemel en hel zijn. Hemel, want corporates hebben budgetten om producten van start-ups te kopen of zelfs het hele bedrijf over te nemen en de oprichters rijk te maken. Hel, omdat de snelheid van innovatie en flexibiliteit die start-ups hebben precies kunnen zijn wat corporates missen, waardoor het moeilijk en frustrerend is om samen te werken. Maar hoe staat het met de corporate venturingstrategie in Nederland? De helft doet ‘iets’ met start-ups.

Natuurlijk zijn er vele manieren waarop grote bedrijven kunnen samenwerken met startups of interne ventures kunnen ontwikkelen. Ze kunnen investeren in venture capital fondsen of rechtstreeks in startups, ze kunnen in-house incubator-programma’s opzetten of samenwerken met universiteiten en accelerators, ze kunnen startups kopen of alleen de teams overnemen.

Bij Golden Egg Check vroegen we ons af: hoe werken Nederlandse corporates samen met startups? Wat is hun eventuele corporate venturing strategie? En welke sectoren lopen hier voorop? Daarom hebben wij de jaarverslagen over 2017 geanalyseerd van alle in Nederland beursgenoteerde ondernemingen. Ja, dat zijn 98 jaarverslagen.

Wij keken naar wat ze noemden over programma’s, samenwerkingsverbanden en partnerships op het gebied van startups, ventures, spin-offs, technologie en ondernemerschap. Op basis daarvan hebben we een overzicht gemaakt van de koplopers en de startup-strategieën die zij hanteren.

Het is duidelijk dat sommige bedrijven wel interactie hebben met startups, maar dat niet vermelden in hun jaarverslag. We waren geïnteresseerd in hoeverre Nederlandse beursgenoteerde bedrijven startups op hun strategische agenda hebben gezet. Dus als startups niet worden genoemd in het jaarverslag, tja, hoe belangrijk vinden ze het dan eigenlijk?

Wij zijn begonnen met 136 bedrijven die genoteerd zijn aan de Euronext Amsterdam en die zijn opgenomen in de AEX, AMX of AScX beursindexen. Van deze 136 beursgenoteerde bedrijven waren er honderd gemarkeerd als ‘actief’ en 36 gemarkeerd als ‘non-actief’. Van de honderd actieve bedrijven hebben we van twee geen jaarverslag; Esperite heeft publicatie enkele keren vertraagd en Adyen, dit jaar naar de beurs gegaan, heeft logischerwijs nog geen jaarverslag gedeponeerd.

De resterende 98 bedrijven zijn geanalyseerd op vermelding van start-upactiviteiten in het door hen gepubliceerde jaarverslag van 2017. De analyse bestond uit het digitaal doorzoeken van de jaarverslagen aan de hand van een door ons opgestelde trefwoordenlijst (zoals ‘start-up’, ‘scale-up’, ‘spin-off’, ‘lab’, ‘hub’, ‘hackathon’, ‘co-creation’ en ‘venture capital’) en het interpreteren van de bevindingen.

We hebben dus niet alleen gekeken naar samenwerkingen met ‘pure’ startups, maar ook naar andere manieren van externe innovatie, zoals het licenseren van technologie die bij (spin-offs van) universiteiten wordt ontwikkeld, en interne innovatie door middel van in-house startups. Voor het gemak schuiven we alle activiteiten onder de noemer ‘startup-activiteiten’ in dit artikel.

Uiteraard zijn er ook bedrijven die meer doen dan ze in hun jaarverslag melden, maar in dat geval zijn we in deze analyse alleen uitgegaan van de genoemde activiteiten. Ter illustratie: Philips heeft een eigen venture capital fonds (Philips Health Technology Ventures) en neemt startups over (denk aan NightBalance) wat niet in het jaarverslag wordt benoemd.

Sommige bedrijven noemen weliswaar dat hun cultuur elementen van een startup of scale-up bevat, zoals Nedap die zegt dat persoonlijk ondernemerschap een belangrijk onderdeel is van hun cultuur, maar hebben geen uitingen van samenwerking met (externe) start-ups of scale-ups. Dit hebben wij in dit onderzoek daarom niet meegerekend.

Helft corporates doet ‘iets’ met startups

Van de 98 beursgenoteerde bedrijven ontplooien er 46 startup-activiteiten. Dat komt neer op 47 procent. 52 corporates doen dus nog geen noemenswaardige activiteiten die betrekking hebben op start-ups.

Van de bedrijven die wel actief zijn met startup-activiteiten, doen de meeste meerdere typen activiteiten tegelijk. Akzo Nobel bijvoorbeeld heeft zowel samenwerkingen met startups en universiteiten (“collaborations with start-ups and universities designed to spur innovation”) en organiseert pitch-events voor startups (“[…] more than 200 hopeful startups pitching their bright ideas for sustainable chemistry solutions”).

Koploper qua verschillende startup-activiteiten is Koninklijke KPN, met maar liefst zes verschillende activiteiten. Andere bedrijven die erg actief zijn met verschillende activiteiten zijn Air France-KLM en DPA Group, die in vijf categorieën actief zijn. Deze bedrijven hebben samenwerking met startups duidelijk op hun strategische agenda staan.

Twintig bedrijven — ongeveer 40 procent van de bedrijven die startup-activiteiten onderneemt — kiest voor een meer gefocuste strategie door maar één type activiteit te ontplooien.

Belangrijkste activiteiten: open innovatie en in-house programma’s

De startup-activiteiten hebben we ingedeeld in tien categorieën. De meeste corporates (20) kiezen ervoor om samen te werken met start-ups vanuit een open innovatie-gedachte. Dit kan bijvoorbeeld zijn dat ze technologie van de start-up gebruiken om hun eigen producten te verbeteren, of om gezamenlijk nieuwe business modellen te ontwikkelen.

Zeventien bedrijven hebben een in-house innovatieprogramma opgezet. Hierin richten ze interne start-ups op die in relatieve vrijheid de mogelijkheid krijgen om nieuwe product-marktcombinaties te ontwikkelen en te testen. Dit model heeft de laatste jaren aan interesse gewonnen, maar een succesfactor blijft toch wel de commitment die teamleden van bovenaf krijgen om echt tijd te stoppen in nieuwe, risicovolle business modellen.

Zestien bedrijven kiezen ervoor om samen te werken met universiteiten. Op die manier willen ze kansrijke spin-offbedrijven ontdekken om mee samen te werken of technologie te vinden om in licentie af te nemen. Hieruit blijkt het belang voor universiteiten en hun ‘tech transfer offices’ om goed te weten welke technologieën de moeite waard zijn om te valoriseren en welke spinoff bedrijven ondersteuning verdienen.

Dit zijn de aantallen van de waargenomen startup-activiteiten per categorie:

Het valt ook op dat meer corporates liever zelf investeren in startups dan dat ze als limited partner investeren in venture capital fondsen die op hun beurt investeren in startups (12 vs. 4 waarnemingen). Een voorbeeld hiervan is ABN AMRO, dat via hun Digital Impact Fund rechtstreeks investeert in fintech startups.

Financiële sector loopt voor, vastgoed en industrie lopen achter

Gekeken naar de startup-activiteiten per sector blijkt dat Telecommunicatie, Uitzendbureaus, Gezondheidszorg en Olie & Gas in relatieve zin sterk vertegenwoordigd zijn in samenwerkingen met start-ups. In de sectoren Telecommunicatie en Uitzendbureaus werken zelfs alle bedrijven samen met start-ups, maar hun absolute aantallen zijn wat kleiner (respectievelijk twee en drie bedrijven). De uitzendbureaus doen alle drie zelfs drie of meer verschillende startup-activiteiten, met DGA Group als koploper met vijf activiteiten.

Het valt op dat banken en financiële dienstverleners erg actief zijn met startups; negen van de veertien bedrijven in deze sector (64 procent) werken samen met start-ups en de financiële bedrijven zijn vertegenwoordigd in vrijwel het hele spectrum van startup-activiteiten.

Dat lag ook wel in de lijn der verwachting. Banken geven aan dat ze bang zijn om ‘gedisrupt’ te worden en druk voelen vanuit startups met nieuwe technologie (blockchain, cryptocurrencies) en business modellen. Om die reden zetten ze zelf hard in op innovatie en proberen ze samen te werken met startups.

Ten opzichte van andere sectoren zijn de financiële dienstverleners opvallend actief in het rechtstreeks investeren in start-ups via een eigen venture capitalfonds. Een derde van alle beursgenoteerde bedrijven die in rechtstreeks start-ups investeert, is een financiële dienstverlener.

Sectoren waar opvallend weinig wordt samengewerkt met startups zijn Industrie (slechts 1 van de 9) en Vastgoed (3 van de 9). Waarom is ons niet helemaal duidelijk. Wellicht zijn de aard en/ of de mentaliteit van de bedrijfsvoering wat traditionele of voldoen huidige business modellen en marges (nog).

In de sectoren Automotive, Consumenten diensten, Consumenten goederen, Detail- & groothandel en Farmacie worden geen meldingen gemaakt van samenwerkingen met startups, maar deze sectoren zijn in absolute omvang te beperkt (1 tot 3 bedrijven) om daar zinnige conclusies aan te verbinden.

Bedrijven moeten innoveren om relevant te blijven. In dat opzicht valt het op dat ‘slechts’ de helft van de beursgenoteerde bedrijven in Nederland innoveren met startups, althans volgens hun eigen jaarverslagen.

De meeste bedrijven die samenwerken met startups, doen dat op meerdere manieren. Op basis van deze data kunnen we niet zeggen of het verstandiger is om één manier heel goed te doen of juist een gespreide strategie te hanteren. Van de bedrijven die op veel verschillende manieren met startups samenwerken, zoals KPN, Air France-KLM en DPA Group, kan in ieder geval gezegd worden dat ze een bewuste strategie hebben om te innoveren.

In bepaalde sectoren, zoals de financiële sector en de bouw, wordt al veel samengewerkt met startups. In andere sectoren, zoals vastgoed en industrie, is de behoefte of de noodzaak blijkbaar minder hoog. Ook binnen sectoren zijn er verschillende te zien in de strategieën hoe bedrijven al dan niet met startups samenwerken.

Het is natuurlijk niet zo dat innoveren met startups de enige manier is of per definitie naar succes leidt. Sterker nog, wij denken dat ‘innovatietheater’, het voor de bühne samenwerken met startups zonder onderliggende strategie, eerder een verspilling van middelen is dan dat het een duurzame voorsprong biedt.

Hoe voorkom je innovatietheater?

Samenwerken met startups is lastig. Het moet voor beide partijen een win-win situatie zijn. En beursgenoteerde bedrijven en startups zijn zowat elkaar tegenpolen.

Het vinden, kwalificeren en overtuigen van goede startups is een duidelijke succesfactorAdverse selection, het aantrekken van startups die net niet goed genoeg zijn, ligt al snel op de loer. Veel goede startups hebben namelijk een duidelijke focus en hebben geen zin en tijd om een rolletje te spelen in het innovatietheater. Tenzij er natuurlijk duidelijke en overtuigende redenen zijn om mee te doen — denk aan financiering of het openstellen van een klantennetwerk.

Deel dit bericht

Plaats een reactie

Uw e-mailadres wordt niet op de site getoond